М. З. Якубова техника ғылымдарының кандидаты, доцент
-сурет. Логикалық функцияның мәнін есептеу Жауабы
жүктеу/скачать 3.68 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Нөмір Бірлік мағынасы Базис
- Бақылау сұрақтары
- Аргументтің мәндер кестесі Аргументтердің комбинациясы х3х2х1х0 У функциясының мағынасы
- 4.3. Цифрлік триггерлерді модельдеу Жұмыстың мақсаты мен мазмұны Зертханалық жұмыстың мақсаты
- Қысқаша теориялық мәліметтер Триггер
| 97-сурет. Логикалық функцияның мәнін есептеу
Жауабы: А) ЖӘНЕ-ЕМЕС базисіне келтіру 205 ; Ә) НЕМЕСЕ-ЕМЕС ; Зертханалық жұмысқа тапсырма 97-суретке сәйкес модельдеу сұлбасын құру. 4-кестені тол- тырып және аргументтің барлық мүмкін болған жағдайында НЕМЕСЕ-ден басқа ЖӘНЕ, НЕМЕСЕ, ЕМЕС, ЖӘНЕ-ЕМЕС, НЕМЕСЕ-ЕМЕС логикалық функциясын жүзеге асыратын кіріс аргументтерінің комбинациясын өзгерте отырып, логикалық элементтердің жұмысын модельдеу. 4-кесте
206 5-кестедегі өз нұсқасына сәйкес (тізім нөмірлері бойынша) логикалық элементтер базисінде берілген төрт аргу- мент логикалық функциясын синтездеу, оның жұмысын модель- деу және құру. Модельдеу нәтижесін 5-кестеге толтыру 5-кесте
Бақылау сұрақтары:
теден қалай алуға болады және не үшін қолданылады? 207
6-кесте Аргументтің мәндер кестесі
а) ә) б) 98-сурет. RS асинхронды триггерінің сұлбасы 208 4. Комбинациялық логикалық сұлбаны модельдеу кезінде Simulink жүйесінің кітапханасынан қандай элементтерді қолдану қажет? 4.3. Цифрлік триггерлерді модельдеу Жұмыстың мақсаты мен мазмұны Зертханалық жұмыстың мақсаты: цифрлық триггерлердің жұмысын модельдеу болып табылады. Қысқаша теориялық мәліметтер Триггер деп шығу сигналының екі тұрақты мәнін (логика- лық 0 және 1) туғызуға және сыртқы басқарушы сигналдың әсе- рімен осы мәндерді өзгертуге қабілетті құрылғы аталады. Триггерлер жұмыс істеу принципіне және қолдану мақсаты- на байланысты бірнеше түрге бөлінеді. Басқару тәсіліне байланысты триггерлер синхрондалатын және синхрондалмайтын болып екі класқа бөлінеді. Синхронда- латын триггер синхронизацияның қосымша кірісімен жабдық- талған. Осы кірісте тиісті сигнал болса, бұл триггерді ауыстыру- ға мүмкіндік береді. Логикалық байланыстарды ұйымдастыру тәсіліне байланыс- ты триггерлер мынадай түрге бөлінеді: RS; есептік кірісі бар Т; бір кірісінде ақпарат қабылдайтын D; JK (әмбебап) D, RS және Т триггерлерінің қасиеттерін біріктіретін триггер. Асинхронды RS триггерінің (98-a суреті) екі ақпараттық кі- рісі бар, оның бірі S әрпімен белгіленсе (ағыл. – set орнату), екіншісі R әрпімен белгіленеді (ағыл.– reset лақтыру, түсіру). Триггердің тікелей шығысы, жоғарыда айтылғандай Q әріпімен белгіленеді. Асинхронды RS – егер оларды 100-ә суретінде көрсетілген- дей тоғысатын кері байланыстармен жабдықтайтын болса, триг- герді екі логикалық НЕМЕСЕ – ТЕРІСТЕУ элементтерінде алу- ға болады. 98-ә суретінде көрсетілгендей, логикалық 1 S шығы- сына қосылғанда, яғни S=1 болған жағдайда (98-б суретіндегі t1 кезі) Q инверсті шығысында 0 аламыз. Бұл сигнал кері бай- ланыспен НЕМЕСЕ – ТЕРІСТЕУ жоғары элементтерінің кірісте- рінің біріне жіберілетін болғандықтан, оның басқа кірісінде R кірісімен 0 сигналы болады, яғни 0=1. Триггердің бұл жағ- дайы ұзақ уақыт бойы сақталып тұра береді және егер R кірі- сінде 0 жағдайы сақталса, бұл S кірісіндегі сигналдың өзгерісіне тәуелсіз болады. Осылайша, RS – триггер S=1 жағдайы туралы ақпаратты жадында сақтап қалып, R кірісінде 1 жіберу сигналы пайда болғанша оны сақтап тұрады. а) ә) 99-сурет. RS синхронды триггерінің сұлбасы R=1 болған кезде Q шығысында Q=0 сигналын аламыз, ал кері сигналдың тиісті каналы Q = 1 қамтамасыз етеді. RS әріп- терімен белгіленетін синхронды RS – триггерінің синхрониза- ция импульстері жіберілетін қосымша С кірісі бар (ағыл. clock сағат) (99-а суреті). Асинхронды RS-триггерінің кірісіне қосылу кезінде синхронды триггер қосымша ЖӘНЕ – ТЕРІСТЕУ эле- 209 210 менттеріне ие болады (99-ә суреті). Көрініп тұрғандай, С кірісін- де сигнал болмаған, яғни С=0 жағдайда R және S кірістері мен- шікті триггерлерінен ажыратылады, сол себепті бұл кірістердегі өзгерістер триггердің жағдайына әсер ете алмайды. С=0 рұқсат ету сигналы пайда болған сәттен бастап ЖӘНЕ – ТЕРІСТЕУ элементтері инвенторлардың қызметін атқарады. Мұнда триг- гердің жағдайы тек S және R кірістеріндегі сигналдардың мәні- мен анықталатын болады. Тағы айта кететін жайт, суреттелген триггер жағдайын кез келген уақытта C=1 сигналының әрекет ету интервалында өзгерте алады. Мұндай триггер статикалық синхронизация кірісі бар триггер деп аталады. Бірақ кең қолда- нысқа динамикалық синхронизация кірісі бар триггерлер ие бол- ды. Мұндай триггердің құрылымының мәні С кірісінің сигналы- ның өзгеру интервалында ғана ауыстырыла алу мүмкіндігінде. Мұндай шешім триггерлік құрылғылардың қауіпсіздігін жоға- рылатады, өйткені ақпараттың қайта жазылуы мүмкін интервал- ды минимумға жеткізеді. Т-триггер (ағыл. tumbler ауыстырғыш) цифрлық жүйелердің импульстерінің есептеуіштерінде кеңінен қолданылады. Оның шартты белгіленуі 102- а суретінде беріл- ген. Аталған триггерде бір T кіріс бар, оған әрбір әсер ету кезін- де триггер бір жағдайдан екінші жағдайға ауысып отырады. Сол себепті бұл құрылғы есептеуші кірісті триггер деп аталады. Ауыстырулар саны кіріске келіп түскен импульстер санына тең болады. T-триггерлердің көпшілігінің негізі ретінде тоғысатын кері байланыстармен біріккен синхронды екі RST-триггердің кезекті байланысуымен құрылған екі сатылы триггердің сұлбасы алын- ған (100-а суреті). Оған қоса бұл RST-триггерлердің С кірістері бір-бірімен ТЕРІСТЕУ элементімен байланысқан және барлық Т-триггер үшін ортақ Т кірісінде біріктірілген. Осылайша, С1 кі- рісіне әсер еткен кез келген басқарушы әсер етулер екінші RST триггердің өшуіне алып келеді. Бірақ Т1 триггерінің T2 тригге- рімен байланысуы арқасында T-дің әрбір мәжбүрлі ауыстыры- луы T2-нің аударылуына алып келеді. Т-триггердің жұмыс істеу принципін T-кірісіндегі және Q-шығысындағы уақыттық про- цестер диаграммасынан көруге болады (100-ә суреті). а) ә) 100-сурет. Екі сатылы Т-триггерінің сұлбасы D-триггерінің (ағыл. delay кідіріс, іркіліс) шартты белгіленуі 101-а суретінде көрсетілген. Аталған триггер Q-шығысында D-кірісіндегі басқарушы әсер етумен салыстырғанда іркілісті шығыс сигналын қалыптастырады. Бұл үшін оны С-кірісімен жабдықтайды, оның өршуі триггерді D-кірісіндегі сигналға сәй- кес жағдайға ауыстыруға мүмкіндік береді. а) ә) 101-сурет. D-триггерінің сұлбасы D – триггерді RS – триггерлердің негізінде, кірісте біртипті логикалық ЖӘНЕ-НЕ құрылғыларын қолдана отырып алады (101-ә суреті). Процестердің уақытша диаграммалары 101-б су- ретінде көрсетілген. Әмбебап JK-триггердің шартты белгіленуі 102-а суретте көрсетілген, оның екі кірісі бар: екі ақпараттық (J және К) және бір синхрондалатын (С). Ол 102-ә суретінде көрсетілгендей кері байланысты екі RST-триггерінде оңай жүзе- ге асады. JK-триггер әмбебап болып саналады, өйткені оның кі- 211 212 ріс қысқыштарын әртүрлі нұсқада қоса отырып, басқа типке жа- татын барлық триггерлердің сұлбаларын алуға болады. жүктеу/скачать 3.68 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|