"Ұлт" терминін тарихи аймақты, ортақ мифтер мен тарихи естеліктерді, ортақ экономиканы және барлық мүшелер үшін ортақ заңды құқықтар мен міндеттерді бөлетін адам халқы деп атайды
жүктеу/скачать 18.19 Kb.
|
| «Этнолингвистика негіздері» атты еңбегінде айқын көрсетті.
Этнолингвистика – бұл этностың шындығын өз тілі арқылы білу мақсатына байланысты пайда болатын лингвистиканың (лингвистиканың) жаңа тәуелсіз саласы. Академик Ә.Қайдар суреттегендей, «шығу тегі, тұрғылықты жері, өмірлік тәжірибесі, дәстүрлері, кәсіптері, дүниетанымы, мифтік таным, киім, сусын және т.б., яғни этникалық деңгейде адамзат қоғамының мәдениетін зерттейтін лингвистика бөлімі». Осы анықтамаға сәйкес этнолингвистиканың міндеті – халқымыздың материалдық, өндірістік деңгейі мен рухани саласын көрсете отырып, ұрпақтан-ұрпаққа берілетін ана тілінің қазыналарын барынша толық көрсету және ашу. Академик Әбдуәли Қайдар «этнолингвистика» атауындағы «этно» компонентін «этнографиялық» ұғымымен шектемей, кеңірек қарастырған жөн деп тауып: «өткен дәуірдегі адамдардың ортақтығы, белгілі бір географиялық ортада, біреуімен өмір сүру, ұқсас мінез-құлық, бір дін, тіл, ортақ дәстүрлер мен әдет-ғұрыптар, олардың ортақ тегі, туыстық, бірлігі, біртіндеп даму процесінде өмір сүретінін, аналық платалар, сәнді, асыл тұқымды, тайпалық, ұлыстық және халықтық кезең, бүгінде Тәуелсіз ел»...... Жалпы лингвистикадағы этнолингвистиканың даму курсын қайта қарауға және оның негіздерін жеке сала ретінде анықтауға арналған зерттеуде профессор М.М.Копыленко, академик Әбдуәли Қайдар бастаған қазақ тіл біліміндегі этнолингвистикалық мектепті "қазіргі этнолингвистикадағы жаңа бағыт" ретінде қарастырады. Көріп отырғанымыздай, зерттеудің осы саласындағы негізгі салмақ тіл білімінде жатыр. Мұның себебі мен мәнін неғұрлым нақты түсіну үшін академик Әбдуәли Қайдардың келесі пікірін айтайық: «этностың ғасырлық даму жолы бізге оның бейнелері - символдар, тас мүсіндер және жартастарға мәдени ескерткіштер мен түрлі ғимараттар түрінде ойылған жазулар арқылы жете алады. Бірақ мұның бәрі мың ғана және этникалық өмірдің елесі. Оның шынайы даналығы мен дүниетанымы тек тілде сақталады. Кез-келген дәуірде бізге тек тіл фактілері, яғни тұрмыстық заттар мен әдет-ғұрыптар, әдет-ғұрыптар, сенімдер, ойындар, үйлену тойлары және т.б. жеке сөздер мен сөз тіркестерімен, идиомалармен және мақал-мәтелдермен байланысты болуы мүмкін». Ғалымның пікірінше, этнолингвистиканың қосқан үлесі ежелгі дәуірдегідей, бұл әлемнің қазыналары тіл қабаттарының тереңдігінде сақталған тіл әлемінің тереңдігін қарастыру болып табылады. Әбдуәли Қайдар этнолингвистикалық зерттеудің көптеген мақсаттарына байланысты термин атауы, жүктеу/скачать 18.19 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|