Түйінді сөздер: тұтас орта, тығыздық, деформациялану, тұтқырлық, жылу- жəне электрөткізгіштік, массатасымалдау, диффузия, тұтқырлық, жылуөткізгіштік, градиент, тасымалдау,.
Қысқаша мазмұны.
Температура айырымы себепші болатын кеңістікте өздігінен жылудың таралуы жылуалмасу немесе жылутасымалдау процесі деп аталады жəне бұл қайтымсыз процесс болады. Жылудың тасымалдауының үш тəсілдерін қарастыруға болады: 1) жылуөткізгіштік - температуралары əртүрлі бір-бірімен түйісетін денелердің (немесе дене бөліктерінің) микробөлшектерінің өзара əрекеттесу себебінен; 2) конвекция – заттың кеңістікте тұтастай қозғалыс нəтижесінен туындаған жылу (жəне т.б. қасиеттердің) тасымалдануы, қайтымсыз процесс, ағысты орталарда (газ, сұйық) байқалады, жылуөткізгіштік бірге өтеді; 3) жылулық сəулелену – электрмагниттік өрісі арқылы жылудың тасымалдауы, бұл кезде жылу өрістің энергиясына айналады жəне керісінше - өріс энергиясы жылуға. Температуралық өрістің T=T(x,y,z,t) теңдеуі негізінде жылуөткізгіштік салдарынан заттағы жылу тасымалдаудың кез келген сипаттамаларын есептеуге болады.
Жылуөткізгіштік процесінің негізгі заңы, Фурье заңы тəжірибе бойынша тағайындалған эмпирикалық заң, жалпы жағдайда былай жазылады:
q→ gradT ,
мұндағы q→ – жылу (энергия) ағынының тығыздығының векторы.
Сонымен, (+z) бағытта О жазықтықтың бірлік ауданын бірлік уақытта қиып өтетін жылу (энергия) ағынының тығыздығын былай анықтаймыз:
q 1 m nc dT .
q z 3 0 v dz
Осыдан жылуөткізгіштік коэффициентін анықтайтын формуланы мына түрде жазамыз:
1 nm
3 0
cv ,
мұндағы – жылуөткізгіштік коэффициенті, n – газдың сандық тығыздығы, m0 – молекула массасы, – еркін жүру жолының орташа ұзындығы.
Қатаң кинетикалық теорияның бірінші жуықтаы бойынша таза газ үшін
жылуөткізгіштік коэффициенті мынаған тең :
107 1989,1
15
R
107 ,
1 2 (2, 2)* (T * ) 4 M 1
12 12
Мұндағы λ - жылуөткізгіштік коэффициенті, кал/ см с К; T – температура, K; T *=kT/ε - келтірілген температура; σ – соқтығысу диаметрі, өзара əрекеттесу молекулааралық потенциалдық функцияның параметрі; M – молекулалық салмақ.
Газдардың бинарлық қоспасы үшін жылуөткізгіштік коэффициенті былай есептеледі:
12
107
1989,1
2 ( 2,2)* (T * ) .
1
12 12 12
Фик заңы жəне Фурье заңының математикалық түрлері ұқсас; құбылыстар негізінде молекулалық тасымалдаудың бірыңғай механизмі жатады. Фик заңында – масса тасымалдауы, Фурье заңында – энергия тасымалдауы болады.
лекция
Айқас құбылыстар. Термодиффузия. Дюфур эффекті. Термоэлектрлік құбылыстар.
Қорытынды.
Достарыңызбен бөлісу: |