Қисқа ва узоқ даврда ишлаб чиқариш харажатларининг ўзгариш тамойиллари

3. Қисқа ва узоқ даврда ишлаб чиқариш харажатларининг ўзгариш тамойиллари

• Қисқа давр- бу оралиқда корхонанинг ишлаб чиқариш қувватлари ўзгаришсиз қолади, ишлаб чиқариш ҳажми жонли меҳнат, хом ашё ва бошқа ресурслар миқдорини кўпайтириш орқали ортиши мумкин.
• Қисқа муддатли вақт давомида корхона ўзининг доимий қувватларига ўзгарувчи ресурслар миқдорини қўшиб бориш йўли билан ишлаб чиқариш ҳажмини кўпайтириши мумкин.
• Мс: Самаранинг пасайиб бориш қонуни

Узоқ муддатли давр – бу корхонанинг ишлаб чиқариш қувватларини ва бутун банд бўлган ресурслар миқдорини кўпайтириш учун етарли бўлган даврдир.

• Узоқ муддатли даврда барча ресурслар миқдори ўзгаради. Шу сабабли бу даврда ўртача харажатларнинг ўзгариши тамойилини ишлаб чиқариш миқёси ўсишининг ижобий ва салбий самараси ёрдамида тушунтириш мумкин.
• Ишлаб чиқариш миқёсининг ижобий самараси шунда намоён бўладики, корхонада ишлаб чиқариш ҳажми ўсиб бориши билан, бир қатор омиллар ишлаб чиқариш ўртача харажатларининг пасайишига таъсир кўрсата бошлайди.
• Бу омиллар қуйидагилар:
• 1) меҳнатнинг ихтисослашуви;
• 2) бош­қарув хо­дим­ларининг ихтисослашуви;
• 3) капиталдан самарали фойдала­ниш;
• 4) иккиламчи маҳсулотлар ишлаб чиқариш.

Ишлаб чиқариш самарадорлигини ошириш омиллари:

Ишлаб чиқариш самарадорлигини ошириш омиллари:

• фан-техника тараққиёти ютуқларини ишлаб чиқаришга жорий қилиш;
• иқтисодиёт таркибий тузилишини импортнинг ўрнини босадиган ва экспортга лаёқатли товарлар ишлаб чиқаришни таъминлайдиган тарзда ўзгартириш;
• ишлаб чиқарувчиларнинг ўз меҳнатлари натижаларидан манфаатдорлигини таъминлаш;
• ресурсларлардан оқилона, тежаб-тергаб фойдаланиш;
• ходимлар малакасини ошириш ва етук мутахасислар тайёрлаш.

• Модернизациялаш – махсулотларнинг рақобатбардошлигини ошириш мақсадида технологик жараёнларни замонавийлаштириш. У инглизча “modern”сўзидан олинган бўлиб “янги”, “замонавий” каби маъноларни англатади.
• Диверсификациялаш (лотинча “diversys” – ҳар хил, “facese” қилмоқ, бажармоқ) ишлаб чиқариш самарадорлигини ошириш мақсадида корхоналар фаолият соҳаларини кенгайтириш, чиқариладиган маҳсулотлар турларини кўпайтиришга қаратилган жараёндир.