Лекция: 60 сағат Практика: 30 сағат СӨЖ: 90 сағат обсөЖ: 90 сағат Барлық сағат саны: 270 сағат

Лекция № 29-30

1. 
   Эвристикалық әдісінің мазмұны
   
2. 
   Эвристикалық әдісті қолдану тәсілдері
   
3. 
   Эвристикалық әдісті қолдануға мысалдар
   

1. Д.Е Әбілқасымова т.б Математиканы оќытудыњ теориясы мен әдістемесі А.: 1998 ж

2 Ә. Бидосов. Математиканы оќытудыњ методикасы А.: 1989 ж

3. О.А Жәутіков. Ақиқаттыњ шынын білудегі математиканың рөлі А.: 1995 ж.

4. В.А. Огенесян, Ю.М. Колягин и др. Методика преподование математики в средный школе. М 1980

б) ќосымша:

5. .Бейсеков Ж., т.б. Орта мектепте математиканы оқыту әдістемесіне арналған оқу құралы. Ш. 2003.

6. Пышкало А.М. т.б. Математиканы бастауыш курсының теориялық негіздері. А. 1984.

7. Антонов Н.С. , Гусев В.А. Современные проблемы методики преподавания математики. М. 1984.

8. Моро М. И., Пышкало А.М. Методика обучения математике в І-ІІІ классах. М. 1975.
Оќытудаѓы эвристикалыќ єдіс деп єдістемеде негізінен диалогиалыќ (с±раќ-жауап) формадаѓы эфристикалыќ єњгімені т‰сінеді. М±нда м±ѓалім оќушыларѓа білімді, ±ѓымды дайын т‰рде бермей, µз орнымен ќойылѓан с±раќтар арќылы оларда б±рын ќалыптасќан білімдері мен баќылаулары жєне µмір тєжірибесіне с‰йеніп жања ±ѓымдарѓа, ережелерге, дєлелдеулерге жєне есептіњ шешуіне µздерін келтіре керек.

Эвристикалыќ єњгіме оќытуда орын алып келеген жалањ жаттау мен догматьизмге ќарсы баѓытталѓан оќушылардыњ ізденімпаздыѓын, олардыњ µз бетінше ойлау ќабілетін арттыруды кµздейтін прогрессивтік єдіс болып табылады. Эвристикалыќ єњгіме ќойылатын с±раќтар ішінен оќушылар бірден дайын жауап таба алмайтындай проблемалыќ сауалдар кездеседі. Б±рын ‰йретілген мєселелерді еске т‰сіріп, жањѓыртуѓа арналѓан с±раќтар м±нда шешуші рµл атќармайды, олар тек єлі белгісіз тыњ с±раќтарѓа жауап беруге, шешуге кµмекші болады. Тек µткенді ќайталау, жањѓыртуѓа арналѓан єњгіме эвристикалыќ єњгімеге жатады, оны ќатехиздік єњгіме дейді.

Эвристикалыќ єњгіме – с±раќтар ж‰йесі бірсыпыра шарттарды ќанаѓаттандыруы ќажет: с±раќтар логикалыќ жаѓынан ж‰йелі, ќысќа, дєл болуы; екі-±шы, д±дємєл болуы, жауабы оп-оњай болмауы жєне оќушылардыњ кµпшілігініњ жан жаќты ойлауына жан-жақты ойлауына кең жол ашуы т.б. Ал бұл берілетін оқушының дәл және толық, барлық сыныпқа түсінікті болуы қажет.

Теорема дәлелдеу кезінде кездесетін бір эвристикалық әңгіме сұрақтарының сүлбесін келтірейік.

Теоремада не берілген? Нені дәлелдеу керек? Ең әуелі бұл теореманы және О,А,В нүктелері бір түзудің бойында жатпайтын жағдай үшін дәлелдейміз.

Бұл теореманың қойылысы догматикалық болмай, сандарды қосудың орын ауыстырымдылық заңының аналогиясы ретінде алынуы керек. Дәлелденше әлі ақиқаты анықталмағанды проблема, болжам деп атаған жөн.

• 
  Сандарды қосудың орын ауыстырымдылық заңының дұрыстығын қалай біліп едік?
  
• 
  Сол әдісті осы жерде қолдауға бола ма?
  
• 
  Мұны қалай жасауға болады?
  
• 
  Векторларды қосудың қандай тәсілдерін білеміз?
  
• 
  Үшбұрыш тәсілі формула түрінде қалай жазылады?
  
• 
  (а+в) – ны табұға үшбұрыш ережесін қолдану үшін ОВ- ны қай нүктеден бастап жүргізу керек? Оны салыңдар.
  
• 
  Алынған векторлар қосындысын қалай табады? Орындаңдар. Нәтижені көрсетіңдер.
  
• 
  Суретке қарасақ векторларды қосудың жаңа параллелограмм ережесін алыппыз
  
• 
  Теорема қандай жағдай үшін дәлелденді? Тағы қандай жағдайлар болуы мүмкін?
  

Лекция № 31-32

1. 
   Оқытудың дәстүрлі әдісінің пайда болу кезеңі
   
2. 
   Дәстүрлі әдістің дамуы
   
3. 
   Жаңа материалды баяндауда дәстүрлі әдісті қолдану жолдары.
   

1. Д.Е Әбілқасымова т.б Математиканы оќытудыњ теориясы мен әдістемесі А.: 1998 ж

2 Ә. Бидосов. Математиканы оќытудыњ методикасы А.: 1989 ж

3. О.А Жәутіков. Ақиқаттыњ шынын білудегі математиканың рөлі А.: 1995 ж.

4. В.А. Огенесян, Ю.М. Колягин и др. Методика преподование математики в средный школе. М 1980

б) ќосымша:

5. .Бейсеков Ж., т.б. Орта мектепте математиканы оқыту әдістемесіне арналған оқу құралы. Ш. 2003.

6. Пышкало А.М. т.б. Математиканы бастауыш курсының теориялық негіздері. А. 1984.

7. Антонов Н.С. , Гусев В.А. Современные проблемы методики преподавания математики. М. 1984.

8. Моро М. И., Пышкало А.М. Методика обучения математике в І-ІІІ классах. М. 1975.

Оқытудың дәстүрлі әдістері ертеде пайда болған және олар үнемі кемелденіліп келеді. Педагогика мен огған сыбайлас ғылымдардың ХІХ ғасырдағы деңгейіне сәйкес сәйкес келетін бұл әдістердің көп жақтары ескіріп, қатаң сынға алына бастағанына да көп болды.

Алайда дәстүрлі әдістердің үлкен кемшіліктерімен қатар оларда көптеген ескермейтін тиімді негіздер бар, сондықтан да бұл әдістер күні бүгінге дейін әдістемелік тәжірибеде қолданыс табуда.

Дәстүрлі әдістерге ең алдымен сөзбен баяндаудың дайын білімді түсіндірудің догматикалық әдістері жатады (мұғаләмнің әңгімесі мен дәрісі). Бұл әдістерде белсенді рөл айтушы мұғалімде болады да, оқушыларға ұйып тыңдаушы міндеті қалады. Математиканы оқытуға және математиканы оқыту әдістеріне қойылатын қазіргі талаптар оқушы мен оқытушының әңгіме, дәріс үстінде қарым –қатынастарын маңызды өзгерістер, жаңалықтар енгізу міндетін қойып отыр. Мұнағы басты мақсат, оқушыларды әрекетсіз тыңдаушы, айтқанды қабылдаушы, жай орындаушы ғана емес белсенді ой әрекетін атқарушы дәрежесіне көтеру болып табылады. Сондықтан да мұғалімнің оқу әңгімесі мен дәрісі шәкірттерді бейтарап қалдырмай, оларды айтылып отырған мағлұматтарға, фактілерге, жаңалықтарға қызу тартып отыруы қажет.

Әңгіме немесе әдіс кезінде оқытушы оқылатын математикалық материалдарды дайын күйінде жалаң айта салмай, оларды формуланың қорытылу, теореманың дәлелдену жолдарын табу үрдісінің мәнісіне, сырына терең бойлауға бастаушы қызметін атқарады. Оқулықтың құрғақ мәтінінен мұғалімнің жанды сөзінің үстем болуының себебінің өзі осында Осы талапқа сай оқу материалын баяндау “Неге?”, “Қандай негіз бар?”, “Бұл фактыны тағайындау үшін нені білу қажет?”, “Бұл қалай істеледі?”, “Мұны басқаша жасауға бола ма?” деген тәріздес көп сауалдар қойып, оларға қолма –қол жауап келтіреді. Оқытушы өзімен - өзі ақылдасқандай, диалог жүргізгендей халде болады.

Мұғалімнің әңгімесі дәріске қарағанда анағұрлым шағындау болып келеді, ол ол оқыту формасы ретінде бірінші сыныптан бастап барлық сыныптарда қолданылады деуге болады. Оқу дәрістерінің әңгімеден айырмашылығы, онда келтірілетін мағлұматтар айтылатын материалдың мазмұнына байланысты болып келеді. Кез-келген тарихи шолулар бағдарламаның материал бойынша берілетін кішігірім мағлұматтан, кестелер арқылы орындалатын жұмыстардың сипаттамалары әңгіме түрінде берілғді. Ал енді логарифмдік функциялар және оның қасиеттері, математикалық индукция әдісі, тригонометриялық функциялардың қасиеттері т.ьб. күрделі мәселелерді қарастыруда оқытудың тиімді формасы дәріс болады, өйткені мұндай материалды баяндау көлемді де кеүрделі математикалық түрлендіру жұмыстарын қажет етеді.