Курсы және оқу семестрі: 2 курс, 4 семестр

Студент білуге тиіс:

• 
  Майдалау түрлері;
  
• 
  Майдалау әдістері;
  
• 
  Энергияның майдалауға шығыны.
  

• 
  Материалдың майдалану дәрежесін анықтай алу;
  

• 
  Балғалы үгігштің өнімділігін анықтай алу;
  
• 
  Үгігіш электрқозғалтқышының тұтыну қуатын анықтай алу;
  
• 
  Майдалауға дейінгі және кейінгі бөлшектердің орташа өлшемдерін анықтай алу;
  

1. 
   Майдалау дәрежесі.
   
2. 
   Майдалауға дейінгі және кейінгі бөлшектердің орташа өлшемдері
   
3. 
   Балғалы үгігштің өнімділігі
   
4. 
   Үгігіш электрқозғалтқышының тұтыну қуаты
   

Студенттер майдалау процесінің физикалық негіздерімен және балғалы үгігштің конструкциясымен танысуы керек. Виртуалды зертханалық қондырғыда:

1. 
   Балғалы үгігштің негізгі мінездемелері бойынша тестілеуден өтіңіз.
   
2. 
   Балғалы үгігште материалдың берілген мөошерін майдалаңыз.
   
3. 
   Торлы талдау жасаңыз. Материалдың майдалану дәрежесін анықтаңыз
   
4. 
   Үгігіш өнімділігінің және майдалану дәрежесінің решетка өлшемдеріне тәуелділігін анықтаңыз.
   
5. 
   Майдаланған материал өлшемдерінің таралу графигін тұрғызыңыз.
   

Қатты материалдарды майдалаудың тиімді әдістерінің бірі соққымен бұзу. Соққы әсерлі машиналардыңтехнологиялық экономикалық көрсеткіштері басқа машиналармен салыстырғанда жоғары болады. Бір сатылы майдалау кезінде жоғарыдисперсті майдаланған бөлшектер қоспасын алу үшін балғалы үгігшті қолданған тиімді болады. Балғалы үгігіштер қатырлақ материалдарды (қант, тұз, дән және т.б.) жақсы майдалайды, ал ылғал және құрамында майлар көп материалдарды майдалау тиімсіз. Балғалары еркін ілінген үгігіштер кең тараған.

Балғалардың қозғалуы кезіндегі айналу жылдамдығы ол материалды соққан сәтте оны алғашқы бұзуды қамтамасыз етуі керек.Бұл керекті жылдамдықты жобалап қозғалыс мөлшері заңынан анықтауға болады:

m(W₂-W₁)=P, (1)

Мұнда m- майдаланатын бөлшек массасы, кг; W₂- бөлшектің балға соққысынан кейінгі жылдамдығы, м/с; W₁- бөлшектің балға соққысынан дейінгі жылдамдығы, , м/с; Р- бөлшекті алғашқы бұзуға керекті соққы күші, Н; - соққы ұзақтығы, оны 10^-5 м.с деп қабылдауға болады.

W₁ << W₂ болғандықтан, (1) теңдеуді былай жазамыз

mW₂=P.

Балғалы үгігіштің тиімділігі майдалану дәрежесімен, өнімділікпен, процесті жүргізуге шығындалған меншікті энергиямен бағаланады.

Алғашқы бөлшектердің орташа өлшемінің D_ср майдаланған өнім бөлшектерінің орташа өлшеміне d_ср қатынасын майдалану дәрежесі i деп атайды:

і = D_ср/ d_ср

Майдалауға дейінгі және кейінгі бөлшектердің орташа өлшемдерін анықтау үшін материалдың сынамасын тесіктері әртүрлі өлшемді торлар топтамасы елейді және материалдың бірнеше фракцияларын алады. Әр фракция үшін бөлшектердің орташа өлшемдерін анықтайды. Орташа өлшем бөлшектер өткен тормен бөлшектер қалған тор тесіктері өлшемдерінің арифметикалық ортасына тең деп қабылданады.

Бөлшектердің ең үлкен өлшемі материалдың осы фракциясы өткен тор тесігінің өлшемімен анықталады, ал ең кіші өлшемі осы фракция тұрған тордың өлшемімен анықталады.

Қоспадағы бөлшектердің орташа өлшемін мына теңдеумен анықтайды:

Мұнда : х₁, …,х_n – қоспаның әр фракциясының салыстырмалы массасы; d_cр1,… ,d_cрn- қоспаның әр фракциясындағы бөлшектердің орташа өлшемі.

Мұнда G_i – і тордағы қалдықтың массасы.

Балғалы үгігіш өнімділігі материалдың түріне, қасиеттіне, балғалар орнатылған біліктің айналу санына, үгігіш өлшемдеріне, үгіштен шығардағы решетка өлшеміне тәуелді.

Балғалы үгігіш өнімділігі:

Q=R₁D_рLn, (6)

Мұнда К₁-эмпирикалық коэффициент, рещетка түріне және өлшеміне, шикізаттың физикалық – механикалық қасиеттеріне және үгігіштің конструкциялық ерекшеліктеріне байланысты; -иайдаланған материалдың тығыздығы, кг/м³; D_р-үгігіш роторының диаметрі, м; L- үгігіш роторының ұзындығы, м; n-ротордың айналу жиілігі, с^-1.

Үгігіш электрқозғалтқышының майдалау процесіне тұтынатын қуаты N:

N=К₁К₂ D²_рn (7)

Мұнда К₂- эмпирикалық коэффициент, ол майдалау дәрежесіне, шикізаттың физикалық – механикалық қасиеттеріне тәуелді.

К₁,К₂ эмпирикалық коэффициенттерінің мәндері:тесік диаметрі 3 мм дейінгі торлар үшін К₁ = 3,6.10^-5 -дан 4,7.10^-5 дейін; тесік диаметрі 4 – тен 10 мм дейін қабыршақты торлар үшін К₁ = 6,0.10^-5 -дан 10,5.10^-5 дейін ( К₁ коэффициентінің кіші мәнін кіші өлшемді торлар үшін қабылдайды ), К₂ = 2,0 – 4,0 (К₂ коэффициентінің кіші мәнін ірі майдалауда, ал үлкен мәнін майда майдалауда қабылдайды).

1. 
   Павлов К.Ф., Романков П.Г., Носков А.А. Примеры и задачи по курсу процессов и аппаратов химической технологии - Л.: Химия, 1987
   
2. 
   Промышленная технология лекарств, Том 1. Под ред. Чуешова В.И. – Х.: МТК-Книга, Издательства НФАУ, 2002 – 560 с.
   
3. 
   Касаткин А.Г. Основные процессы и аппараты химической технологии.9-е изд. - М.: Химия, 1973
   
4. 
   Плаксин Ю.М., Малахов Н.Н., Ларин В.А. Процессы и аппараты пищевых производств. – М.: КолосС, 2008. – 760 с.
   
5. 
   Ақбердиев Ә.С. Тамақ өндірісінің процестері және аппараттары, Алматы; 1998 ж.
   
6. 
   Кавецкий Г.Д. Процессы и аппараты пищевой технологии. - М.: Колос, 2000.
   

1. 
   Романков П.Г., Курочкина М.И. Гидромеханические процессы химической технологии.3-е изд. - Л.: Химия,.
   
2. 
   Фармацевтическая технология. Под ред. И.И. Краснюка и Г.В. Михайловой–Москва, Академия – 2006 г.
   
3. 
   Александров И. А. Ректификационные и абсорбционные аппараты. Методы рсчета и основы конструирования. 3-издание - М.: Химия,
   
4. 
   Кафаров В.В. Основы массопередачи - М.: Высшая школа, 1979
   

1. 
   Қатты материалдарды майдалау не үшін қолданылады?
   
2. 
   Қатты материалдарды майдалау түрлерін атаңыз.
   
3. 
   Қатты материалдарды майдалау әдістерін атаңыз.
   
4. 
   Балғалы үгігіштің құрылысын және жұмыс істеу принципін сипаттаңыз.