Лексикология билетт
Қызықты этимология. Мысалдар келтір
жүктеу/скачать 2.91 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 2.Тұрмыстық мазмұндағы лексика-фразеологизмдерге мысал келтіріңіз
- «ат арылту /сабылту/»
| 1.Қызықты этимология. Мысалдар келтір
«Қызықты этимологиялар». Біз бұл атауды əзірге шартты түрде, орыс тіліндегі «занимательная» сөзінің баламасы ретінде алып отырмыз. Бұл топқа негізінен газет, журнал (ғылыми журналдардан басқасы) беттерінде жарық көрген материалдар жатады. Бұл мақалалар қалың көпшілік қауымға арналғандықтан, ондағы материалдың берілуі, терминологиясы, ғылыми аппараты ғылыми басылымдағы еңбектерден өзгешеленіп тұрады. Сөздіктер мен түрлі жазба ескерткіштерге сілтеме беру, өзінен бұрын айтылған пікірлерге сүйеніп, олардан сілтеме келтіру жағы өте аз, шектеулі болады. Сондықтан бұл еңбектер автордың «өз тілімен» көпшілікке түсінікті түрде жазылады. 2.Тұрмыстық мазмұндағы лексика-фразеологизмдерге мысал келтіріңіз Фразеологизмдердің лексикалық құрамын жаймалап қолданудағы ерекше бір тəсіл – екі бөлек фразеологизмдердің кейбір сыңарларын, əсіресе қайталанатындарын түсіру арқылы бір бүтін етіп жұмсау. Мысалы Бір айғыр үйірімен ықтап кетіп, соны іздеп, ат сабылтып келе жатқан бетім еді. Қазіргі қолданыста «ат арылту /сабылту/» түрінде де айтылып жүрген «ат сабылту» тұрақты тіркесінің беретін мағынасы – əуреге түсу. 3.Фразеологизмдерге ұйытқы сөздер. Мысалдармен толықтыр Фразеологизмдердің бірінші сөзі көп жағдайда ұйытқы сөз деп аталады. Әсіресе сын есімдердің (ақ, ала, көк, қара, қоңыр), сан есімдерден (бір, екі, үш, төрт, он екі, қырық, мың), бірлі-жарым етістіктіктерден болған ұйытқы сөздер әрқашан фразеологизмдердің бірінші сөзі болып жұмсалады. Мысалы: ақ айыл, ақ маржан, ақ жауын, ақ жем, екі қабат, екі ұрық, екі талай, өлер жері, ішпегені артында, жегені желім, іреп сойдыт.б. Тілдегі кез келген сөз фразеологизмдерге ұйықты бола алмайды. Халықтың өзімен қоса жасасып келе жатқан байырғы сөздік қордағы сөздер ғана ұйықты сөз бола алады. Сөздің сапа жағынан қаншалықты дамығандығын көрсететін бірден бір белгі оның көп мағаналық сипат алып, туынды мағанада жұмсалып, әлденеше фразеологизмдерді тудыруға себеп болуында жүктеу/скачать 2.91 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|