Лабораториялық жұмыс №1 Тұз еруінің интегралды жылуын анықтау

1. 
   Жұмыстың басында қардан (немесе мұздан), судан және тұздан салқындатқыш қоспаны дайындайды. Жылы аудиторияда қоспаның температурасы -10 ± -12⁰С болуы керек. Қоспаға кең пробирканы 2 салады және оны салқындатқыш қоспамен қоршайды.
   
2. 
   Пипеткамен 30 мл суды өлшеп, пробиркаға 1 құяды және жай лабораториялық термометрмен бірге салқындатқыш қоспаға криостаттан тыс алдын ала салқындату үшін салады.
   
3. 
   Пробиркада 1 еріткіш +1 ± +2⁰С дейін суығанда, пробирканы 1 криостаттағы кең пробиркаға 2 салуға болады және Бекман термометрін орнатуға болады.
   
4. 
   Секундометрді қосып, әрбір 30 с еріткішті араластырғышпен 6 біркелкі араластырып, 0,002⁰ дейінгі дәлдігімен Бекман термометрі бойынша температураны жазу.
   
5. 
   Сынап бағаны төмендейді, және нөлдік нүктесінен шамамен 0,5⁰ үлкен температурада араластыруды тоқтатып, еріткіштің әрі қарай тоңазытуын қадағалау.
   
6. 
   Тоңазыту Бекман термометрдің нөлдік нүктесіне қарағанда 0,5-1⁰ жіберіледі, содан кейін сұйықты қарқынды араластыруды бастайды. Осыдан температура тез өседі, сұйықтың қату температурасының шамасына дейін жетеді де тұрақты болады. Температураны тағы 2-3 өлшеу.
   
7. 
   Пробирканы шығарып, қолмен кристалдардың еруіне дейін жылыту (Бекман термометрін еритін мұзға салу) және тәжірибені қайталау, содан кейін орташа мәнін алу.
   
8. 
   Пробиркаға 1 заттың керек мөлшерін салу. Алынған ерітінді үшін тәжірибені сол кезекте өткізу, бірақ тоңазытуды 0,5⁰ жоғары жібермеу. Тәжірибені қайталау және орташа мәнін алу.
   
9. 
   Бақылаудың нәтижесі бойынша су (еріткіш) мен ерітіндінің салқындату қисығы салынады. Ордината осіне температура, ал абсцисса осіне – уақыт (мин) жазылады.
   

2 сур. Салқындату қисықтары: 1 – еріткіш

Қисықтың 1 минималды нүктесі тоңазыту температурасына жауап береді, өсуінен кейінгі тоқтату судың қату температурасына сәйкес келеді. Қисық 2 үшін де солай.

1. 
   Салқындатқыш қоспаны және тәжірибеге криостатты дайындау кезінде Бекман термометрін мұзы бар суда ұстау керек.
   
2. 
   Есінде болу керек, Бекман термометрі абай обращение талап етеді: кенет сілкіну болмайды. Еріткішке термометрді салғанда ол пробирканың түбіне 1-2 см жетпеу және араластырғышқа тимеу керек. Осындай термометрді тек тік күйінде ғана ұстауға болады.
   
3. 
   Бекман термометрі үшін нөлдік нүкте орнатылады – бұл еритін мұздың (қардың) температурасына сәйкес келетін термометрдің шкаласындағы температура. Бекман термометрін еритін мұзға салады да шкалада жай лабораториялық термометр бойынша 0⁰С сәйкес келетін сынап бағанасын белгілейді.