«Маркетинг» пәні бойынша «5В050600» «Экономика», «5В050800» «Есеп және аудит», «5В050900» «Қаржы», «5В051000» Мемлекеттік жергілікті басқару» мамандықтарына арналған ПӘннің ОҚУ-Әдістемелік кешенінің

Қатынастық аудиториялар. Маркетингтік ортаның құрамына фирманың қатынастық аудиториялары кіреді. Қатынастық аудитория деп- ұйымға қатысты нақты немесе потенциалды қызығушылығы бар немесе оның қойылған мақсаттарына жету қабілетіне ықпал ете алатын кез келген топты атаймыз.

Кез келген фирма 7 түрлі қатынастық аудиториялар ортасында әрекет етеді.

1. 
   Қаржы топтары. Фирманың өзін капиталмен қамтамасыз ету қабілетіне ықпал етеді. Қаржы саласының негізгі қатынастық аудиториялары – банктер, инвестициялық компаниялар, қор биржасының брокерлік фирмалары, акционерлер.
   
2. 
   Ақпарат құралдарының қатынастық аудиториялары – жаңалық, мақала, редакциялық түсініктемелерді тарататын ұйымдар. Бұл газет, журналдар, радиостанциялар мен телеорталықтар.
   
3. 
   Мемлекеттің мекемелер қатынастық аудиториялар. Басшылар мемлекеттік салада болып жатқан оқиғалардың бәрін ескеруге міндетті.
   
4. 
   Азаматтың әрекет ету топтары. Фирма қабылдаған маркетингілік шешімдер тұтынушылары ұйымдардың, қоршаған ортаны қорғаушылар топтары, саны аз ұлттар өкілдері және т.б. тарапынан сұрақ туғызуы мүмкін.
   
5. 
   Жергілікті қатынастық аудиториялар. Кез келген фирма төңіректегі тұрғындар немесе қауымдық ұйымдар сияқты жергілікті қатынастық аудиториялармен кездеседі. Жергілікті халықпен жұмыс жүргізу ірі фирмалар әдетте қауыммен қатынас орнату үшін жауапты адамды тағайындайды, ол қауым мүшелерінің жиындарына қатысып, сұрақтарға жауап береді, өзекті мәселелерді шешуге өз үлесін қосады.
   
6. 
   Көпшілік.
   

Маркетинітің ұйымдастыру қызметі - маркетинг бойынша өздеріне жүктелген міндеттер мен қызметтерді орындайтын белімдер мен бөлімшелердің жиыніығы. Марке-тингті ұйымдастырудың әр түрлі формалары бар, оларды таңдауға кәсіпорын мақсаттары, ресурстардың болуы, басқарудың қалыптасқан құрылымы, өндірілген өнімнің, нарықтың және маркетингтік ортаның ерекшеліктері сиякты факторлар әсер етеді. Маркетингтік қызметті ұйымдастыру төменде керсетілген белгілер бойынша құрылады.

Функционалдық құрылым қағидасы маркетингтік ұйым-дастырудың барлық басқа формалары үшін негіз болып табылады.

Функционалдық ұйымдастырудың мынадай артықшы-лықтары бар:

• 
  Баскарудын қараиайымдылығы.
  
• 
  Басқару процестерінің мамандануы мен стандарт-
  талуы шешім қабылдау тиімділігін жоғарылатады.
  
• 
  Қызметкерлердің кәсіби мамандығының өсуіне эсер
  етеді.
  

тырудың кемшіліктері:

• басқару шешімдерін үйлестіруде кездесетін қиыншы-
лықтар;

Маркетингті тауарлық ұиымдастыру. Маркетингтік құрылымның бұл түрін қолдану өндіріс пен өткізудің арнайы шарттарын талап ететін өнім ассортименті мен өткізу көлемі үлкен кәсіпорындар үшін тиімді. Тауарлық ұйымдастыруда маркетинг бөлімі тауар немесе тауар топтары бойынша куры-лады. Тауар жөніндеі менеджер тауардың әр түрі бойынша барлык маркетинг кешенін үйлестіріп, туындаған мәселе-лерді өз уақытында шешеді. Тауарлық ұйымдастыру функ-ционалдық ұйымдастыруға қарағанда, үлкен шығындарды талап етеді. Сондықтан да ұйымдастырудың бұл формасы әр тауардың сату көлемі жұмыс барысында кездесетін ұқсас-тықтардың шығындарын ақтайтын дамыған елдердегі ірі диверся рикацияланған компанияларда таралған. Ұйымдасты-рудың мұндай түрінде барлық тауарларға (мысалы_; корпо-ративтіі: стратегия) қатысты жалпы функциялар басқарудың жоғарчі эшалондарында жүргізіледі

Маркетингтің тауарлық ұйымдастыру формасының артықшылықтары:

• тауар бойынша маркетинг кешенін оңтайландыру мүмкіндігі;

♦ тауар бойынша туындаған мәселелерді лайықты үйле-

♦ сырткы орта жағдайына жақсы бейімделу;

• 
  міндетті іс-қимыл күрылымымен салыстырғанда едәуір
  қымбат;
  
• 
  тауар бойынша сарапшы бола тұрып, менеджерлер
  міндетті қызмет аясын ескермейді;
  
• 
  тауарлық топ қызметкерлерінің әрі тікелей басшылары­
  на да, әрі функционалдық қызмет басшыларына да екі жақты
  бағынуы туындаған мәселелерді же дел шешуді қиындатады.
  

Маркетинг қызметін ұйымдастырудын нарықтық үлгісі маркетинг қызметінің тауарлық бейімделу жүйесіне ұқсас. Нарықпен жұмыс жасайтын менеджер өткізу мен басқа да іс-әрекеттер бойынша жылдық және келешектегі жоспарларды дайындауға жауап береді. Оның негізгі артықшылығы - фир-маның маркетингтік әрекеті нарық сегменттерінің ерекшелік-теріне байланысты құрылады.

Маркетингті нарыктық ұйымдастырудың артықшылық тары:

♦ өз түтынушыларының талғамы мен қажеттілігін жақ-

• 
  нарық ерекшелігін ескере отырың, сенімді болжау жасау.
  Кемшіліктері:
  
• 
  міндетті іс-әрекеттің қайталануы;
  
• 
  жұмысқа икемділіктің жоқтығы;
  
• 
  күрделі ұйымдық құрылым;
  
• 
  тауар ассортиментін нашар білу.
  

Маркетингті үйымдастырудың бүл түрі бір аймақтағы тұтынушылар қажеттілігі басқа бір аймактағы тұтынушылар қажетгілігінен ерекшеленген жағдайда тиімді болып саналады. Сонымен қатар ол еткізу нарығы аймағына өткізу стратегиясы тәжірибесін тиімді жүзеге асыруға және ең аз шығынмен тұты-нушы қажеттілігін қанағаттандыруға мүмкіндік береді. Мұндай ұйымдастырудың негізгі басымдылыктары - шығывдардың аз болуы мен өз түтынушыларымен жақсы байланыста болу. Ал кемшілікгері: қайталан мен қычметті үйлестіру проблемалары.

Маркетингті матрицалық ұйымдастырудың басты артык-шылығы: ақпараттың шогырлануы есебінен қызметтің оте жақсы үйлестірілуі.

Ал кемшіліктеріне орындаушы жауапкершілігінің төмен-деуі, қүзыретке байланысты дау-тартыстар, тәртіпсіздіктер жатады.

Кәсіпорынға қажет маркетишті үйымдастыру формала-рын дүрыс тақдау оның тиімді жүмыс істеуінің алғышарты болып табыладьі.

йымдық құрылым формасын таңдағзнда, кәсіпорын мынадай қағидаларды ескеруі қажет.

• 
  Өте қарапайымдылық. Басқарудың күрделі жүйесі
  икемділік пен ілкімділікті жоғалтуға әкелуі мүмкін.
  
• 
  Басқару қүрылымының аз топтастырылуы. Басқару
  шешімдерін шүгыл қабылдауға мүмкгндік беретіндей аз са-
  тылы болуы қажет.
  
• 
  Бөлімшелер арасындагы байланыс жүйелерінін
  тиімділігі.
  
• 
  Орындалатын қызметтердің нактылығы және озгері-
  стер кезінде олардың орындалуға ыңғайлылығы.
  

Маркетинг мәселелері тек ғана экономиканы емес, сон-дай-ақ психология мен әлеуметгану аумағын да камтиды.

1. 
   Нарықпен шұғылдану кезінде сатушылар қандай 3 кезеңді өтеді?
   
2. 
   Егерде «Колинс» фирмасы өзінің ассортиментін күнделікті әйелдер юбкаларымен толықтырғысы келсе, ол уақытта нарықты сегменттеу және мақсатты маркетинг процестерін қалай іске асырады?
   
3. 
   Маркетинг түрлерін және олардың айырмашылығын атаңдар.