Мазмұны 1-Бөлім. Әдебиеттік шолу
жүктеу/скачать 0.86 Mb.
|
79-бетті аударту NaCl электролитінің әсері кезінде жылжу кернеуіне байланысты 0,5% СТММАҚ пен тұрақтандырылған саз балшықты суспензияның эффективті тұтқырлығының өзгеруі. 
1-қоспасыз; 2-1 %; 3-5 %; 4-10 %; 5-20 %; 25-сурет. NaCl (τ=100 дин/см2) концентрациясына байланысты 0,5 %-дық СТММАҚ пен тұрақтандырылған саз балшықты суспензияның эффективті тұтқырлығының өзгеруі. 
26-сурет. Кесте 11. 0,5%-дық суда еритін полиэлектролиттермен тұрақтандырылған, гидрослюдалы-монтмориллонитті Қынғрақ саз балшығымен байытылған суспензияның фильтрациялық-технологиялық қасиеттеріне электролит-коагуляторлардың әсері.
Кальций хлориді су беру және статикалық жылжу кернеуі мәндерін, әсіресе Унифлокпен тұрақтандырылған суспензиялар үшін катион алмасу нәтижесінде полимердің Ca –формасы түзілуі салдарынан тұрақтылығымен тәуліктік тұнуын да нашарлата отырып, күштірек өзгертеді. Бұл жағдайда СТММАҚ адсорбциялық-сольваттық қабатаның тұрақтандырғыштық қабілетін төмендетпейтін, кальций ионымен комплекстік қосылыстар түзуге қабілетті екенд»ігі көрінетін, тұзға төзімділігін оның құрамындағы амидтік топтардың ьолуымен түсіндіруге болатын, саз балшықты суспензияларды СТММАҚ сополимерімен тұрақтандыра отырып жақсы нәтижелер алуға қол жеткізуге болады. Натрий хлориді мен кальций хлориді бірлесіп әсер етуіде Унифлокпен тұрақтандырылған, саз башықты суспензиялардың қасиетіне күшті әсер береді. СТММАҚ сополимерінің көмегімен полиминеральды агрессияға неғұрлым тұрақты суспензия алуға қол жеткізіледі. Ары қарай, концентрациясы 0,5%-дық СТММАҚ сополимерімен тұрақтандырылған саз балшықты суспензияның реологиялық қасиеттеріне натрий хлоридінің әсерін зерттей отырып, жылжу кернеуі тұрақты кезде NaCl концентрациясынан эффективті тұтқырлық тәуелділігі тұрғызылды (26-сурет). 27-суретте көрсетілгендей натрий хлориді 10%-ға дейін қосқан кезде жүйенің біршама структуралануы есебінен тұтқырлықтың артуы, сонан соң 10%-дан жоғары концентрацияда болмашы коагуляциялық сұйылу салдарынан тұтқырлықтың төмендеуі жүреді. СТММАҚ сополимерінің оптимальды концентрациясымен тұрақтандырылған, гидрослюдалы-монтмориллонитті саз балшықты суспензиясының пластикалық беріктік мәнінің, жүйеге енгізілетін NaCl және CaCl2 тұздарының мөлшеріне байланысты өзгеруі 27-суретте көрсетілген, осыдан электролиттердің концентрациясының артуымен құрылымның беріктігі өсетіндігі, әрі NaCl (20% дейін) және CaCl2 (2,0% дейін) үшін олардың өзгеруіндегі айырмашылық болмашы ғана екендігі көрінеді. Бұл кезде қос электр қабатының біршама сығылуы және гидратты қатпарлар қалыңдығының кішіреюі жүреді, осының салдарынан жазықтық бойынша бөлшектердің ілінісуі артатын жаққа қарай бір реттік түйісу сипаты өзгереді және жүйенің заңды агрегатталуы жүреді. Бірақ, жүйе беріктігінің артуы және оның тұрақтылығының біршама төмендеуі критерилік мәндер шегінде жүреді, ал электролиттер концентрациясын: NaCl 10%-дан жоғары артуы Рmөзгеруіне болмашы әсер етеді, бұл NaCl және CaCl2 электролит-коагуляторының жоғары концентрациясының әсеріне тұрақты деп, ұнтақ тәрізді суда еритін СТММАҚ полиэлектролитінің оптимальды қоспасымен тұрақтандырылған Қынғрақ кен орны гидрослюдалы-монтмориллонитті саз балшықты суспензиясын есептеуге мүмкіндік береді. Терең бұрғылаумен байланысты мәселелерді, забыт температурасы жоғары скважиналарда саз балшықты суспензияларды химиялық өңдеуге арналған реагенттерді таңдаумен байланыста мәселелерді шешу үшін саз балшықты
суспензиялардың құрылымдық-механикалық және фильтрациялық қасиеттеріне жоғары температураның әсерін зерттеуде қажеттілік туындайды. СТММАҚ және Унифлок суда еритін полиэлектролиттердің 0,5%-дың қоспасымен тұрақтандырылған Қынғрақ саз балшықты суспензиясының қасиетіне гидротермальдық өңдеудің әсерін зерттей отырып, оларды 323-тен 473 К дейінгі температурада 6 сағат бойы автоклавтық өңдеу жүргізілді. Зерттеу нәтижелері 12-кестеде келтірілді, осыдан температуралық өңдеу тіпті 473 К кезде, зерттелетін акрил полиэлектролиттерінің қатысында саз балшықты суспензияның негізгі құрылымдық-механикалық және фильтрациялық қасиеттерін іс жүзінде өзгертпейді. Олардың бәрі жеткілікті жоғары және тұрақты болып қалады, бұл температураны едәуір жоғарлатқан кезде саз балшық бетімен олардың десорбциялануы және полимердің өзінің термодеструкциясының болмауымен, саз балшықты бөлшектер бетімен полиэлектролит молекуласымен байланысының жеткілікті дәрежедегі беріктігін білдіреді. 473 К кезде тәуліктік тұну және саз балшықты қабық қалыңдығының минимальды мәні, созылғыштықтың, су берудің төменгі мәндері жоғары температураның әсеріне зерттелетін полиэлектролиттердің тұрақтылығын көрсетеді, бұл олардың құрылысының ерекшелігімен, берік көміртек-көміртегі байланысының болуымен түсіндіріледі. Осылайша, алынған эксперименттік мәліметтер жаңа ұнтақ тәрізді суда еритін СТММАҚ жылу, тұзға тұрақты химиялық реагент болып табылады және оны тұзды қыртыстарда терең скважина бұрғылау кезінде ұсынуға болады деп қорытынды жасауға мүмкіндік береді. Кесте 12. 0,5%-дық полиэлектролитпен тұрақтандырылған гидрослюдалы-монтмориллонитті саз балшықты суспензиясының құрылымдық-механикалық және фильтрациялық қасиеттеріне температураның әсері.
Қорытынды. 1) СПМАК полимерінің құрылым жасаушылық қабілеті, топырақ агрегатының суға төзімділік мөлшері (Павлов әдісі бойынша), СПМАК сулы ерітіндісінің рН және концентрациясына тәуелділігі зерттеліп анықталған. 2) Суда еритін полиэлектролиттің саз балшық және топырақ ерітіндісінің химиялық қасиетін жоғарылатуға әсері зерттелген. 3) Жасанды құрылым жасаушы полиэлектролиттерді топыраққа енгізу арқылы, яғни топырақтың негізгі бөлігіне құрылым жасаушы ретінде әсері зеттелген. 4) СПМАК полиэлектролиттің жасанды құрылым жасаушылар ретінде топырақтың құрылымын физика-химиялық күйін жақсарту үшін қолдануға болатыны дәлелденген. жүктеу/скачать 0.86 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
