Мавзу: материаллар ҳисоби
Қўшилган қиймат солиғини ҳисобга олиш ва ишлаб чиқаришга сарфланган материалларни назорат қилиш
жүктеу/скачать 104 Kb.
|
| 4. Қўшилган қиймат солиғини ҳисобга олиш ва ишлаб чиқаришга сарфланган материалларни назорат қилиш
Мол етказиб берувчилардан сотиб олинган ишлаб чиқаришиш захиралари бўйича ҳисоб-китоб ҳужжатларида уушилганқиймат солиғи (ууС) алохида кўрсатилади. ККС Ўзбекистон Республикаси солиу амалиетида 1992 йил бошидан жорий этилган бўлиб, «Товарлар, ишлар ва хизматлар сотилиши жараёнида янгидан вужудга келган қийматдан келиб чиуиб, солиу, тўлов чи соф даромадининг бир уисимини бюджет даромадига олиш шакли»дан иборатдир. Ушбу солиу у жорий этилгунига уадар амал уилган савдо солиғига энг яуин булган эгри солиудир. Сотиб олинган товар-моддий бойликлар бўйича уушилганқиймат солиғи суммаси бухгалтерия счетларида қуйидагича акс эттирилади: Дт 4410 Кт 6010 Ишлаб чиқаришишда материалларнинг сарфланиши устидан назорат олиб бориш - бу бир хил маҳсулот ишлаб чиқаришишда сарфланган материалларнинг хақиқий сонини уларнинг меъёрда кўрсатилган сони билан таууослашдир. Бу уринда улар ўртасидага фарқ ортиуча харажат еки тежам бўлиши мумкин. Материалларнинг сарфланиши устидан турли усуллар ердамида назорат олиб борилади: ҳужжатлаштириш. инвентар, партия бўйича бичиш ва бошқалар. Биринчи усул ердамида материалнинг бир турини иккинчи тур билан алмаштирилганда вужудга келадиган фарқ ҳисобга олиниб, талабнома билан расмийлаштирилади. Ушбу ҳужжатда материалнинг меъёр бўйича сарфлаш сони ва алмаштирилган материалнинг сарфланиши хусусида маълумотлар кўрсатилиб, уларни таууослаш натижасида фарқ аниқланади. Материаллар сарфланишини назорат қилишдаги ҳужжатлаштириш усулининг мохияти шундан иборатки, бунда материалнинг сарфланиш меъёрига уараганда ортиуча харажат еки иутисод уилинишига йул қўйиш материаллар ишлаб чиқаришишда сарфланшпидан аввал аниқланади. Назорат қилишнинг партия-бичиш усулида сарфлаш натижаси материалнинг хар бир партияси бўйича аниқланади. Бунинг учун бичиш варауаси юритилади. Унда ишлаб чиқаришиш топширигини бажариш учун берилган материалнинг хақиуатан сарфланганлиги кўрсатилади. Хар бир бичиш варауаси бўйича материал сарфлаш натижаси аниқланади. Инвентар усули бўйича материал сарфлаш натижаси ҳисобот ойи охирида чиқаришилмай, балки қолган материални инвентаризация қилиш йули билан аниқланади. Сарфланган материалнинг хақиқий сони цехларда ишлатилмай қолган материалларнинг ҳисобот ойи бошидаги қолдиғига сарфлаш учун олинган материалнинг сонини қўшиб, инвентаризация натижасида аниқланган ишлатилмай қолган материаллар сонини айириш йули билан аниқланади. Сўнгра сарфланган материалнинг хақиқий сони меъёрдаги сон билан солиштирилади ва ўртадаги фарқ аниқланади. Материалнинг меъёрдаги сарфи ишлаб чиқаришилган маҳсулот сонини битта маҳсулотни ишлаб чиқаришиш учун белгиланган материал меъёрига купайтириш йули билан аниқланади. Материал бойликларидан тўғри фойдаланиш мақсадида хар бир корхона зарур бўлмаган материалларнинг бор еки йуулигини текшириб куриши лозим. Сўнгра бу хақда юуори ташкилотларга (вазирлик еки бошқармаларга) маълум уилинади. уз навбатида юуори ташкилот зарур бўлмаган материалларни кирим ордеридан мавжуд корхоналар ўртасида уайта таусимлайди. Юуори ташкилотлар томонидан уайта таусимланмаган материалларни корхона бошқа ташкилотларга сотиши мумкин. ХУЛОСА Материалларнинг буюртмачилардан ва ташкилотлардан олиниши ҳам ҳужжатлаштирилади. Материалларини таъсисчилардан кирим қилиниши таъсис шартномаси, баҳолар келишуви баённомасига мувофиқ тузилган счёт-фактуралар ва уларга илова қилинган ҳужжатлар асосида амалга оширилади. Масалан, қурилиш ташкилотида келиб тушган материаллар раҳбарнинг фармойишига кўра омборларга ёки бевосита қурилиш майдончаларидаги махсус жойларга миқдор ва сифат жиҳатдан қабул қилинади. Ташиб келтиришда турли қўшимча харажатлар қилинган материаллар бўйича қурилиш ташкилоти бухгалтерияси махсус «Кирим далолатномаси»ни тузади. Ушбу ҳужжат материалларни сотиб олиш қиймати (таннархи) бўйича ҳисобга олиш учун асос бўлади. Қурилиш ташкилотларида келиб тушган материалларнинг омбор ҳисоби партион, навли ёки қолдиқ усуллар бўйича олиб борилади. Бунинг учун мос равишдаги партион карталар, карточкалар ёки китоблар очилади. Ушбу омбор ҳисоби регистрларига кирим қилинган материалларнинг миқдори, нархи, суммаси ва бошқа белгилари тўғрисидаги маълумотлар счётфактуралар ва кирим далолатномалари асосида ёзилади. Омборлардан материаллар қурилиш майдончаларига талабномалар, ички наклоднойлар, лимит-забор қайдномалари асосида берилади. Бу ҳужжатлар икки нусхада тузилади ҳамда масъул ходимлар (бош инженер, ҳисобчи), шунингдек материалларни берган ва олган моддий жавобгар шахслар томонидан имзоланади. Фойдаланиладиган адабиётлар. 1. Ўзбекистон Республикасининг «Бухгалтерия ҳисоби тўғрисида»ги қонуни. Ўзбекистон Ресиубликаси Вазирлар Маҳкамасининг 1999 йил 5 февралдаги "Маҳсулот (иш ва хизмат)лар таннархига киритиладиган. Маҳсулот (иш ва хизмат)ларни ишлаб чиқариш ва сотиш харажатларини таркиби ҳамда молиявий натижаларни шакллантириш тартиби тўғрисидаги Низомни тасдиқлаш тўғрисида»ги 54-сонли қарори. Ўзбекистон Республикаси Молия Вазирлигининг 1997 йил 15-январ 5-сон буйруғи (йиллик ва ярим йиллик ҳисоботни тўлдириш тўғрисида). Т., «Ўзбекистон Республикаси Молиявий қонунлари» ойлик нашр, 1997. Бобожонов О.У. Молиявий ҳисоб. Т., «Меҳнат», 1999. Молиявий ҳисоб. КАРАНА корпорацияси, Т., 2000. Сотиволдиев А.С. Бухгалтерия ҳиcоби-Т.:ЎзР БАМА-2004Ғуломова Ф. Бухгалтерия ҳисоби ва мустақил ўрганиш учун қўлланма. Т. "Меҳнат" 2004. Ўзбекистон Республикаси Молиявий қонунлари тўпламлари. 2000-2002 Палий В.Ф. Управленческий учет - М.:Союзаудит. 1997. http://iqtisodiyot.tsue.uz жүктеу/скачать 104 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|