Математиканы оқытудың теориясы

7.4. О қуш ы ларды ң оқу іс-әрекетін б ақ ы л ау ж әне
бағалау
Қ азіргі педагогикада оқы туды ң нәтиж есін баңылау мен 
бағалау педагогикалық диагностика деп айтылады . Ол кез 
келген толы ң оңу іс-әрекетінің үш бөліктен (бағыттауш ы, 
ор ы н д алаты н ж ән е б ақ ы л ау ш ы ) тү р аты н ы н көрсетеді. 
Б ір ін ш і б ағы ттауш ы б өлігін ің болмауы оңу іс-әрекетін 
ж е к е л е ге н іс -ә р е к е тт е р д ің р етсіз то п тан у ы н а әк ел ед і. 
Ү ш інш і баңы лауш ы бөлімнің болмауы да оны кездейсоң, 
ж үй есіз іс-әрекеттер ж и ы н ты ғы н а айналды рады . Оқудың 
м аңсаты ж ойы лады ж ән е оның ж етістігі туралы түсінік 
б о л м а й д ы . С о н д ы ң т а н к е з к е л г е н іс -ә р е к е т т е ө за р а
байланы сқан үш бөліктің де болуы қ аж ет.
Сонымен оңыту нәтижесін бақылау немесе тексеру оқыту 
процесінің міндетті компоненті болып табылады. Ол оңыту 
процесінің барлы қ деңгейлерінде, әсіресе бағдарламаны ң 
қан дай да бір бөлімін игергеннен кей ін ж әне оңытудың 
деңгейін аяң таған да м аңы зды рөл атқарады .
Ж ал п ы оқы ту процесінде баңы лауды ң үш түрі бар:
1) сыртңы бақы лау — оқуш ыларды ң іс-әрекетін мүғалім 
баңы лайды ;
2) өзара баңылау — оқуш ы лар іс-әрекетке өзара баңылау 
ж үргізеді;
3) ө з ін -ө з і б а қ ы л а у — о қ у ш ы өз іс - ә р е к е т ін өзі 
бақы лайды .
Сыртңы баңы лауды ң бірнеш е маңсаттары бар: а) оқу- 
ш ы л ар д ы ң м ү ғал ім берген тап сы р м ан ы оры н дауы н ы ң
т о л ы қ т ы ғ ы м ен с и п а т ы н а н ы ң т а у ; ә) о қ у ш ы л а р д ы ң
үғы мдарды меңгеру деңгейінің қабы лданған нормаларға 
сәйкестігін аны ңтау, оңушылардың білімі мен біліктеріндегі 
к е м ш іл ік т е р д і ан ы ң тау ; б) ө зін -өзі б ақ ы л ау мен оны ң 
ңаж еттігін ж әне дагдысын қалы птасты ру.
М үнда ең м а ң ы зд ы с ы ү ш ін ш і м а қ с а т . С о н д ы қтан
с ы р т қ ы , ә с ір ес е б ір ін ш і т ү р д е г і б а ң ы л а у , б ір тін д е п
оқуш ы ларды ң өздеріне тапсы ры лы п, өзара ж әне өзін-өзі 
бақы лау кезінде орындалуы керек.
С о н ы м е н , о қ ы т у н ә т и ж е л е р ін т е к с е р у д ің м ә н і 
о қ у б а ғ д а р л а м а л а р ы н д а б е р іл ге н т а л а п т а р ғ а сә й к е с
оқуш ыларды ң білім деңгейін, оңу іс-әрекетін үйымдастыру
202

б ары сы н дағы п роблем аларды , б ілім , б іл ік , дағд ы д ағы
олқы лы қтарды түзету, оқытуды үйымдастыруды жетілдіру 
ж о л д а р ы м ен о қ у ш ы л а р д ы ң б е л с е н д іл іг ін а р т т ы р у
тәсілдерін ан ы қтау болып табылады.
Е гер о қ ы т у п р о ц есін д е к ө р с е т іл г е н м а қ с а т т а р д ы ң
барлы ғы оры ндалаты н болса, баңы лау ақ п ар л ы қ , ынта- 
ланды раты н, білім дік, тәрбиелік, ди агностикалы қ ж әне 
б о л ж ау ф у н к ц и я л а р ы н о ры н дады деп а й ту ға болады . 
Ы н талан ды ру ф ун кц и ясы оқуш ы н ы ң білім алуға деген 
қ ы з ы ғ у ш ы л ы ғ ы н а р т т ы р а д ы , т ә р б и е л ік ф у н к ц и я с ы
сана-сезім ді, өзін-өзі бағалау мен түлғалы ң қасиеттерді 
қ ал ы п тасты р ад ы , ал болж ау білім мен б іл ік т і м еңгеру 
ж әне оларды түзету процесін басқаруды қам там асы з етеді.
Б а қ ы л а у ж ү й ел і, багдарлам аны ң барлы ң бөлімдерін 
ң а м т и т ы н ж ә н е о қ у ш ы л а р д ы ң м ү м к ін д ік т е р і м ен 
ерекш еліктерін ескере отырып саралау түрінде ж үргізілуі 
керек.
Б ақы лауды ж үзеге асыру үш ін
1) нақты оқу материалын меңгерудің маңсаттарын және 
бақы лауды ң м азмүны н аны қтау;
2) қойы лған м ақсаттарға сәйкес бақы лауды ң түрлерін, 
ф о р м алар ы н , тәсілд ер ін ж ән е ң ү р ал д ар ы н ан ы қтау д ы
ж үзеге асыру;
3) б ақы л ау нәти ж елерін корсету тәсілдерін (багалау 
ж әне баға) аны қтау қаж ет.
О қуш ы ларды ң оқы ты луға тиіс пән материалы н игеруі 
мен алған тәж ірибесінің сапасы олардың меңгеру деңгей- 
лерімен сипатталады . Осы айты лғандар психологиялы қ- 
п ед аго ги к ал ы қ әдебиеттерде зерделенген. О ларды торт 
деңгейге белуге болады.

жүктеу/скачать 5.94 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: