Тақырып 2 Жабдықтарды таңдау және есептеу (4сағат).
Практикалық сабақ жоспары
1.Белгісіз ассортименті бағдарламасында жуық есептеулер.
2. Жартылай белгілі ассортименті бағдарламасындағы есептеулер.
3. Нақты ассортименті бағдарламасындағы есептеулер.
4. Пластмастарды әр түрлі тәсілдерімен қайтаөңдеудегі жобаланған есептеулерді дәлдеу және түзету ұсыныстар.
5. Қайта конструкцияланатың цехтардың көрсетуіштерін есептеу ерекшелігі.
1.Белгісіз ассортименті бағдарламасында жуық есептеулер.
Бұл есептеулер жобалауға тапсырма жалпы түрде берілгенде қолданылады : кәсіпорынды пластмассты және рәзенке-техникалық бұйымдарымен сұранысын қамтамасыз ететің цех (участок) жылдық өнім шығару көлемі АГ(т/жыл). Бұл жағдайда жобалайтың цехте барлық пластмасстарды қайта өңдірілетің тәсілдер қолданатың мүмкіндігі жіберіледі. Әр түрлі қайта өңдеу тәсілдерді жуық көлемдерін пайдалануы жуық құрылымы арқылы пластмасстарды қайта өңдеу әдістері бойынша анықтайды, 4.1 суретінде келтірілгендей.
Пластмасстарды қйта өңдеу кез келген тәсілдеріне (престік, құю, үрулеу) машиналардың жалпы саны келесі формула бойынша анықталынады:
мұңда N- есептеуге қабылданған жабдықтардың типөлшемдерді саны;
γi— кез келген N саныңда жабдықтардың жалпы саныңда оның i-лі типөлшемінің үлесі Σγi=1 жағдайы орындалу керек;
qi— i-лі жабдықтың өндіріс өнімділігі, т/жыл.
Осы γi және qi мәндері 4.4 кестеде келтірілген
Кесте4,4 Жабдықтар типтерінің қатынасы γ және олардың орта өндіріс өнімділігі q
Бұйым
|
Жабдық және оның тип өлшемі
|
γ,%
|
q
|
өңдіріс өнімділігі өрнектелінген материал
|
кг/сағат
|
т/жыл
|
Престік
|
Гидравликалық пресс номинальді күші,тс:
40
63
100
160
250
|
2
24
39
30
5
|
2,4-3,4
3,2-4,0
5,8-7,1
7,2-8,0
9,3-11,3
|
15-21
20-25
36-44
45-50
58-70
|
Пресс-материал
К-18-2 (фенопласт жалпы тағайындалуы бар)
|
Құю
|
Құю машиналарының құйма көлемдері,см3:
30-42
50-67
100-125
220-250
500
500-1000
1000 жоғары
|
12(12)
27(30)
23(26)
20(22)
10(10)
6
2
|
2,8-3,2
4,8-5,2
6,3-6,7
8,3-10,1
10-12
—
—
|
15-18
26-28
34-36
45-55
55-65
—
—
|
Полистирол және оның сополимерлер
|
Үрулеу
|
Үрулеу машиналарының құйма көлемдері,л:
1
>1-2дейін
>2-10-ға дейін
>10- 60-қа дейін
|
25
30
20
25
|
10-15
20-25
45-60
50-65
|
50-80
105-140
240-320
270-345
|
|
Жылдық орта өңдіріс өнімділігінің кестелі мәні жабдықтардың үшауысымды жұмыс тәртіптеріне берілген, бұрынғы уақыт фондысында, сегіз мерекелік күніне есептелінген. Түзетілген уақыт фондысын ескеріп 12 мерекелік күнінде және жобада қабылданған жабдықтардың жұмыс істеу ауысымында қайта есептеулер өткізу керек. Жылдық өңдіріс өнімжілігі келесі формула бойынша анықталынады:
,
мұнда qi-жабдықтын орта өңдірі өнімділігі, кг/сағат ( 4.4 кестеден алынатың).
Жабдықтардың алынған жалпы санынаң nΣжабдықтардың әр бір тип өлшемді саны ni анықталынады оның қосқан үлесіне γi сәйкес. Әрі қарай нақты мшинаның маркасын анықтайды классификациялық параметрлері бойынша,4.4 кестесінде келтірілген.
Бұл есептеу жуықты болып келеді, өйткені мүмкінді әр түрлі пластмас маркаларын қолдануын ескермейді. Нәтижесінде машина саны талап етілетің нақты санынаң төмен саңдарын береді. Машинаның жалпы саның шикізат түрлері бойынша цехтің бағдарламасын үлестіріп тарату арқылы дәлдейді, сәйкес өңдірістін статистикалық берілгендерің талауынаң алынған машина жасау өңдірісінің сұранысын қанағаттаңдыратың бұйымдарының жалпы тағайындалуы бойынша (кесте 4.5).Дәлдеуді цехтің бағдарламасындағы жеке материалдар маркаларын пайдалану көлемдерін есептеулерінен бастайды:
мұнда γm i-өңдіріс бағдарламасындағы i-лі матеоиалдың үлесі, пайызда берілетің.
Кесте 4.5 Материал түрлері бойынша құю цехтарының ауыстыру коэффициентері және бағдарлама тартылуы
Материал
|
Өңдіріс өнімділігі бойынша ауыстыру коэффициенті
|
Өңдіріс бағдарламасындағы материалдар үлесі,%
|
Полистирол және оның сополимерлері
|
1,00
|
43,0
|
Поливинилхлорид
|
0,95
|
2,0
|
Поликарбонат
|
0,95
|
0,5
|
Полиолефины
|
0,80
|
47,0
|
Полиакрилат
|
0,85
|
1,0
|
Этрол
|
0,90
|
2,5
|
Полиамид
|
0,60
|
3,5
|
Полиформальдегид және оның сополимерлері
|
0,85
|
0,5
|
Барлығы 100 %
|
Құю машиналарының өңдіріс өнімділігі қайта өңделінетің пластмасстардың маркалыраның тәуелді. Бұл тәуелділік ауыстыру коэффициенттерімен ескеріледі, берілген материалдан бұйымдар өңдірудегі құю машинасының өңдірісөнімділігімен және осы машинада сол бұйымды полистиролдан жасағандағы өңдіріс өнімділігінің қатынасы болып келетің. Егерде машинаның тип өлшемдері бойынша пластмасс маркалының таратылуы белгісіз болса, ондамашина санау есептеуіне ауыстыру коэффициенттерінің нақты мәндері емес, оның ортаөлшеулі мәндері қолданылады.
мұнда Kni-i-лі материалдың өңдіріс өнімділігі бойынша ауыстыру коэффициенті; N-есепке алынған шиуізат маркаларының саны.
Егерде материалдың бір маркасы ғана қолданса, онда нақты Кп мәні есептеуге алынады 4.5 кестесінен.
Құю машиналарының жалпы саны
Мұнда qi – жобада қабылданған жабдықтардың ауысым жұмысына жылдық өңдіріс өнімділігінің түзетілген кестелі мән.
Алынған нәтижені жақың тұтас мәніне жуықтайды. Одан кейін i-лі типөлшемді машинаның саның анықтайды ni= nΣ γi, алнықталған мәнің тұтас саныңа дейін жуықтайды анықталған i-лі мәнінің шегінде. Мұнда дәлдеу nΣ мәнің анықтаудағыдай жуықты болып келеді, сондық таңда кестелі мәнімен және нақты типөлшемдерінің үлестерің дәл түсуіне тіріспау керек. Әрі қарай осы ni және nΣмәндері арқылы келесілерді анықтайды:
i-лі типөлшемді машинасының өңдірілген жылдық өнімдер көлемін
Ai=qi ni ,т/жыл;
Барлық машиналар nΣ өндірілген өнімдердің жылдық өнімдер көлемі.
Аф=ΣAi, т/жыл.
Нақты орнатылған өнімдер көлемі бойынша әр бір материал маркасына бастапқы шикізаттар массаларың анықтауға болады және жылдық бағдарламасын, ақаулардың қайтуын және қайытпайтыңдығың ескеріп [11-7].
Цех бағдарламасыңдағы өңдіріс өнімділігі бойынша бір қатар қорын қамтамасыз ету үшін nΣ есептеулерінде жылдық өңдіріс өнімділігінің орта немесе минимальді мәндерін пайдаланады.
2. Жартылай белгілі ассортименті бағдарламасындағы есептеулер
Жобалауда бұл жағдай жиі кездеседі. Шамалы белгілі бұйымдар номенклатурасы қолданатың материал маркалы туралы толық ақпараттар береді.Егерде техтапсырмада белгілі ассортименті бағдарламасы бұйымдардың ен сипаты салмақты топтрың берсе, онда құю өңдірісіне қолданатың материалдар көлемімен осы бұйымдардың салмақты топтарының көлемінің қатынасың қолданады 4.6 кестеден.
Бұйым массаларынаң тәуелді құю жабдықтарының типөлшемдерің келесі ұсыныстар бойынша таңдалынады [11-9]:
Бұйым массасы ,г 2-16 14-40 20-80 40-250 80-460
Қалыпты тығыздау
номинальді күші,кН(тс) 245 (25) 490(50) 980(100) 1569(160) 2451(250)
Машина саның анықтау тізбектігі алгорим түрінде келтірілген. Есептеуге қажет жабдықтар сипаттамасымен және жеке технология параметрлері аралығындағы статистикалық тәуелділігі [11-25] оқулық құралдарында келтірілген.
Кесте 4.5 Құю цехтарының бағдарламасындағы бұйымдар топтарының салмақтарының жуық қатынасы (машина жасау өңдірісін жалпы тағайындалуы бар бөлшектерімен қанағаттаңдыру үшін)
Салмақты
топтары
масса,г
|
Жалпы бағдарламасыңдағы үлестері, %
|
полио-
лефин-дер
|
поли-
стирол
және сополи-
мерлері
|
Поли-
амидтер
|
поли-
винил-хлорид-
тер
|
поли-
карбонат-
тар
|
Полиак-
рилат-тар
|
эт-
рол
|
Поли-
фор-маль-
дегид-
тер
|
≤7
|
5,5
|
1,5
|
39,0
|
5,0
|
1,0
|
0,5
|
4,5
|
73,5
|
7-15
|
7,5
|
3,0
|
11,0
|
13,0
|
1,0
|
1,0
|
3,0
|
23,0
|
15-30
|
4,5
|
6,0
|
3,5
|
9,5
|
1,0
|
9,0
|
2,5
|
0,5
|
30-60
|
10,0
|
11,5
|
3,5
|
19,0
|
—
|
17,5
|
8,5
|
—
|
120-250
|
15,0
|
22,5
|
14,5
|
1,0
|
70,0
|
52,0
|
—
|
—
|
>250
|
46,5
|
37,0
|
26,5
|
—
|
27,0
|
—
|
75,5
|
—
|
Құю машиналарының саның есептеу алгоритмі
Этап Анықталынатың параметр Берілгендердің көзі
1
|
Бұйымның шығару жылдық бағдарлама
|
|
Жобалауға тапсырма
|
2
|
Материал бойынша бағдарламаны таратылуы
|
3
|
Салмақты топтары бойынша бағдарламаны таратылуы
|
|
Кесте 4.6
|
4
|
Белгілі салмақты топтарына номинальді күші бойынша жабдықтардың типөлшемін таңдау,кН (тс)
|
|
Бұйым массасымен және номинальді күші аралығындағы қатынас
|
5
|
Әр бір материалдары бойынша машинаның өңдіріс өнімділігін анықтау
|
Номинальді күшімен және өңдірі q өнімділігі аралығындағы қатынас; материал бойынша q мәнің түзеу (кесте4) және тәуліктегі жұмыс ауысымының саны [11-25], кесте 4.5
|
6
|
Материлдар маркасы бойынша талап етілетің құю машиналар саның анықтау (3этаптағы нәтижені 5 этаптағы нәтижесіне бөліп)
|
7
|
Құю машиналарының жалпы саның анықтау (алдынғы нәтижелерін қосып)
|
3.Нақты ассортименті бағдарламасындағы есептеулер
Өңдіріс жобалауында бұйымдардың номенклатурасы белгілі болуы сипаты. Бұл жағдайда бұйымның жасау технологиясы мен оның сипатамасы алдын ала белгілі болады, цехтің жобасында таңдалған жабдықтардың технологиялық тәртіпьерінің параметрлерін қолданылады. Жылдық бағдарламаны орындауға машина-сағат шығыңдарын келесі формула арқылы анықталынады
машина-сағат,
мұндаАГ-бұйымға жылдық бағдарламасы, мың дана;
tЦ-цикл уақыты, с;
nгн-ұяшық саны.
Есептелген талап етілетің жабдықтар саны
мұндаФД-жабдықтардың шың жылдығ уақыт фондысы, сағ.;
К-жұмыс орның күтуіне , дайындау-түйіндеуіне, демалуына және жеке қажеттілігіне жұмсалатың уақытың шығының ескеретің коэффициент, К≈0,9-0,95.
Бұйымның белгілі массасыңдағы жабдықтардың өңдіріс өнімділігі келесі формула арқылы анықталынады
, кг/жыл,
мұнда m-берілген бұйымның массасы, г.
Бұйым массалары бойынша есептелген құю машиналарының өңдіріс өнімділігі пластикационды өңдіріс өнімділігінен аспау керек (техникалық сипаттамаларына келтірілген)[12].
Таңдап алыңған құю машиналарын әр түрлі машина маркаларының ұсынылатың материалдары бойынша дәлденілу керек [9].
Пластмастарды престеу тәсілдерімен қайтаөңдеудегі жобаланған есептеулерді дәлдеу және түзету ұсыныстар
Мысалы жобаланатың цехтің өңдіріс қуаты жалпы техникалық немесе инженерлі-техникалық тағайындалуы бойынша бұйымдарды жасауы бойынша берілген деп қабылдайық. Престердің класификациялық параметрі бойынша немесе престеу күші бойынша, ен ықтималды типөлшемді машиналарың және олардың орта бір сағаттық өңдіріс өнімділігін 4.4 кесте арқылы таңдаймыз.
Конструкционды пластмасстар 58-62%*
|
Қысыммен
құю 14-14,8%
|
|
Экс-
трузия
31-32%
|
|
Үрлеу
қалып-
тау 5,6-6%
|
|
Жабу-
ларды
алу
1,9-2,1%
|
|
Прес-
теу
2,0-2,4%
|
|
Калан-
дрлеу
1,4-2,0%
|
|
Бас-
қадай
әбістер
2,0-2,9%
|
Қабыр-
шақтар,
парақ-
тар16,5-19%
|
|
Құбыр-
лар мен
фитингі-
лер 7,8-8,1%
|
|
Басқадай
экструзионды
бұйымдар 4,2%
|
Қабыр-
шақтар
14-16%
|
|
Парақтар
2,5-3,0%
|
|
Құбырлар
7-7,3%
|
|
Фитингілер
|
Суре 4.1 Қайта өңдеу әдістері бойынша пластмасстарды пайдалануының үлгілі құрылымы, пластмасстардың жалпы өндіру көлемінін пайыздық бөлігінде (* қалған 38-42 % синтетикалық смолдар орын алады)
Әр түрлі полимерлер маркаларың қайта өңдеудегі гидравликалық престердің түзетілуі 4.7 кестедегі келтірілген берілгендер арқылы іске асырылады, әр түрлі реактопласттардың пайдалану көлемдерін орнатылатың. Өңдіріс өнімділігін, машина саның есептеулерің құю машиналарындағыдай өткізіледі.
Кесте4.7 Жалпы өңдірілетің материалдар санынаң әр түрлі прес-материалдарының орта үлестерінің қатынастарың ескеріп гидравликалық престердің өңдіріс өнімділігін бағалау
Материал маркасы
|
Материалдар
дың жалпы саныңдағы үлесі,%
|
Өңдіріс өнімділігін
қайта есептеу коэффициеті
|
Материал маркасы
|
Материалдар
дың жалпы
саныңдағы үлесі,%
|
Өңдіріс
өнімділігін
қайта
есептеу
коэффициенті
|
03-010-02(К-18-2)
|
56
|
1
|
Аминопласт
|
20
|
0,97
|
Э2-330-02(К-21-22)
|
4
|
0,55
|
Асбоволокнит
|
5
|
0,90
|
ВолокнитЭ3-342-02АГ-4В(4с)
|
12
|
0,74
|
Басқадай
|
3
|
0,50
|
Ұсынылатың әдебиеттер
1[1- том5].
2[2]
3[10]
4. [10]
СӨЖ үшін бақылау тапсырмалары (тақырып 2)[1-т.5,2,9,10]
1.Полимерлі шикізаттары белгілі маркасында жабдықтардың өңдіріс өнімділігімен және саның анықтау.
2.Қайта өңдірілетің полимерлердің маркасын ауыстыруында істеп тұрған кәсіпорындағындағы жабдықтардың өңдіріс өнімділігін бағалау.
Тақырып 3 Ғимараттарды және конструкция элементтерін таңдау (3сағат)
Практикалық сабақ жоспары
1. Өңдіріс ғимараттарына құрылыс конструкциялары мен материалдары.
2. Өңдіріс корпустарының архитектуралық-планировкалау шешімдері.
3.Өңдіріс бөлімдерінің негізгі құрылыс сипаттамалары.
Қазірігі заманғы ғимараттар мен бөлімдер олардың алдынғы түрлерінен айырмашылығы олардың унифицирленгендігі болып табылады, немесе құрылыс индустрия тәсілдерімен салуға дайындалынған. Унификация ғимараттың ен тиімді әмбебап элементтерің қолдануына негізделінген, зауыт-жасаушылардың мүмкіндігінең таңдап алынған: қарапайымдылығымен, тасымалдаулығымен , орнату және басқадай Белгілерімен.
Құрамды темірбетонды элементтер биіктігі 18 м, жүккөтеруі 30 тоннаға дейін крандары бар аралықтары 24м дейін бір қабатты ғимараттардың көтеру каркастарыңда және төбе жабуына түсетің жүктеу 2,5тс/м2 дейін көп қабатты ғимараттарында қолданады. Қоршау құрылғыларында олар женільетонды және темірбетонды қабырғалы панельдер түрінде және қабатаралық төбежабулардың және шатырлардың қабырғалы плиталары түрінде қолданады. Бірқабаты аралық ғимараттарының жабулары унифицирленген жазық элементтерінен орындалады-плита,арқалық, ферма, бір біріне тізбектеп жинақталған жүктеуді беретің.Жазық конструкциялар 36 м дейін аралықтарды жабады, қадамдары 18 м дейін. Шеткі және орта колоналар және оларға тірілетің стропильді конструкциялар аралығындағы қадамдары 6 м, 12 мболады немесе комбинирленген – 6 м шеткі колоналарына және стропилары конструкциясына, 12 және 18 м – орта колоналарына. Унифифцирленген 6 –метрлі қадамды қабырғалы және терезелі панельдерді массалы өңдіруінен байланысты, шеткі колоналарының қадамдары 6 метр болғаны дұрыс. Өңдіріс аудандарың тиімді және маневрлі мақсатымен пайдалануы үшін орта коклоналарында қадам 12 м кенінен таралған. Сондықтаңда көп жағдайда тиімді комбинирленген қадам болып келеді, бірбалкалы ілмелі крандардың мүмкіңдігімен колона торларымен тіркестілінетің.
Шектеулі номенклатуралы темір және құрамды темірбетонды зауыттық бұйымдарды бір -және көпқабаты өңдңріс ғимараттарын құрастыруына кенінен қолдануы келесі модульді жүйелеріне негізделінген, ережелері қысқаша келесіге келтірілген:
1. Өңдіріс ғимараттарын тікбұрышты жобалаған ұсынылады, еш қаңдай биіктігінің қайтақұлауысыз және аралықтары бір бағытыңда болатың.Биіктігінің қайтақұлауы 1,8 м ден бастап төмендетілген бөлігінің аудандары мәнді болғанда рұқсат беріледі. Екі өзараперпендикулярлі бағытыңдағы аралықтар қолданылады, егерде бұл жағдайда технологиялық артықшлықтары орын алса.
2. Модульді жүйе планировкалау модулі 0,5м биіктік -0,6 м негізделінген. Ғимарат қоршауларының барлық элементтері- стенді және терезелі панельдер, есіктер, жабу плиталар ж т.б.- осы модульдардың негізгі номинальді өлшемдері бойынша салыстырмалы немесе олардың бөлшекті бөлімдерінің.
3. Шеткі бойлық қатарларының және бойлық деформационды жолақтарының колоналары сыртқы жақтарымен бойлық өстерімен дәл түсіріледі(нөлді байланы-привязка) немесе 250 және 500 мм ғимараттың сыртына қарай ығыстырылады («250», «500» байланады).
4.Шеткі көлденен қатарларының және көлденен деформационды жолақтарының колоналары бөлу өстерімен 500 мм ғимараттың температуралық отсегінің ішіне қарай біріктілінеді.
5. Орта бйлық және көлденен қатарларының колоналары өстерінің болу торлары бар қима өстерімен біріктелінеді.
6. Шеткі бойлық қатарларының нөлді байланулары бір-және көпқабаты крансыз ғимараттарына қолданады немесе жүккөтеруі 30 т дейін крандары бар шеткі колона қадамдары 6 м және еденне стропила конструкциясының төменгі бөлігіне дейінгі биіктігі 14,4 м ғимараттарында қолданылады. Нөлдік байлану жабуда қосымша элементтерің қолдануың болдыртпайды.
Ұсынылатың әдебиеттер
1[1- том5].
2[9]
3. Шерешевский И.А. Конструирование промышленных зданий и сооружений. Учеб. Пособ.: Архитектура-С. 2005.-168 с.
СӨЖ үшін бақылау тапсырмалары (тақырып 3)[1-т.4,5,9]
Колон қадамдары комбинирленген ғимаратың сүлбасы (жоспары).
Әртүрлі аралықты ені бар көпаралықты ғимаратың сүлбасы.
Бір этажді өңдіріс ғимараттарының колона торысы.
Тақырып 4Өңдіріс корпусында цехті компоновкалау және цехтің планировкасы (4сағат)
Практикалық сабақ жоспары
Өңдіріс корпусында пластмассты бұйымдарды өңдіру цехтарың орналастыру.
Тағайындалуы бойынша цехтің бөлмелерін орналастыру.
Цехте құю машиналарымен гидравликалық престерін орналастыру.
Өңдіріс бөлімдерін жобалау алдында, алдымен цехтің басқа өңдірістеріне салыстырмалы орналасуын анықтайды, бір ғимарата немесе корпуста бірікен. Егерде пластмасс өңдіру цехі немесе учаскесің қатарлас (сежный) ретінде жобаланса, онда оны ғимаратың сыртқы қабырғаларының жаныңда орналастырады, басқа өңдірістерінен тұтас бітеу бөгеулермен бөлінетің. Цехтің бөлмелері келтіру-созу вентиляция жүйесімен жабдықталынады, ал әр бір жұмыс орныңда жергілікті вентиляционды срылу ескеріледі.
Әрі қарай ішкі транспорт түрің таңдайды. Ен тиімді еденді электрлі транспорт болып келеді – электркарлар. Өңдірістің масштабы үлкен болған жағдайда басқадай транспорт түрлерін қолданады – кран-балка, мостылы крандар, конвейерлер ж т.б.
Цех немесе участок ғимарат есігінің шығуына өтпелдер болуы керек. Оның ені бөлімшеге тиеу-транспорты құралдарың кіріп шығуын қамтамасыз етуі керек, жабдықтарды орнтауыңа қайтаорнатуына орын алмастыруына қажет(құю машиналары, престер, үрулеу агрегаттары еденге орнатылады еш қандай арнайы фундаментсіз).Цехтің қуатынан тәуелді өтрелдер 2 немесе оданда көп болуы мүмкін.
Жабдықтардың нақты орналастыру сүлбасы оның типтерінен тәуелді. Гидравликалық престер олардың типөлшемдері бойынша топтап орналастырады, немесе бір типті машина сызықтарың құрайды, орталық өтпелдеріне немесе сыртқы қабырғаларына(терезелік проемдары бар) тікелей немесе қиғаш орналасатың. Негізінде престердің фронтальді (сызықты) орналасуың қолданады, ен қолайлы қызмет беріне мүмкіндік беретің және коммуникация салуын қарапайымдатады (ауа, су,электрэнергия ж т.б.). Мұңдай орналастыруы екі жабдықты бір оператормен қызмет жасауына мүмкіндіе береді. Фронтальді жағынан өстер аралығындағы арақашықтығы, престеушілердің жұмыс орындары орналасқан 4800 мм құрайды, ал артқы жағынан – 2700мм құрайды.Престер сызықтарының көршілес өстер аралығындағ арақашықтық жұмыс орнындарының ұйымдастыруынан тәуелді, бірақ орта шамасы 2500-2700 мм құрайды. Пресс сызықтар өстерінің аралығының арақашықтығы 4800 мм, орталық өтпелдерінен престерге электркарларың кіруіне мүмкіндік беретің.
Құю машиналарын тип өлшемдері бойынша топтайды және қатарлап орналастырады, олардың аралығындағы арақашықтығы (өтпелдер) 2500 ден 3500 мм дейін құрайды, ішкі цехтік транспортының габариттерінен тәуелді. Құю машиналарының қатарлар аралығындағы өтпел қосарланған қатарында 800 мм құрайды бір оператормен бір немесе екі машинаның қызметің атқарғанда және 1400 мм құрайды үш машинаның қызметін атқарғанда. Көп тсанокты қызмет атқаруы құю машиналарың қатарда жеке жұптарымен орналасуын талап етеді, машиналар бір біріне маңдайымен қаратылғанда, немесе «үшпен».
Жоспарда тек қана ғимаратың негізгі өлшемдері көрсетіледі (ұзындығы, ені, аралық ені, колона қадамдары). Ғимарат конструкциясының құрылыс өлшемдері, терезелі және есік проемдары ж т.б. планировкада көрсетілмейді.
Ұсынылатың әдебиеттер
1.[1- том5].
2.[2]
3. [9]
4. Шерешевский И.А. Конструирование промышленных зданий и сооружений. Учеб. Пособ.: Архитектура-С. 2005.-168 с.
СӨЖ үшін бақылау тапсырмалары (тақырып 4)[1-т.5,5,2,9]
1.Өңдіріс залың және қосымша қызмет орындарының аудандарын жуықтап есептеу.
2.Пластмасстарды қайта өндіріуінің цехтарын планировкалау берілген жабдықтардың қосынды саны берілгенде, көпстанокты қызметатқаруын ескеріп.
3.Құю машиналар цехтарын планировкалау, көпстанокты қызметатқаруын ескеріп.
Тақырып 5 Экономикалық бөлім (2сағат)
Практикалық сабақ жоспары
1. Пластмасстарды қайта өңдеу цехтарындағы негізгі технологиялық жабдықтарды қызмет жасау нормалары.
2.Нормо көрсеткіштері бойынша опреторлар, жұмыскерлер және қызметкерлер саның есептеу.
3.Цехтарды жұмыс істеу тиімділігінің негізігі көрсеткіштері.
Негізгі технологиылқ жабдықтарының операторлар саның және негізігі, қосымша жұмыскерлерің саныңжабдықтардың типтеріне және жобалау нормалары бойынша жұмыс тәртіптерінен тәуелді анықтайды (кесте 4.8,4.9).
Кесте 4.8 Негізгі технологиялық жабдықтарының қызмет жасау нормалары жартылай автоматты жұмыс тәртібінде
Бұйымдар
|
Жабдықтар
|
Ауысымда бір адам қызмет аткаратың жабдықтардың бірлік саны
|
Атаулары
|
сипаттамасы
|
Құйылған
|
Құю машиналары
|
Құю көлемі, см3:
30-42
50-67
100-250
|
2,0
2,5
2,7
|
Престік
|
Гидравликалық престер
|
63-500 тс
|
1,8
|
Дәрілі машиналар
|
Ротационды, эксцентрикті
|
5,0
|
Брикеттеу престері
|
Талшықты материалдар даярламасына
|
1,0
|
Галтовкалау барабандары
|
—
|
2,0
|
Үрулеу
|
Үрулеу агрегаттары
|
Бұйым көлемі,л
2
2-60
|
1
2,0
|
Кесте 4.9 Өңдіріс және қосымша жұмыскерлерін есептеу нормалары
Кәсіп
|
Есептеуге бастапқы бірлігі
|
Бұйымдар
|
құйылған
|
престелген
|
үрілген
|
Бұйымдарды механикалық өңдеуі бойынша жұмыскерлері
Шикізаты дайындау жұмыскерлері
Шикізаты кептіружұмыскерлері
Қалдықтарды қайтаөңдеу жұмыскерлері
Упаковкалушылар
|
Бір адамға т/жыл
|
20-30
400
170
50
120
|
35-40
1000
—
—
200
|
—
1000
—
50-100
300
|
Дайын өнімдерін сынау жұмыскерлері
Транспорты жұмыскерлер
|
Бір адамға негізгі өңдірісінің бағдарламасы т/жыл
|
—
200-300
|
—
100-150
|
600
300-500
|
Келтіруші слесарі
құралдарды жөндеу слесарі
жабдықтарды жөндеу сласарі
КИП электрслесарі
Слесарь-электрик
|
Тәулікте бір адам қызмет атқаратың жабдықтар бірлігінң саны
|
26
80
45
70
70
|
65
80
50
80
90
|
17
80
25
32
24
|
ОТК бақылаушысы
|
Ауысымда бір адам қызмет атқаратың жабдықтар бірлігінің саны
|
35
|
35
|
32
|
Ескерту. 1) Механикалық өңдеуіне 10-15% құйылған және 80% престелеген бұйымдар шалдығады.
2) Кептіруге 30% шикізат шалдығады.
|
Оператор саның Nоп әр бір тип өлшемді жабдықтарына анықтайды және нәтижелерін қосады:
, адам,
мұнда nН— берілген типөлшемді жабдықтарына норма-көрсеткіші (кесте4.9); nΣi –берілген типөлшемдерінің машина саны.
Басқадай категория жұмысшылар саның келесі қатынастар арқылы анықтайды:
Бұйымдарды механикалық өңдеуінде, шикізат кемтіруіне, қалдықтарды қайтаөңдеуіне қатысатың жұмыскерлер
адам,
Шикізаттарды дайындау мен упаковкалауына қатысатың жұмысшылар
адам,
Дайын бұйымдарды сынау мен тасымалдауларымен айналысатың жұмысшылар
адам,
мұнда А*С-жоғары операциялар бойынша қайта өңделінетің шикізат немесе бұйымдар көлемі, т/жыл, әр бір операциясына жеке анықталынады 4.9 кестесіндегі 1 және 2ескертулері бойынша (бұйымдарды механикалық өңдеу, шикізаты кептіру);
АН – бір адамға норма-көрсеткіші, т/жыл (4.9 кестеден алынады);
Афжәне Ас-сәйкес нақты бұйымдар және бастапқы шикізаттар шығару көлемі. т/жыл.
Әр түрлі квалификациясы бар слесарлар және ОТК бақылаушылар саның жоғарыда келтірілгендеймнорма көрсеткіштері және қабылданған жабдықтардың жұмыс ауысымын ескеріп анықтаймыз. Есептеулер нәтижелерін 4.10 және 4.11 кесте түрінде безендіріледі.
Кесте 4.10* Негізігі технологиялық жабдықтарының операторлар саның есептеу
Жабдықтар
|
Ауысымында
бір жұмысшымен
қызмет атқарылатың
жабдықтардың
бірлік саны, nН
|
Цехтегі нақты жабдықтар саны, nΣ
|
Тәуліктегі жұмыс ауысымының саны, nсм
|
Операторлардың есептелген саны,
Nоп
|
|
атауы
|
сипаттамасы
|
|
|
|
|
|
|
Бар
лығы:
|
|
|
|
|
|
* Құралмайды, егерде операторлар саныцехтің планировкасынан алынса
|
Кесте 4.11 Өңдіріс және қосымша жұмысшылар саның есептеу
Кәсіп
|
Жұмыс көлемінің
өлшем
бірлігі
|
Бір адамға
норма бойынша
жұмыс
көлемі
|
Цех бойынша
көлемінің
нақты
көлемі
|
Тәуліктегі
жұмыс
ауысымының
саны
|
Жұмысшылардың
есептелген саны,
адам
|
|
|
|
|
|
|
Барлығы
|
|
|
|
|
|
Әрі қарай операторлардың, өңдіріс және қосымша жұмыскерлерінің қосынды саны есептелінеді NΣ. Тізімді құрамынан айырмашылығы, есептелген жұмысшылар саны тұтас санына дейін жуықталынбайды. Одан кейін, жұмысшылардың жалпы саның анықтайды ИТР және кіші қызметшілер персоналын ескеріп [1-168]. Осыдан, жұмысшылардың жалпы саны тен:
адам,
Өнім шығаруының келтірілген (үлесті) енбексыймдылығы:
адам-сағ./кг.
Жылдық өнім шығаруы:
Бір жұмысшыға
WР=АФ/Nобщ т/адам,
негізгі бірлік жабдығына
W=Аф/nΣ ,
1 м2 жалпы ауданына
Wоп=Аф/Sоп т/м2 ,
1 м2 өңдіріс ауданына
Wпп=Аф/Sпп т/м2,
мұңда Sоп және Sпп – сәйке жалпы және өңдіріс аудандары, м2 (цехтің планировкасы орындалғансон анықталынады).
Егерде Sоп және Sпп есептеулері жуық орындалса, немесе технологиялық жобалау нормалары бойынша, онда көрсетілген аудандарды 4.12 кестелері арқылы анықтайды белгілі жабдықтар саны бойынша.
Технико-экономикалық көрсеткіштерінің есептелінген нәтижелері 4.12 кестесіне келтіріледі.
Кесте 4.12 Цехтің (учаскінің) технико-экономикалық көрсеткіштері
Көрсеткіштің атауы
|
Өлшем
бірлігі
|
Бұйымдар
|
құйылған
|
престелген
|
үрілген
|
Өнімнің жылдық шығаруы:
бір жұмысшыға
1м2 жалпы ауданына
1 м2 өңдіріс ауданына
Негізгі жабдықтар бірлігіне
1 т дайын өніміне шикізатар шығыны
1 т дайын өніміне қайтатың қалдықтар
|
т
|
|
—
|
|
Негізігі жабдықтар бірлігіне өндіріс залының ауданы
Негізігі жабдықтар бірлігіне жалпы ауданы
|
м2
|
|
|
|
Ұсынылатың әдебиеттер
1.[1- том5].
СӨЖ үшін бақылау тапсырмалары (тақырып 5)[1-т.5]
1.құю цехтарына негізгі технолгиялық жабдықтарына оператор саның есептеу.
2. Престелген бұйымдар өндіру цехтарына категория бойынша жұмысшылар саның есептеу.
Достарыңызбен бөлісу: |