Лекция: 30 сағ. Зертханалық сабақтар: 15 сағ. СӨЖ: 45 сағ обсөЖ: 45 сағ Барлық сағат саны: 135 сағ

Файлдарды архивтен қалай шығарамыз.

WinRAR ды іске қосу үшін WinRAR белгішесіне тышқанмен екі рет шертеміз немесе WinRAR белгішені белгілеп батырмасын басу арқылы. Бұдан басқа "Пуск" мәзіріндегі "Программы" тобына, кейін WinRAR тобынан WinRAR пунктін таңдау арқылы іске қосамыз.

WinRAR архиваторының терезесі ашылғанда оның мазмұны шығады. Өзіңіз архивтен шығаратын файлдарды және папкаларды белгілеңіз. Бұны мынадай жолдармен амалға асырса болады. Белгілеуді басқару пернелерімен немесе пернесін басып тұрып тышқанның сол жақ батырмасын шерту арқылы (Windows жүйесінің басқа программалыры сияқты). WinRAR терезесінде файлдарды белгілеп алу үшін басқа мынадай да пернелерді қолданса болады: <Пробел> немесе және <–> пернелері арқылы файлдар тобын белгілеуді, белгілеуді алып тастауды іске асырады.

Бір немесе бірнеше файлдарды белгілеп, "Извлечь в" батырмасын басыңыз. (бұл команданың орнына пернелерін басу арқылы істетсе де болады)

Архивтеу жүріп жатқан мезетте мәліметтер терезесі көрінеді. Егер сіз архивтен шығару процесін болдырмауды қаласаңыз, "Отмена" батырмасын басамыз. Архивтен ашу қатесіз орындалатын болса, сол атпен архивіміз ашылады, ал орындалмаса қате хабарламасы шығады.
Бағыттаушы (Проводник) терезесінде немесе Жұмыс столында архивтен шығару процесі

Архивтен тікелей шығаруды Windows бетінде істеуге болады. Бағыттаушы терезесінде немесе Жұмыс столында архивтен шығарылатын файлыңызды белгілеңіз. Белгіленген файлға тышқанның оң батырмасын басып, шыққан мәзірден командасын таңдаңыз. Шыққан диалогты терезеден архив атын немесе бұрынғы атының қайталануына үнсіз келісіңіз де ОК батырмасын басыңыз. Осы диалогты терезеден бірнеше параметрлерді орнатуға болады. Файлдарды қосымша сұрақ сұратпай-ақ архивтен шығаруға болады. Ол үшін "Извлечь в <имя папки>" командасын істетіңіз. Бұл жағдайда архив параметрлері үнсіз өзі қойылады.

№ 15 Сабақ. Қарапайым суреттермен жұмыс істеу программасы.

1. 
   Paint графикалық редакторында мәтінді енгізу жолдары.
   
2. 
   Paint графикалық редакторында суреттерді баспаға шығару.
   

Әріптер мен цифрларды, сондай-ақ арнайы символдар бейнесін Paint ортасында Қылқалам мен Біліктің көмегімен әркім өзі-ақ қолмен салуы мүмкін. Бірақ бұл біраз еңбектенуді талап ететін іс, сондықтан редакторда суреттік бейнелер көрінісіне мәтіндік фрагменттер қосу тәсілі енгізілген. Ол үшін Мәтін аспабы қолданылады.

Мәтін теру кезінде курсор пішіні қарапайым редакторлардағы сияқты енгізу курсорына ұқсас түрге айналады. Енгізу курсорын сіздер кездестірдіңіздер. Мәтін енгізуді бастау курсорды суреттің белгілі бір нүктесіне апарып, тышқанды шерту арқылы іске қосады. Сол сәтте экранға жыпылықтап тұратын енгізу курсоры шығады да, ол мәтін фрагментін енгізуді бастауға болатындығын білдіреді. Мәтін негізгі түспен енгізіледі, енгізу барысында әдеттегідей BaskSpase, Delete пернелерінің көмегімен символдарды жоюға болады. Жаңа жолға өту үшінEnter пернесін басу керек. Мәтіндік информацияны енгізуді тоқтату кез келген сәтте тышқанды сырт еткізу арқылы орындалады.


ІІ - кредит
№1 Сабақ. Microsoft Word текстік редакторында құжат параметрлерін тағайындау.

Microsoft Word-òû æ¾êòåãåí êåçäå àâòîìàòòû ò¾ðäå æà»à құжат º½ðûëàäû. ƽìûñ iñòåó áàðûñûíäà áið құжатïåí æ½ìûñòû àÿºòàï, åêiíøi áið құжатïåí æ½ìûñ iñòåó ¾øií æà»à құжат º½ðûï àëó êåðåê. Îë ¾øií Ôàéë – ñîçäàòü êîìàíäàëàð òiçáåãií îðûíäàéìûç íåìåñå Ñòàíäàðòòû º½ðàëäàð ïàíåëiíäåãi ñîçäàòü êíîïêàñûí òûøºàí àðºûëû òà»äàï ñîë æຠêíîïêàñûí áið ðåò áàñàìûç.

Æà»à құжат º½ðûë¹àí ñî» ïàðàºòû» æàí-æà¹ûíà ïîëÿ ºîéûï àë¹àíûìûç ä½ðûñ. Ïîëÿ ºîþ ¾øií Ôàéë – Ïàðàìåòðû ñòðàíèöû êîìàíäàëàð òiçáåãií îðûíäàñຠò¼ìåíäåãiäåé òåðåçå øû¹àäû. (1-ñóðåò)

Ïîëÿ êîìàíäàñûí òà»äàñຠ1-øi

ñóðåòòåãiäåé ê¼ðiíiñêå èå áîëàäû.

Âåðõíåå, Íèæíåå, Ëåâîå, Ïðàâîå

äåãåíäåðäi» ò½ñûíäà¹û æî¹àðû-

ò¼ìåí ºàðà¹àí ¾øá½ðûøòàð àðºû-

ëû ºàæåòòi ïîëÿ ¼ëøåìäåðií ºîé-

û
2-ñóðåò
ï ÎÊ êîìàíäàñûí áàñó ê/ê.

Ðàçìåð áóìàãè êîìàíäàñûí òà»-

äàñຠ2-øi ñóðåòòåãiäåé ê¼ðiíiñêå è
1-ñóðåò
å áîëàäû. ̽íäà áiç ïàðàºòû» ¼ëøåìäåðií ¼çãåðòå àëàìûç.

À4 –ïàðàºòû» ¼ëøåìi (êñåðîêñ ºà¹àçûíû» ¼ëøåìi). Áàñºà ïàðàºòû» ¼ëøåìäåðií ºîþ ¾øií À4 äåãåííi» î» æà¹ûíäà¹û ò¼ìåí ºàðà¹àí ¾øá½ðûøòû áàññຠïàðàºòû» ¸ðò¾ðëi ¼ëøåìäåði øû¹àäû. Êåðåêòiñií òûøºàí àðºûëû òà»äàéìûç. Åñêåðòó : ïàðຠ¼ëøåìäåðií òà»äà¹àí êåçäå ïðèíòåð ì¾ìêiíøiëiãií åñêåðó ºàæåò. Êåé æà¹äàéëàðäà ïàðàºòû ê¼ëäåíå»iíåí ºîéûï æàçó¹à òóðà êåëåäi. Îë ¾øií Îðèåíòàöèÿ äåãåí æåðäåí àëüáîìíàÿ êîìàíäàñûí òà»äàñຠáîë¹àíû. ²àéòàäàí òiãiíåí ºîþ ¾øií Êíèæíàÿ êîìàíäàñûí òà»äàó êåðåê.

Òåêñò òåðiëåòií òiëäi òà»äàó ýêðàííû» î» æຠò¼ìåíãi á½ðûøûíäà¹û êíîïêà àðºûëû îðûíäàëàäû. CTRL+Shift êëàâèøòåði àðºûëû íåìåñå òûøºàí ê¼ìåãi àðºûëû ºàæåòòi òiëäi òà»äàï àëóûìûç¹à áîëàäû. Øðèôòi» ò¾ðií, ¼ëøåìií, ñòèëií, ò¾ñií òà»äàó Ôîðìàò –Øðèôò êîìàíäàñûí òà»äà¹àíäà øû¹àòûí òåðåçåäå (3-ñóðåò) îðûíäàëàäû íå Ôîðìàòòàó º½ðàëäàð ïàíåëi àðºûëû îðûíäàëàäû.

Îñû òåðåçåäåí ºàæåòòi êîìàíäàëàðäû òà»äàï àëóûìûç¹à áîëàäû.

Ïàéäàëàíóøûëàðäû» ê¼ïøiëiãi Ôîðìàòòàó º½ðàëäàð ïàíåëi àðºûëû æ½ìûñ iñòåéäi. Øðèôòi» ò¾ðií, ¼ëøåìií òà»äàó ¾øií

êíîïêàñûí ïàéäàëàíàìûç. Ò¼ìåí ºàðà¹àí ¾øá½ðûøòàðäû òûøºàí àðºûëû òà»äà¹àíäà øðèôòi» ò¾ðëåðiíi» òiçiìi, ¼ëøåìäåðäi» òiçiìi ê¼ðiíåäi. ²àæåòòiñií òà»äàéìûç. ²àçàºøà æàçó ¾øií Kasakh äåãåíi áàð øðèôòi òà»äàó êåðåê. Åãåð ºàçàºøà øðèôòi òà»äàñàº, òåêñò òåðiëåòií òiëäå ºàçàºøà áîëóû, îðûñøà øðèôòåðií òà»äàñàº, òåðiëåòií òiëäå îðûñøà áîëóû êåðåê. Ѹéêåñ êåëìåãåí æà¹äàéäà ¸ðiïòåð îðíûíà ò¼ðòá½ðûøòàð íå ò¾ñiíiêñiç ñèìâîëäàð øû¹ûï êåòåäi.

Æàçûëûï ºîé¹àí òåêñòi» ôîðìàòûí (øðèôòiíi» ò¾ðií, ¼ëøåìií, ò¾ñií, ñòèëií ò.á.) ¼çãåðòóãå áîëàäû. Îë ¾øií ôîðìàòû ¼çãåðòiëåòií òåêñòi áëîêòàï (áåëãiëåï) àëó êåðåê. Òåêñòi áëîêòàóäû åêi ò¾ðëi æîëìåí iñêå àñûðó¹à áîëàäû.

1. 
   Òûøºàí ê¼ðñåòêiøií áëîêòàëàòûí òåêñòi» áàñûíà ¸êåëiï òûøºàííû» ñîë æຠêíîïêàñûí áàñûï ò½ðûï òûøºàíäû ò¼ìåí ºàðàé ºîç¹àëòó êåðåê. Á½ë êåçäå òåêñò ºàðà ò¾ñòi áëîêºà àëûíà áàñòàéäû. Òåêñòi» êåðåêòi á¼ëiãi áëîêòàë¹àí êåçäå òûøºàí ê¼ðñåòêiøií æiáåðó ºàæåò.
   
2. 
   Êóðñîðäû áëîêòàëàòûí òåêñòi» áàñûíà ¸êåëiï Shift êëàâèøií áið ºîëìåí áàñûï, åêiíøi ºîëìåí êóðñîðäû áàñºàðó êëàâèøòåðiíi» êåðåêòiñií áàñó àðºûëû îðûíäàéìûç.
   

№2 Сабақ. Microsoft Word текстік редакторында текстерді өңдеу.

Òåêñò òåðiëåòií òiëäi òà»äàó ýêðàííû» î» æຠò¼ìåíãi á½ðûøûíäà¹û êíîïêà àðºûëû îðûíäàëàäû. CTRL+Shift êëàâèøòåði àðºûëû íåìåñå òûøºàí ê¼ìåãi àðºûëû ºàæåòòi òiëäi òà»äàï àëóûìûç¹à áîëàäû. Øðèôòi» ò¾ðií, ¼ëøåìií, ñòèëií, ò¾ñií òà»äàó Ôîðìàò –Øðèôò êîìàíäàñûí òà»äà¹àíäà øû¹àòûí òåðåçåäå (3-ñóðåò) îðûíäàëàäû íå Ôîðìàòòàó º½ðàëäàð ïàíåëi àðºûëû îðûíäàëàäû.

Îñû òåðåçåäåí ºàæåòòi êîìàíäàëàðäû òà»äàï àëóûìûç¹à áîëàäû.

Ïàéäàëàíóøûëàðäû» ê¼ïøiëiãi Ôîðìàòòàó º½ðàëäàð ïàíåëi àðºûëû æ½ìûñ iñòåéäi. Øðèôòi» ò¾ðií, ¼ëøåìií òà»äàó ¾øií

êíîïêàñûí ïàéäàëàíàìûç. Ò¼ìåí ºàðà¹àí ¾øá½ðûøòàðäû òûøºàí àðºûëû òà»äà¹àíäà øðèôòi» ò¾ðëåðiíi» òiçiìi, ¼ëøåìäåðäi» òiçiìi ê¼ðiíåäi. ²àæåòòiñií òà»äàéìûç. ²àçàºøà æàçó ¾øií Kasakh äåãåíi áàð øðèôòi òà»äàó êåðåê. Åãåð ºàçàºøà øðèôòi òà»äàñàº, òåêñò òåðiëåòií òiëäå ºàçàºøà áîëóû, îðûñøà øðèôòåðií òà»äàñàº, òåðiëåòií òiëäå îðûñøà áîëóû êåðåê. Ѹéêåñ êåëìåãåí æà¹äàéäà ¸ðiïòåð îðíûíà ò¼ðòá½ðûøòàð íå ò¾ñiíiêñiç ñèìâîëäàð øû¹ûï êåòåäi.

Æàçûëûï ºîé¹àí òåêñòi» ôîðìàòûí (øðèôòiíi» ò¾ðií, ¼ëøåìií, ò¾ñií, ñòèëií ò.á.) ¼çãåðòóãå áîëàäû. Îë ¾øií ôîðìàòû ¼çãåðòiëåòií òåêñòi áëîêòàï (áåëãiëåï) àëó êåðåê. Òåêñòi áëîêòàóäû åêi ò¾ðëi æîëìåí iñêå àñûðó¹à áîëàäû.

3. 
   Òûøºàí ê¼ðñåòêiøií áëîêòàëàòûí òåêñòi» áàñûíà ¸êåëiï òûøºàííû» ñîë æຠêíîïêàñûí áàñûï ò½ðûï òûøºàíäû ò¼ìåí ºàðàé ºîç¹àëòó êåðåê. Á½ë êåçäå òåêñò ºàðà ò¾ñòi áëîêºà àëûíà áàñòàéäû. Òåêñòi» êåðåêòi á¼ëiãi áëîêòàë¹àí êåçäå òûøºàí ê¼ðñåòêiøií æiáåðó ºàæåò.
   
4. 
   Êóðñîðäû áëîêòàëàòûí òåêñòi» áàñûíà ¸êåëiï Shift êëàâèøií áið ºîëìåí áàñûï, åêiíøi ºîëìåí êóðñîðäû áàñºàðó êëàâèøòåðiíi» êåðåêòiñií áàñó àðºûëû îðûíäàéìûç.
   

№3 Сабақ Microsoft Word текстік редакторында құжаттарды безендіру.

Сіздерге тапсырма: Әркім өз қалауынша шақыру билетін жасап шығу, оны әрлеу, безендендіру.
Қажетті нұсқаулар.

Құжаттарды дайындауда көп қолданылатын әрі мәнерлі әдіс – мәтінді бірнеше бағанаға форматтау.

1. 
   Формат мәзірінен Кононки командасын таңдаңыз.
   
2. 
   Ашылған Колонки диалогты терезесіне бағана санын, олардың арасының ені мен арақашықтығын енгізіңіз
   

1. 
   Стандартты құралдар панелінен Колонки (бағаналар) батырмасын шертіңіз
   
2. 
   Шыққан терезеде бағаналар санын көрсетіңіз.
   

Бетті нөмірлеу

1. 
   Вставка (Қою) мәзірінен Номера страниц (бет нөмірі)
   
2. 
   Ашылған Номера сраниц диалогты терезеде беттегі нөмір жағдайын, оның бірінші беттен қойылуы керек пане керек емес екендігін көрсетіңіз.
   
3. 
   Нөмір беттерінің қосымша параметрлерін көрсету үшін ашылып тұрған диалогты терезеден Формат... батырмасын шертіңіз.
   

Колонтитул – бұл мәлімдеу, әрбір беттің жоғарғы және төменгі жағында орналастырылады. Колонтитул бет нөмірін, бөлік атауын, туынды атауын, автор атын, күнін және т.с.с.

1. 
   Вид (Көрініс) мәзірінен Колонтитулы командасын таңдаңыз.
   
2. 
   Ашылған Колонтитулы панелінен біз колонтитулдарды орналастыра аламыз.
   

Тақырыптар

1. 
   Меңзерді қай жерге тақырып орналастыру қажет болса сол жерге қойыңыз.
   
2. 
   Форматирование құралдар панелінен Стиль алаңын таңдаңыз, тақырып деңгейін таңдаңыз.
   
3. 
   Текст тақырыбын енгізіңіз.
   

Бет параметрлері

1. 
   Файл мәзірінен Параметры страниц командасын таңдаңыз.
   
2. 
   Ашылған Параметры страницы диалогты терезесінен өзімізге қажет алаңды таңдап аламыз.
   

№4 Сабақ. Microsoft Word текстік редакторында формуланы форматтау

Формулалар редакторының программасы формулларды дайындауға арналған стильдерді пайдаланады. Нақты стильді қолдану енгізілетін формуланың типі не байланысты автоматты түрде анықталады. Формуланың сыртқы Турін өзгеру үшін теңдеудегі кейбір символ дар үшін өзге стиль сипати енгізіледі немесе оларға басқа стиль тағайындалады. Формулалармен жұмыс істеу барысында:

• 
  Ерекшеленген объектіге басқа типтегі стильді тағайындауға болады. Дайындау стильін өзгерткіңіз келетін символдарды ерекшелеп, Стиль мәзірі командасымен оларға басқа стильді тағайындаңыз;
  
• 
  Жалпы типтік стиль сипаты өзгерту керек. Бұдан басқа формуладағы символдар арасындағы бос орын енін де реттеуге мүмкіндік бар, сондай – ақ көп жолды өрнектер терілгенде кейбір жолдарды сол жақ шетке, ал кейбірін оң жақ шетке (ортаға) әйтпесе теңдік белгісінің орналасуына байланысты ауыстырып орналастыруға болады;
  
• 
  Жеке (өзіндік) дайындау тәсілін қолдану, ол үшін алдын ала символдарды ерекшелейді, Стиль – Басқа (Стиль – Другой) командасын орындайды. Команда орындалысымен, көрсетілген элементтерге басқа қаріп тағайындауды талап ететін терезе пайда болады. Нақ осы терезе қаріптің өлшемін өзгертуге болмайтынына көңіл аударыңыз, өйткені қаріп мөлшері енгізілетін элементтер типтері арқылы автоматты түрде анықталады. Өлшемді өзгерту Өлшем (Размер) командасы арқылы немесе өлшемге қатысты өз вариантыңызды енгізу жолымен жүргізіледі.
  

№5 Сабақ. Microsoft Word текстік редакторында кестелермен жұмыс жасау

Òàáëèöàíû» òiê îðíàëàñºàí ºàòàðû áà¹àí, ê¼ëäåíå» îðíàëàñºàí ºàòàðû æîë äåï, àë, áà¹àíäàð ìåí æîëäàðäû» ºèûëûñûíäà¹û òàáëèöàäà¹û å» êiøi ýëåìåíò ½ÿøûº äåï àòàëàäû. Word ðåäàêòîðûíäà òàáëèöà º½ðóäû» áiðíåøå ò¸ñiëi áàð.

1-ò¸ñ

2-ò¸ñ

3-ò¸ñ

Òàáëèöà áà¹àíûíû» åíií íåìåñå æîëûíû» áèiêòiãií ¼çãåðòóãå áîëàäû. Òàáëèöà áà¹àíäàðûíû» àðàëû¹ûíäà¹û ñûçûººà òûøºàí ê¼ðñåòêiøií ¸êåëñå, îíû» ôîðìàñû ò¾ðiíå ¼çãåðåäi. Îñû êåçäå òûøºàí êíîïêàñûí ½ñòàï ò½ðûï ºîç¹àëòñà, áà¹àí åíiíi» ñûçû¹û äà ºîç¹àëàäû. Áà¹àí åíi ºàæåòòi ½çûíäûººà èå áîë¹àí êåçäå òûøºàí êíîïêàñûí æiáåðåìiç. Îñû ò¸ñiëìåí æîë áèiêòiãiíi» ½çûíäû¹ûí äà ¼çãåðòóãå áîëàäû. Òàáëèöà áà¹àíäàðûí, æîëäàðûí, ½ÿøûºòàðûí, íåìåñå æåêå áið ½ÿøû¹ûí áåëãiëåóãå (áëîêòàó¹à) áîëàäû. Áåëãiëåíåòií ºàæåò áà¹àííû» ¾ñòi»ãi æà¹ûíà òûøºàí ê¼ðñåòêiøií ¸êåëãåíäå îíû» ôîðìàñû ò¾ðiíå ¼çãåðåäi. Îñû êåçäå òûøºàí êíîïêàñûí áàññà, áà¹àí ò¾ãåëiìåí áåëãiëåíåäi. Òûøºàí êíîïêàñûí ½ñòàï ò½ðûï ºàòàð ò½ð¹àí áiðíåøå áà¹àíäû áåëãiëåóãå áîëàäû. Àë æîëäû áåëãiëåó ¾øií òûøºàí ê¼ðñåòêiøií áåëãiëåíói òèiñ æîëäû» ñîë æà¹ûíà ¸êåëñå îíû» ôîðìàñû î»¹à ºàðàé ºèÿëàé á½ðûë¹àí ñòðåëêà ò¾ðiíå ¼çãåðåäi. Îñû êåçäå òûøºàí êíîïêàñûí áàñó ºàæåò. Îñû ò¸ñiëìåí áiðíåøå æîëäû ºàòàð áåëãiëåóãå áîëàäû. µÿøûºòàð òîáûí áåëãiëåó ¾øií òûøºàí ê¼ðñåòêiøií áåëãiëåíåòií ½ÿøûºòàðäû» áið á½ðûøûíà ¸êåëiï, òûøºàí êíîïêàñûí áàñûï ò½ðûï æûëæûòó êåðåê. ²àæåò ½ÿøûºòàð òîáû áåëãiëåíãåí ñî» òûøºàí êíîïêàñûí æiáåðåìiç. Æåêå ½ÿøûºòû áåëãiëåó ¾øií òûøºàí ê¼ðñåòêiøií áåëãiëåíåòií ½ÿøûºòû» ñîë æà¹ûíà ¸êåëñå îíû» ôîðìàñû î»¹à ºàðàé ºèÿëàé á½ðûë¹àí ñòðåëêà ò¾ðiíå ¼çãåðåäi. Îñû êåçäå òûøºàí êíîïêàñûí áàñó ºàæåò. Æåêå ½ÿøû¹û áåëãiëåíãåí áà¹àííû» åíií ¼çãåðòó òåê áåëãiëåíãåí ½ÿøûººà ºàòûñòû îðûíäàëàäû. Áàñºàøà àéòºàíäà æåêå ½ÿøûºòû» åíií ¼çãåðòó ¾øií îíû áåëãiëåï àëó ºàæåò. Îñû ò¸ñiëäåðäi» áiði àðºûëû áåëãiëåíãåí ½ÿøûºòà¹û, áà¹àíäà¹û, æîëäà¹û òåêñòi» ôîðìàòûí ¼çãåðòóãå áîëàäû. µÿøûºòàí ½ÿøûººà êóðñîðäû ¼òêiçó òûøºàí àðºûëû íåìåñå êóðñîðäû áàñºàðó êëàâèøòåði àðºûëû îðûíäàëàäû.

Òàáëèöàäà¹û ºàæåò åìåñ áið æîëäû íå áà¹àíäû ¼øiðó ¾øií ¼øiðåëåòií æîë¹à íåìåñå áà¹àí¹à êóðñîðäû îðíàëàñòûðûï, íå áiðíåøå æîë ìåí áà¹àíäû ¼øiðó êåðåê áîëñà, îëàðäû áåëãiëåï àëûï Òàáëèöà - óäàëèòü ÿ÷åéêè êîìàíäàñûí òà»äà¹àíäà øû¹àòûí ñóðåòòåãiäåé òåðåçåäåí ºàæåòòi êîìàíäàíû òà»äàï ÎÊ êíîïêàñûí áàñó êåðåê

Êåéäå òàáëèöàäà¹û åêi íåìåñå áiðíåøå ½ÿøûºòàðäû áiðiêòiðóãå òóðà êåëåäi. Îë ¾øií áiðiêòiðiëåòií ½ÿøûºòàðäû áåëãiëåï àëûï Òàáëèöà - Îáúåäèíèòü ÿ÷åéêè êîìàíäàñûí íå Òàáëèöû è ãðàíèöû º½ðàëäàð ïàíåëiíäåãi êíîïêàíû áàñó ºàæåò. Àë áið ½ÿøûºòû áiðíåøå ½ÿøûººà á¼ëó ¾øií ½ÿøûºòû áåëãiëåï àëûï Òàáëèöà - Ðàçáèòü ÿ÷åéêè êîìàíäàñûí íå Òàáëèöû è ãðàíèöû º½ðàëäàð ïàíåëiíäåãi êíîïêàíû áàññຠñóðåòòåãiäåé Ðàçáèåíèå ÿ÷ååê äåãåí òåðåçå øû¹àäû. ×èñëî ñòîëáöîâ äåãåííi» ò½ñûíà ½ÿøûº ñàíûí ê¼ðñåòiï ÎÊ êíîïêàñûí áàñó êåðåê. Òàáëèöàäà¹û ñûçûºòàðäû» ò¾ðií ( ), ºà-ëû»äû¹ûí ( ), ò¾ñií ( ) ñ¸éêåñ êíîïêàëàðäû àøûï, ºàæåòií òà»äàï àëûï ¼çãåðòóãå áîëàäû. Òà»äàë¹àí ñûçûº ò¾ðëåðií òàáëèöà¹à ºîëäàíó ¾øií êàðàíäàø ôîðìàëû êíîïêàíû ïàéäàëàíó¹à áîëàäû, íåìåñå ºàæåò áà¹àíäàðäû, æîëäàðäû, íå ½ÿøûºòàðäû áåëãiëåï àëûï, êíîïêàñûíäà¹û òèiñòi áåëãiíi ïàéäàëàíó êåðåê. Àë òàáëèöà ½ÿøû¹ûíû» ò¾ñií ¼çãåðòóãå êíîïêàñûí ºîëäàíàäû. Îíû áiðíåøå ½ÿøûºòàð òîáûíà áiðäåí ºîëäàíó ¾øií, àëäûìåí îë ½ÿøûºòàðäû áåëãiëåï àëó ºàæåò. -êíîïêàëàðû àðºûëû æåêå ½ÿøûºòà¹û íåìåñå áåëãiëåíãåí ½ÿøûºòàðäà¹û ñèìâîëäàðäû ñ¸éêåñiíøå ½ÿøûºòû» æî¹àð¹û æà¹ûíàí, îðòàñûíàí, íå ò¼ìåíãi æà¹ûíàí áàñòàï îðíàëàñòûðàäû. Áiðíåøå æîëäû» áèiêòiãií áiðäåé åòó ºàæåò áîëñà, îíäà îëàðäû áåëãiëåï àëûï êíîïêàñûí áàñó êåðåê, ä¸ë îñû ñèÿºòû áiðíåøå áà¹àííû» åíií áiðäåé ¼ëøåìäi åòó êåðåê áîëñà, îíäà îëàðäû áåëãiëåï àëûï, êíîïêàñûí áàñó êåðåê.

№6 Сабақ. Microsoft Word текстік редакторында кестелерді форматтау

Кестені àâòîìàòòû ò¾ðäå ôîðìàòòàó ¾øií òàáëèöà  àâòîôîðìàò êîìàíäàñûí îðûíäàó ºàæåò íåìåñå êíîïêàñûí áàñó êåðåê. Ñîë êåçäå àâòîôîðìàò òàáëèöû òåðåçåñi àøûëàäû. Òåðåçåäåãi ôîðìàòû: òiçiìiíåí ºàæåòòi ôîðìàòòû òà»äàó¹à áîëàäû. Òà»äàë¹àí ôîðìàòºà ñ¸éêåñ òàáëèöà ¾ëãiñi îáðàçåö á¼ëiìiíäå ê¼ðiíiï ò½ðàäû. Òàáëèöàäà¹û æàçûë¹àí ñèìâîëäàðäû» æàçûëó áà¹ûòûí ¼çãåðòóãå áîëàäû. Áà¹ûòòû ¼çãåðòó êíîïêàñûí êåçåêïåí áàñó àðºûëû íå Ôîðìàò - Íàïðàâëåíèå òåêñòà êîìàíäàñû àðºûëû îðûíäàëàäû. Òàáëèöà¹à åíãiçiëãåí ¸ð ò¾ðëi áåðiëãåíäåðäi àâòîìàòòû ò¾ðäå ¼ñïåëi íåìåñå êåìiìåëi ò¾ðäå ðåòòåóãå áîëàäû. Îë ¾øií ðåòòåëói òèiñ áà¹àíäû áåëãiëåï àëûï êíîïêàëàðûíû» ºàæåòòiñií áàñó êåðåê. Æî¹àðûäà¹û êíîïêàëàð àðºûëû îðûíäàë¹àí êîìàíäàëàðäû Òàáëèöà òà»äàìàñûíäà¹û êîìàíäàëàð àðºûëû äà îðûíäàó¹à áîëàäû.

Òàáëèöàëàð¹à æ¸íå äîêóìåíò áåòòåðiíå ÔîðìàòÃðàíèöû è çàëèâêà êîìàíäàñûí ïàéäàëàíûï ò¾ðëi áåçåíäiðó æ½ìûñòàðûí æ¾ðãiçóãå áîëàäû. Á½ë êîìàíäà áåðiëãåí êåçäå ýêðàí¹à ñóðåòòåãiäåé òåðåçå øû¹àäû. Á½ë òåðåçå ãðàíèöà, ñòðàíèöà, çàëèâêà áàñòûðìàëàðûíàí ò½ðàäû. Ãðàíèöà æ¸íå ñòðàíèöà áàñòûðìàëàðû áið-áiðiíå ½ºñàñ. Ãðàíèöà áàñòûðìàñûíäà îðûíäàëàòûí iñ-¸ðåêåòòåð àáçàöºà ºàòûñòû, àë ñòðàíèöà äîêóìåíòêå ºàòûñòû îðûíäàëàäû. Á½ë áàñòûðìàëàðäà òèï á¼ëiìi åêåó, îëàðäû» áiðiíøiñiíäå ºîéûëàòûí ðàìêàëàðäû» òèïòåði, åêiíøiñiíäå ðàìêà ñûçûºòàðûíû» òèïòåði òà»äàëàäû. Öâåò á¼ëiìiíäå ðàìêà ñûçûºòàðûíû» ò¾ñòåðií, øèðèíà á¼ëiìiíäå ñûçûº ºàëû»äûºòàðûí ¼çãåðòóãå áîëàäû. Îáðàçåö á¼ëiìiíäå ðàìêà ¾ëãiñi ê¼ðiíåäi. ¶ëãiíi» ñîë æ¸íå ò¼ìåíãi æàºòàðûíà îðíàëàñºàí êiøêåíå ò¼ðòá½ðûøòû êíîïêàëàðäû áàñà îòûðûï ðàìêà ñûçûºòàðûí ê¼ðiíåòií íåìåñå ê¼ðiíáåéòií åòiï ºîþ¹à áîëàäû. Ñòðàíèöà áàñòûðìàñûíäà á½ëàð¹à ºîñûìøà ðèñóíîê á¼ëiìi áàð. Á½ë á¼ëiìäåãi òiçiìíåí ¸ð ò¾ðëi ñóðåòòåðäi» áiðií òà»äàé îòûðûï, äîêóìåíò áåòiíi» øåòòåðií áåçåíäiðåòií ðàìêà ºîþ¹à áîëàäû. Çàëèâêà áàñòûðìàñûíäà áåëãiëåíãåí ½ÿøûºòû íå òàáëèöàíû ñîíäàé-ຠäîêóìåíò áåòòåðií ò¾ðëi ò¾ñêå áîÿó, óçîð (¼ðíåê) ºîþ æ½ìûñòàðû îðûíäàëàäû.

Òàáëèöà - Âûñîòà è øèðèíà ÿ÷åéêè êîìàíäàñû àðºûëû áåëãiëåíãåí ½ÿøûºòû» íåìåñå áà¹àí åíiíi» ä¸ë ¼ëøåìií ºîþ¹à áîëàäû.

Òàáëèöà áiðíåøå ïàð຺à ñîçûëàòûí áîëñà, òàáëèöà òàºûðûáûíû» ¸ð ïàðàºòà àâòîìàòòû ò¾ðäå ºîéûëóûí ºàìòàìàñûç åòó ¾øií òàáëèöà òàºûðûáûí áåëãiëåï òàáëèöà - Çàãîëîâêà êîìàíäàñûí îðûíäàó êåðåê.

Òàáëèöàíû åêiãå á¼ëó ¾øií êåðåêòi æåðãå êóðñîðäû ºîéûï Òàáëèöà -Ðàçáèòü òàáëèöó êîìàíäàñûí îðûíäàó ºàæåò.

№7 Сабақ. Microsoft Word текстік редакторында диаграмма тұрғызу.

Диаграммалар мәліметтерді бейнелеудің ең қолайлы құралы болып табылады. Кестелер сияқты диаграммалар да есептік құжаттарда кең қолданыс тапқан. Диаграмма құру үшін Microsoft Graph 2000 құралы қолданылады. Бұл құрал Word – тың сыртқы компоненттері болғандықтан, оны мәтіндік редакторды орнатқан кезде арнаулы сұраныс арқылы орнатады.

Диаграмма құрудың әдістері

Microsoft Word 2000 мәтіндік процессоры құжатқа диаграмма енгізудің екі әдісін енгізіп отыр. Бірінші әдісте алдымен құжатқа қайсыбір кестеге негізделген кез – келген негізгі диаграмма кірістіріледі. Бұдан әрі сол диаграмманың сыртқы түрі мен мазмұны бапталынады. Оның мазмұны алынған кестеге негізделгендіктен, сол кесте қажетті мәліметтермен толтырылады.

Екінші әдіспен диаграмма тұрғызу құжаттағы қандай да бір нақты алынған кестеге негізделеді. Бұл жағдайда тек диаграмманың сыртқы түрі ғана бапталады.

Негізгі диаграмманы тұрғызу

Диаграмма тұрғызу Кірістіру(Вставка) – Объект командасының (Вставка объекта) көмегімен негізгі диаграмманы құрудан басталады. Диаграмма Microsoft Graph 2000 бөлімін таңдап алып, құжатқа қайсыбір негізгі кестемен байланысқан диаграмма қойылады. Берілген негзгі кестені үлгі ретінде ала отырып, оның ұяшықтарына өз мәліметтеріңізді енгізіңіз.

Клипартмен жұмыс істеу. Microsoft Office дестесімен бірге қойылған қарапайым суреттер жинағын клипарт деп атайды Мұндай суреттер жинағы жеке жинақы дискілерге жазылған, оларды интернеттен де табуға болады.

Клипарттарды құжатқа енгізу үшін Кірістіру – Сурет – Көркемсуреттер (Вставка – Рисунок – Картинки) командасын қолданады. Көркемсуретті кірістіру (Вставка – Картинки) сұхбат терезесі ашылады. Қажетті суретті ерекшелеп алып, клипті қою батырмасын басу керек.

Суреттерді дайындау

Бізге қажетті сурет Клипарттың құрамында болмаса, оны сурет салу (Рисование) аспаптар панелінің көмегімен дайындауға болады. (Түр - Аспаптар панелі – Сурет салу). Мұнда орналасқан автофигуралардың көмегімен қарапайым суреттер салуға болады.

№9 Сабақ. Microsoft Word текстік редакторында құжаттарды баспаға шығару.

Құжатты ºà¹àç¹à áàñûï øû¹àðó ¾øií ïðèíòåðãå ºà¹àç ñàëûï Ôàéë –Ïå÷àòü (Файл-Баспа) êîìàíäàñûí îðûíäàñຠò¼ìåíäåãiäåé òåðåçå øû¹àäû.

Ñòðàíèöû á¼ëiìiíäåãi âñå äåãåííi» ò½ñûíà áåëãi ºîéûëûï, ÎÊ êíîïêàñûí áàññຠôàéëäà¹û áàðëûº ïàðàºòû áàñûï øû¹àðàäû (ìûñàëû 50 ïàðຠáîëñà 50-iíäå), òåêóùàÿ äåãåííi» ò½ñûíà áåëãi ºîéûëñà, êóðñîð îðíàëàñºàí ïàðàºòû ¹àíà øû¹àðàäû, íîìåðà äåãåííi» ò½ñûíà áåëãi ºîéûëñà, î» æà¹ûíäà¹û ò¼ðòá½ðûøòû» iøiíäå меңзер ê¼ðiíåäi, ñîë æåðãå êåðåêòi ïàðຠí¼ìiðií æàçûï, ÎÊ батырмасын áàññຠí¼ìiði ê¼ðñåòiëãåí ïàðàºòû ¹àíà øû¹àðàäû. Åãåð ïàðàºòû» í¼ìiðií 5-10 äåï ê¼ðñåòñåê 5-øi ïàðàºïåí 10-øû ïàðຠàðàëû¹ûí øû¹àðàäû, 2, 5, 8 äåï ê¼ðñåòñåê 2-øi, 5-øi, 8-øi ïàðàºòàðäû òåðiï øû¹àðàäû.

Êîïèè äåãåí á¼ëiìäå êîïèÿ ñàíûí ê¼ðñåòåìiç. Ìûñàëû 2-øi ïàðàºòû 5 äàíà åòiï øû¹àðó êåðåê áîëñûí. Íîìåðà äåãåí æåðäå 2 äåï æàçûï, ÷èñëî êîïèé äåãåííi» ò½ñûíà 5 äåï æàçûï ÎÊ-äi áàññຠáîë¹àíû.

№10 Сабақ. PowerPoint программасында презентацияны безендіру.

1. 
   PowerPoint 2000 программасын іске қосыңыз.
   
2. 
   Сақталған «Менің Университетім» перзентациясын ашыңыз (Файл – Открыть – Имя файла)
   
3. 
   Кәдімгі (Обычный) режимде тұрып, Фон сұхбат терезесін ашыңыз. (Формат – Фон). Үлгінің фонын алып тастау (Исключить фон образца) жалаушасын орнатыңыз.
   
4. 
   Ашылған фонды бояу (Заливка фона) тізімінен Бояу әдістері (Способы заливки) бөліміне тоқталыңыз. Ашылған Бояу әдістері сұхбат терезесіндегі Градиенттік қыстырмасына көшіңіз. Түстер тобына Дайындық (Заготовка) ауыстырып – қосқышын орнатыңыз. Ашылған Дайындық атаулары тізімінен Поздний закат бөлімін таңдаңыз. ОК батырмасын шертіп, терезені жабыңыз. Фон терезесінде Қолдану (Применить) батырмасын шертіңіз.
   
5. 
   Екінші слайдқа өтіңіз. Жоғарыда айтылған әдістердің көмегімен, басқа фон құрыңыз, мысалы Мыс.
   
6. 
   Үшінші және төртінші слайдтарда басқа әдістермен даярлаған фон құрыңыз. Таңдаған фон экранда жақсы көрінетініне көз жеткізіңіз.
   
7. 
   Бірінші слайдқа өтіңіз. WordArt аспаптар панеліндегі WordArt объектісін қосу (Добавить объект WordArt) батырмасын шертіңіз. WordArt жинағы (Коллекция WordArt) терезесінен керекті жазу стилін таңдаңыз, сосын ОК батырмасын шерткеннен кейін шыққан WordArt мәтінін өзгеру (Изменение текста WordArt) терезесіне презентация тақырыбы – Сырдария Университеті мәтінін енгізіңіз. Қаріп өлшемін 66 етіп алыңыз. ОК батырмасын шертіп, терезені жабыңыз.
   
8. 
   Сырдария Университеті атты ескі тақырыпты өшіріп, оның орнына жаңа дайындалған WordArt объектісін орналастырыңыз. Жаңа тақырыпқа анимацияның Айналу әсерін орнатыңыз.
   
9. 
   Екінші слайдқа ауысыңыз. Нөмірленген тізім ретінде дайындалған мәтінге параметрлері мынандай: Оң жақтан (Справа), Бәрі бірге (все вместе), Азат жол бойынша (по абзацам), 1 – ші деңгей (1 – го уровня) болатындай Ұшып шығу (Вылет) анимация әсерін тағайындаңыз.
   
10. 
    Үшінші слайдқа көшіңіз. Кестедегі сол жақ бағанды таңдап, Кесте пішімі (Формат таблицы) терезесінің Бояу (Заливка) қыстырмасында градиенттік бояу фонын тағайындаңыз. (Формат – Цвета линии). Тура осы әдіспен оң жақ бағанды безендіріңіз.
    
11. 
    Презентацияны бұрынғы атпен сақтаңыз. (Менің университетім)
    

№ 11 Сабақ. PowerPoint программасында слайдқа диаграммалар тұрғызу

Microsoft Office құрамындағы Microsoft Graph арнайы программасының көмегімен қарапайым диаграммаларды құру мүмкіндігі бар. Енгізу-Диаграмма (Вставка-Диаграмма) командасын орындаймыз немесе слайдқа диаграмма енгізу схемасы таңдалса, диаграмма өрісінде тышқанды екі рет шертеміз. Саймандар тақтасындағы диаграмма енгізу батырмасында тышқанды шертуге де болады. Осы мезетте экранда мәліметтер кестесі мен диаграмма пайда болады (1.8-сурет). Меню қатарындағы командалар мен саймандар тақтасында болған өзгерістерді бірден байқауға болады. Кестедегі мәліметтерді тұтас белгілеу үшін, қатарлар менбағаналардың тақырыптары қиылысқан сол жақ жоғарғы бұрышта тышқанды шертеміз. Del пернесін басу арқылы оларды өшіріп, өзімізге керекті мәліметтерді енгіземіз де, меню қатарынан Диаграмма-Диаграмманың типі (Диаграмма-Тип диаграммы) командасын орындап, диаграмманың типін таңдаймыз. Диаграмма-Параметрлер (Диаграмма-Параметры) командасын орындап,қажетті параметрлерді тағайындаймыз (түсініктеме, тақырып, жазбалар қосу т.с.с.) Диаграмманы слайдқа орналастыру үшін, слайдта тышқанды шертіп, Мәліметтер кестесі терезесін жабамыз.

Сыртқы қолданбалы программаларда құрылған графиктік бейнелер иллюстрация деп аталады. Дұрыс таңдалнып алынған иллюстрация кез келген стильдегі презентацияны жақсартуға септігін тигізеді. Қарапайым иллюстрацияларды Microsoft Office дестесінің құрамына енетін клипарттардан алуға болады. Иллюстрациялардың ең маңызды көзі – Интернет. Нағыз профессионалдар иллюстрацияларды CorelDraw, Paint, Adobe Photoshop программаларының көмегімен дайындалады.

PowerPoint – тағы анимация деп слайдтағы объектілердің шығу ретін айтамыз. Слайдты әрбір объектінің анимация параметрлері өз алдына жеке бапталынады. Топталынған объектілер бір объекті болып есептелінеді де, анимация оларға бірге жасалынады.

Мәтіндік объектілердегі әрбір азат жолды, әрбір сөзді және әрбір әріпті жеке анимациялауға болады. Бірақ анимация әсерінің сипаты тұтасымен алынған мәтіндік объектілерге қолданылады. Мысалы, слайдтағы бір азат жолға Сол жақтан ұшып шығу (Вылет слева), екіншісіне жоғарыдан пайда болу (Вылет сверху) анимацияларын тағайындай алмаймыз. Басқа қолданбалардан импортталған мәтінге де анимация әсерлерін қолдануға болады.
№ 13 Сабақ. Интернетте гиперсілтемелермен жұмыс істеу

Интернетте қозғалыс көбінесе URL- адрестің көмегімен емес, Гиперсілтемелердің көмегімен жүргізіледі. Web-беттегі гиперсілтемелер асты сызылған көк түсті мәтінмен бейнеленді. Гиперсілтемеге тышқан нұсқағышын алып барса,оның пішіні саусақтың түріндей болып өзгереді.Сілтемеде көрсетілген Web- құжаттың URL- адресі қалып –күй жолында көрсетіледі.

Web – беттерде графиктік сілтемелерде көп кездеседі.Гиперсілтемелерде олардың жанама менюі арқылы қосымша мүмкіншіліктерін пайдалануға болады. Ағымдағы бетке және олардың элементтеріне қатысты басқа да амалдарды жанама меню арқылы орындауға болады. Мысалы, беттегі суретті:

файл ретінде сақтауға болады. (сохранить рисунок как);

 жұмыс үстелінің фоны немесе активті элемент ретінде қолдануға болады.(Сделать рисунком рабочего стола, Сохранить как элемент рабочего стола ).