а1 - x1∞
b + х
х’(b=0)
а - х
а – х’
C
t
a
b
a - x
b1 + x1∞
х1∞
b + x
а1
b1
t
Бірінші ретті қайтымды реакцияның кинетикалық қисықтары
a – x
a2 - x2∞
b2 + x2∞
a2
b – x
b2
t
Қайтымды реакция - 1а-суретте үзік сызықпен , үздіксіз сызықпен кезіндегі тәуелділік берілген. кезінде [В]=f(t) қисығы (b) нүктесінен басталады және [В] шекті (b+х) мәнге ие. кезінде [В]=f(t) қисығы координата басынан басталады, және де А және В заттарының концентрациясының шекті мәні алдыңғы жағдайға қарағанда аз болады.
- Бірінші ретті қайтымды реакциялардың кинетикалық қисығы тепе-теңдік константаның мәніне тәуелді. Егер тепе-теңдік константаның мәні үлкен болса кинетикалық қисықтың түрі 1б-суретте көрсетілгендей болады, ал егер тепе-теңдік константаның мәні аз болса, онда А және В концентрацияларының уақытқа тәуелділік графигі басқа түрде болады (1в-сурет).
- Екінші, үшінші, т.с.с. ретті қайтымды реакциялардың кинетикалық теңдеулері осыған ұқсас жолдармен қорытылады, онда әрбір нақты жағдайлар үшін белгілі бір математикалық теңдеулерді шешуге тура келеді
ПАРАЛЛЕЛЬ РЕАКЦИЯ - Реакцияға түсетін бастапқы зат бір уақытта екі немесе одан да көп реакцияларға түсіп әр түрлі өнімдер түзетін реакцияны параллель реакция дейді.
- Мысалы, бірінші ретті екі параллель реакция:
К1
К2
А
В
С
(I)
(II)
(І) және (ІІ) реакцияның бір - біріне тәуелсіз жүру принципі бойынша оларға химиялық кинетиканың негізгі постулатын қолданамыз:
t>0
мұнда х = хВ+хС.
ПАРАЛЛЕЛЬ РЕАКЦИЯ - Реакцияның жалпы жылдамдығы параллель бағыттағы реакциялардың жылдамдықтарының қосындысына тең болады, демек:
- Жалпы түрде жазсақ: (1)
- немесе теңдеуді интегралдасақ:
- (2) Бұл теңдеу бірінші ретті қайтымсыз реакцияның теңдеуіне ұқсас.
ПАРАЛЛЕЛЬ РЕАКЦИЯ - Қарастырып отырған параллель реакцияда -тың мәнің (2)-тендеуден тапсақ В және С өнімдерінің түзілу жылдамдығы мынаған тең:
-
- және
- бұл теңдеулердегі -тың орнына өрнегін койсақ:
-
- (3)
- (4)
-
- Енді (3) және (4) – теңдеулерді [B]=0 және [C]=0 жағдайында интегралдасақ (5) және (6)- теңдеулерді аламыз:
ПАРАЛЛЕЛЬ РЕАКЦИЯ - (5)
- (6)
- Бұл теңдеулердендың кез келген мәнінде мына қатынастың орындалатынын көреміз:
- (7)
-
- Параллель реакциядағы А,В және С заттарының концентрацияларының уақыт бойынша өзгерісі K1>K2 жағдай үшін суретте көрсетілген.
Параллель реакцияның кинетикалық қисықтары
a
[B]
[С]
a - x
t
ПАРАЛЛЕЛЬ РЕАКЦИЯ - Жоғарыдағы (2) және (7) - теңдеулерді біріктіріп шешу арқылы К1 мен К2 - ні жеке - жеке анықтауға болады. Ол үшін (5) және (6) - теңдеулерді талдап, мынадай ерекшеліктерді ескеру қажет:
- а) t жағдайда (8)
- Және (9)
- б)
- в) t - дың кез келген мәнінде
-
=
Достарыңызбен бөлісу: |
