М. Д. Адамбаев автоматтық басқару негіздері

94 
Қабылданған параметр мәндері үшін беріліс функцияны табамыз: 
 





.
1
2
,
0
1
1
,
0
05
,
0
50
2




р
р
р
р
р
W
а
(4.28) 
Жүйе минимал фазалы класқа жатады. Бұл жүйенің логарифмді 
жиіліктік сипаттамасы берілген мысалда қабылданған параметрлерден тек 
жалпы күшею коэффициентімен ғана өзгеше 
4
3
2
1

k
k
k
. 
Фазалық сипаттамаға жүйенің күшею коэффициентінің өзгерісі әсер 
етпейді, ол өзгеріссіз күйде қалады. 
Біріктіруші жиіліктерді анықтаймыз: 
.
1
20
05
,
0
1
1
;
1
10
1
,
0
1
1
;
1
24
,
2
2
,
0
1
1
1
3
2
2
4
3
1
сек
Т
сек
Т
сек
Т
Т












және оларды жиілік осіне қойып шығамыз (4.4 сурет). 
Жүйе екі апериодты буындар мен бір тербелісті буындардан тұрады. 
Амплитудалы жиіліктік сипаттаманың төмен жиілікті бөлігі жиілік осіне 
параллель және одан 20lg50 = 33,98 дБ арақашықтықта қалып қоятын түзуді 
береді. 
Бірінші біріктіруші жиілікте ω
1
-2,24 1/сек сипаттама 40 дБ/сек иілуге ие 
болады, ол тербелістік буындарда орын алады. Екінші біріктіруші жиілікте ω
2
= 10 1/сек, инерциялы буынға сәйкес, иілуі 20 дБ/сек- қа жоғарылайды және 
60 дБ/дек-ны құрайды. Екінші инерциялы буынға сәйкес үшінші біріктіру 
жиілігінде (ω
3
= 20 1/сек сипаттаманың иілуі тағы да 20 дБ/дек-ға жоғарылап, 
80 дБ/дек -ны құрайды. 
Логарифмді фазалық сипаттаманы 4.4-суретке айналдырамыз. 
Жүйе тұрақсыз, өйткені логарифмді амплитудалы жиіліктік сипаттама 
L
НК
(ω) фазалы логарифмдік жиіліктік сипаттамасы 0
0
180
)
(


сызығын кесіп 
өтетін жиілікке қарағанда үлкен жиілік кезінде абсцисса осін кесіп өтеді. 
Осылай түзеткіш құрылғы қажетті сапаны қамтамасыз етумен бірге 
жүйені тұрақтандыруы да тиіс. 
Қажетті жиіліктік сипаттаманы құрайық. Сипаттаманың төменгі 
жиілікті бөлігі өзгеріссіз қалады – жиілік осіне параллель және одан 33,98 дБ 
қашықтықта қалып қоятын түзу. 

95 
Номограмманың көмегімен 
𝛿% = 30% кездегі 
3
,
1
)
(


P
нақты жиілікті 
сипаттаманың ординатасының максималды мәнін табамыз, оған 
c
t


4
0

сәйкес 
келеді. Бірақ 
,
2
0
сек
t

болғандықтан: 
.
1
3
,
6
2
14
,
3
4
4
0
сек
t
с






Нақты жиіліктік сипаттаманың ординатасын минималды мәнін (4.23) 
өрнек бойынша табамыз: 
3
,
0
3
,
1
1
min




P
. 
4.4 сурет - Мысалға алынған логарифмді жиілікті сипаттамалар 
ω
с
- 6,3 1/сек қию жиілігін жиілік осінен (4.4 сурет) белгілейміз және 
осы нүкте арқылықажетті сипаттаманы -20 дБ/декиілуі тең орта жиілікті 
бөлігін жүргіземіз.Бұл сипаттама корректорланбаған сипаттаманың жоғары 

96 
жиіліктігімен қиылысады, ω
3
= 20 1/сек жиілік және L
2 
= -10 дБ амплитуда 
кезінде.
Амплитуда бойынша тұрақтылық қоры номограмма арқылы 
табылғаннан біршама аз. Сондықтан жоғарғы жиілік аумағында ортажиілікті 
бөлігін жалғастырамыз.
Кедергі 4.4-суретте көрсетілгендей орта жиілікті бөлігін сипаттаманың 
төмен жиіліктімен кедергі ω
4
= 0,145 1/сек жиілік кезінде болады. 
Яғни, таңдалып отырған логарифмдік амплитудалы жиілікті сипаттама 
L
ж 
екі кесіндіден тұрады: біріншісі, жиілік параллельдігі және екіншісі, 
20дБ/дек иілуіне ие.
L
К
(ω)– L
Бас
(ω) айырмашылығы тізбекті корректорлаушы құрылғыда, 
осы құрылғыдағы логарифмдік амплитудалы жиілікті сипаттама L
Т
(ω), ал 
параллельді корректорлаушы құрылғыда нәтижелі сипаттама L
0
(ω) +L
Т
(ω) 
түрінде болады. 
Автоматты реттеу жүйе синтезінің артықшылығына логарифмдік 
жиілікті сипаттама әдісі бойынша зерттеу кейбір элементтерде жиілікті 
сипаттамаларды тәжірибемен алынған жағдайда қолданылу мүмкіндігі.
Бақылау сұрақтары. 
1. Сызықты жүйелерін синтездеудің жалпы мағлұматтары. 
2. Логарифмді жиілікті сипаттама әдісімен синтездеу. 
3. ЛЖС құру әдістері. 

жүктеу/скачать 2.26 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: