М. Д. Адамбаев автоматтық басқару негіздері

15 
1.9 сурет - Инерциялы буын мысалдары 
Егер шығыс және кіріс шамалардың бейнелерінің қатынасын алсақ,
апериодты буынның беріліс функциясын аламыз: 
1
)
(



Tp
k
X
X
p
W
кір
шыг
. (1.7) 
Беріліс функциясының алымын нөлге теңестіре отырып апериодты 
буынның сипаттамалық теңдеуін аламыз 
0
1


Tp
. 
Беріліс функциясындағы 

p
ны


j
ға алмастырып, апериодты 
буынның амплитуда-фазалық сипаттамасының теңдеуін аламыз: 
1
)
(




Tj
k
j
W
. (1.8) 
Бұл – центрмен аймақты оське координата басы арқылы өтетін 
k
диаметрлі шеңбердің теңдеуі. 
(1.8) өрнегінің алымы мен бөлімін қосылған комплексті санға көбейте 
отырып нақты және жорамал бөліктерін анықтаймыз: 
1
1
)
1
)(
1
(
)
1
(
)
(
2
2
2
2

















T
kT
j
T
k
Tj
Tj
Tj
k
j
W
. (1.9) 
Нақты және жорамал жиілікті сипаттамалардың теңдеуін аламыз: 
;
1
)
(
2
2




T
k
P
(1.10) 
.
1
)
(
2
2





T
kT
Q
(1.11) 
L
в 
U
в 
r
в 
E
в 
R
U
кір 
U
шығ 
I
I
С
I
в 
ә) 
а)
 

16 
Жиілікті 
0
-
ден 

-ке дейін 
T
мен 
k
-нің берілген мәндерінде өзгерте 
отырып, (1.10) және (1.11) өрнектері бойынша нақты (1.10,ә сурет) және 
жорамал жиіліктік сипаттамаларды (1.10, ә сурет) құрамыз. 
Амплитудалы және фазалы жиіліктік сипаттама: 
;
)
(
)
(
)
(
2
1
2
2
2
1
2
2
T
T
k
T
k
Q
P
A











(1.12) 
.
)
(
)
(
)
(









arctgT
arctg
P
Q
(1.13) 
Логарифмдік амплитудалы жиіліктік сипаттаманы (1.12) 
)
(

A
өрнегін 
логарифмдей отырып аламыз: 
2
1
2
lg
20
lg
20
)
(
T
T
k
L





. (1.14)
1.10 сурет - Инерциялы буынның жиіліктік сипаттамалары 
Тербелмелі буын. 
 
Тербелмелі деп (екі сыйымдылықты) екінші ретті буын аталады, оның 
кірісіне сатылы әсерді берген кезде, шығыс шама өшіп-жанатын тербеліс 
жасай отырып, жаңа орнатылған мәнге ұмтылады. 
Тербелмелі буындарға екі энергетикалық сыйымдылықтар арасындағы 
энергиямен алмасып, өтпелі режимдер ағып өтетін құрылғылар кіреді, 
мысалы, индуктивтілік, сыйымдылық және активті кедергіден құралған электр 
тізбегінен тұрады, массасы, серіппесі және (1.11,а сурет) үйкеліс күші бар 
механикалық құрылғы; кинетикалық энергияны якорьда және электрмагнитті 
энергияны магнитті тізбекте жинақтай алатын тәуелсіз әсерлі тұрақты токтың 
элекр қозғалтқышы, оның кіріс шамасы якорьға қосылған кернеу, ал (1.11,ә
сурет) шығыс–якорьдың айналу жылдамдығы болып табылады.
Тербелмелі буынның жиіліктік сипаттамасы 1.12 суретте көрсетілген. 
ω 

17 
а) активті кедергісі, индуктивтілігі және сыйымдылығы бар тізбек; 
ә) тәуелсіз әсерлі тұрақты ток қозғалтқышы. 
1.11 сурет - Тербеліс буынның мысалдары 
1.12 сурет - Тербелмелі буынның жиіліктік сипаттамалары 
Бақылау сұрақтары. 
1. АБЖ-ны қандай тәсілдермен жеке бөлшектерге бөлуге болады? 
2. Инерциясыз буын (БФ, ЖС, ӨФ). 
3. Инерциялы буын (БФ, ЖС, ӨФ). 
4. Тербелмелі буын (БФ, ЖС, ӨФ). 
5. Параметрлерінің әртүрлі қатынастары кезінде тербелмелі буынның 
өтпелі процесі қандай түрге ие болуы мүмкін? (БФ – беріліс функциясы, ЖС – 
жиілікті сипаттамасы, ӨФ – өтпелі функциясы). 

жүктеу/скачать 2.26 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: