М. Д. Адамбаев автоматтық басқару негіздері
жүктеу/скачать 2.26 Mb. Pdf көрінісі
|
| 1.4 Типтік
динамикалық буындардың қосылуы. Жүйенің операторлық өрнегі. Жүйенің сипаттамалық теңдеуі. Құрылымдық сұлбаларды түрлендіру мен құрудың негізгі ережелері Автоматты реттеу жүйесін зерттеу және есептеу ондағы өтетін физикалық процестің математикалық бейнесінен туындайды. Әдетте бұл өрнек айнымалы шамалар мен олардың туындысы арасындағы байланысты беретін дифференциялды теңдеулер жүйесі түрінде беріледі. Мұндай тәсіл, теңдеу зерттелетін жүйенің толық әрекетін бейнелегенде, математикалық жақтан аса жалпы болып табылады және барлық жағдайларда қолданылады. Сонымен қатар автоматты басқару жүйесінің үлкен класы үшін (сызықтық жүйе) басқа да тәсіл қолданылады, ол операторлық әдісті пайдаланумен байланысты. Бұл тәсіл кезінде зерттелетін жүйе сигналды тек бір бағытта: кірістен шығысқа беру қасиеті бар бағытталған әрекеттегі буынды бөліктерге бөлінеді. Бұл буындардың жиынтығы олардың арасындағы байланыс желілерімен біріккен, бұл байланыс олардың өзара әрекетін сипаттайтын басқару жүйесінің құрылымдық схемасын құрайды. Функционалды және құрылымдық сұлбалар арасында нақты ортақтық – ақпараттарды басқару жүйесінің тұйықталған контурында беру мен өңдеу процесін тудырады. Дегенмен олардың арасында ерекшелік те жоқ емес: функционалды схемалар жүйені оған кіретін элементтердің құрамы бойынша сипаттайды, ол олардың талаптары бойынша, яғни олармен орындайтын функциялары бойынша қарастырылады; бағытталған әрекеттегі буындардан тұратын құрылымдық схемалар жүйенің математикалық түрдегі динамикалық қасиеттерін бейнелеп береді. Жүйенің құрылымы мен оған кіретін функционалды элементтерінің түрінен жүйені бағытталған әрекеттегі буындарға, сол буынның әр қайсысы үшін беріліс функциясын буынның шығыс шамасының операторлық бейнесінің кіріске қатынасы ретінде анықтау өте оңай болуы мүмкін және жеке буындарды бір-бірімен байланыс желісімен қосуға болатындай етіп бөлуге болады. Бағытталған әрекеттегі әрбір буынның беріліс функциясы операторлық түрде жазылған және берілген буынның дифференциалды теңдеудегі шығыс шаманың бейнесіне қатысты рұқсат етілген түрде болып келеді. Осылай, автоматты басқару жүйесінің дифференциалдық теңдеуін толық құру есебі жеке буындардың теңдеуін құруға алып келеді. Осы кезде алынған ұтыс еңбек өнімділігі тұрғысынан анық бола бастайды, өйткені тәжірибеде көп жағдайларда автоматты реттеу жүйесінің құрылымдық сұлбасы бағытталған әрекеттегі типтік буындары деп аталатын әртүрлі комбинацияларды береді, оның беріліс функциялары мен қасиеттері біржола жасалуы мүмкін. Құрылымдық сұлбаның аса маңызды ерекшелігі олардың физикалық көрнекілігі болып табылады, ол зерттелетін жүйеде жүретін процестер 26 жөніндегі дифференциалды теңдеуінің жалпы түрде жазылуымен салыстырғанда аса нақты болжамдар береді. Айтылғандардан автоматты басқару жүйесін бағытталған әрекеттегі буындарға бөлу мен басқару жүйесінің принциптік және функционалды схемаларына негізделе отырып жалпы түрде құрылымдық схемаларды құру қажет екені түсінікті. Құрылымдық сұлба салынғаннан және оларға кіретін буындардың беріліс функциясын алғаннан кейін барлық жүйенің беріліс функциясын анықтау қажет. Бұл кезде, егер басқару жүйесін бағытталған әрекеттегі буындарға бөлу үшін қандай да бір бірыңғай рецепт беруге болмайды, ол әр кезде жалпы тәртіп пен интуиция ұғымдарын едәуір мөлшерде басқарушылық ету қажет, ұғымдар тәжірибе жинау мен арнайы тапсырмаларды орындау процесінде алынған, онда жүйенің беріліс функциясын оның құрылымдық схемасы бойынша анықтау үшін құрылымдық схеманы түрлендірудің арнайы ережелерін пайдалануға болады, төменде негізгілері келтірілген. жүктеу/скачать 2.26 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|