BORLAND DELPHI 6 ПРОГРАММАЛАУ ОРТАСЫНА ҚАЗАҚ ТІЛІНІҢ ШРИФТЕРІН ОРНАТУ

2.3 BORLAND DELPHI 6 ПРОГРАММАЛАУ ОРТАСЫНА ҚАЗАҚ ТІЛІНІҢ ШРИФТЕРІН ОРНАТУ

Қазақ тілі Қазақстан Республикасындағы және әлемнің басқа да елдеріндегі қазақ ұлтының тілі. Сондықтан, ол кез-келген ұлттық тіл тәрізді сол ұлттың негізгі қатынас құралы ретінде дами беруі тиіс.

Қазақ тілі мемлекеттік тіл болғандықтан, оның ел ішіндегі және халықаралық байланыстардағы қажеттілігі арта түсті. Ол мемлекеттік тіл ретінде қоғамның рухани өмірінің барлық саласында қолданылуы және мемлекет тарапынан қолдау көруі қажет.

Алайда, қазақ тілінің қазіргі жағдайы көңілді сыздаты. Біріншіден, әртүрлі елдерде тұратын қазақтар әртүрлі әліпбиді пайдаланатындақтан, өзара жащбаша хабар алыса алмайды. Екіншіден, өз отанында тұратын қазақтар қазақ тіліндегі жазба өнімдерді толық мәнінде пайдалана алмайды, өйткені, баспа өнімдерінде орфографиялық және терминологиялық ала-құлалықтан аяқ алып жүргісіз. Үшіншіден, қазақ тілі осы заманғы электрондық қарым-қатынас құрадарының игілігін көре алмауда.

30 сурет. Қазақ тілінің шрифтін Database Desktop программада енгізу
Delphi программалау ортасына қазақ шрифтерін енгізу үшін алдымен Windows операциялық жүйенің ішіне “Тілмаш” программасын орнатамыз. Одан кейін Пуск -> Настройка -> Панель управления командаларын орындап, “Шрифттер” терезесін ашып, оған KZ Times New Roman шрифтті орнатамыз. Осы іс-әрекеттер орындалып болған соң, Delphi программалау ортасына айтылған шрифтті енгіземіз. Ол үшін

Пуск -> Программы > Borland Delphi 6  > Database Desktop

командаларды орындап, Database Desktop программаны жүктейміз.

Database Desktop программаның мәзірінен Edit  > Preferences командаларын орындап 1.8-суретте көрсетілген терезеден қазақ шрифтің таңдап алып “ОК” батырманы басып шығамыз.

Одан кейін программаны жаңадан жүктеу керек. Delphi программалау ортасында қазақ тілінде программаларды жобалағанда, әр жазу немесе мәтіндер шығаратін объекттермен жұмыс істегенде, олардың FONT қасиетіне кіріп, қазақ шрифтін орнатып қою міндет. Сонда нәтижеде шыққан программада қазақ тілінде жазулары дұрыс шығатын болады. Бірақ, программаны қандай компьютерге орнатсаңызда, алдымен “Тілмаш” программаны және программада қолданылған шрифті компьютерге орнатылғанын тексеріп алу керек.

3 ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ

3.1 ЭЛЕКТРОНДЫҚ ОҚУЛЫҚТЫ ҚҰРУҒА ЖӘНЕ ЕНГІЗУГЕ КЕТКЕН ШЫҒЫН ЕСЕПТЕУЛЕРІ

Delphi ортасында «“Бағдарламалау тілдері” пәнінен Си тілін үйрену электрондық оқулық құру туралы дипломдық проектісі техникалық-экономикалық көрсеткіштерге сүйене отырып жасалынды. Бағдарламалық қамтамасызданудың натуралдық эффектісі келесі көрсеткіштерден тұрады:

- бағдарламалық қамтамасыздануға кететін капиталды шығындар;

- жылдық эксплуатациялық шығын экономиясы;

- бағдарламалық қамтамасыздануға кеткен капиталды шығындар;

Жүйе шығындарының құрылу есебі келесі формула арқылы есептелінеді:

С = Сктс + Салг + Сотл + Свн,

Сктс – техникалық құралдар комплексіне кеткен шығындар;

Салг – алгоритмді құруға кеткен шығындар;

Сотл – жазуға және жөңдеуге кеткен шығындар;

Свн – еңгізуге кеткен шығындар;

1) Техникалық құралдар комплексіне кеткен шығындар

Стқк = Скомп. + Сприн. + Сббп,

Скомп. = 95000 тенге – компьютер бағасы (Intel Pentium IV 700/RAM 128 Mb/HDD 20 Gb/ CD-ROM 52X/ Monitor 17");

Сприн. = 33000 тенге – принтердің бағасы (SAMSUNG ML-1210, A4, 8ppm, 600*600dpi, 2MB, 20 pages в мин);

Сббп = 15000 – питания блогы STI K 600 UPS;

Стқк =143000 тенге ;

Салг = Зп.разр.*Кол.*В + От,

Мұндағы Зп.разр.=2400 тенге–құрушының еңбек ақы мөлшері;

Кол. = 1 – алгоритмді құрушылар саны;

В = 7 дней - алгоритмді құруға кеткен уақыт;

От = 20% - программисттің әлеуметтік сақтандырылуына кеткен айлық мөлшерінің бөлімі;

Бұдан келесі есептеу келіп шығады: Салг = 2400*7+2400=19200.

3) Бағдарлама жазу мен жөңдеуге кеткен шығындар:

Сотл. = Котл. + Кз.п.,

мұндағы

Котл. – бағдарламаны жөңдеуге кеткен машиналық уақыт;

Кз.п. – бағдарлама жазумен айналысатын программисттің төлем ақысы;

q = 150 теңге – машиналық уақыттың бағасы.

Квн = 7*15*150 = 15750 теңге

Б) Кз.п. = Км * Оразраб.*Кол. + отч.,

мұндағы Км = 25 күн –құруға кеткен күндер саны;

Оразраб. = 1500 тенге – программисттің бір күн ішіндегі айлық мөлшері;

Кол. = 1 адам. – бағдарлама құрушылар саны; отч. = 20% бағдарлама құрушының айлық мөлшерінің бөлігі;

з.п. = 25*1500+7500=45000 сонда: Сотл. = 1500+45000=46500

Свн = Квн + Зп.вн.,мұндағы

Квн. – еңгізуге кеткен машиналық уақыт;

Зп.вн. – еңгізу кезіндегі программисттің айлығы.

А) Квн – есептелуі келесі түрдей болады:

Квн = К * d * q,

мұндағы К = 5 - бір күнде ЭЕМ мен жұмыс істеуге кеткен уақыт;

d = 16 күн – ЭЕМ-да жұмыс істеуге кеткен күндер;

q = 150 теңге – машиналық уақыт бағасы.

Квн = 5*16*150=12000

Б) Программисттің еңгізу уақытындағы айлығы келесі формуламен есептелінеді: Зп.вн. = Qвн. * d / Д + отч.,

Мұндағы

d = 16 күн – ЭЕМ мен жұмыс істеуге кеткен күндер;

Д = 25 күн – бір айға кеткен жұмыс күндері;

отч. = 20% - программисттің әлеуметтік-сақтандырылуына кеткен айлық мөлшерінің бөлігі;

Зп.вн. = 16000 * 16 / 25+2048 = 13684.36 теңге.

Сонда бағдарлама еңгізуге кеткен шығын келесі сумма бойынша анықталады: Свн = 12000+13684.36=25684.36

Енді алынған есептеулерден жүйені құруға кеткен шығын есептеулерін шығаруға болады:

С = 143000+12600.+ 46500+25684.36=227784.36

3.2 ЭКОНОМИКАЛЫҚ СФЕРАСЫНЫҢ ЕСЕПТЕУЛЕРІ

1. Бағдарламаны қолдануға байланысты эксплуатациялық шығындар есептеулері

Еэкспл. = Тмв * Sм, мұнда

Тмв = 7*288 = 2016 сағат – ЭЕМ ді қолдану уақыты;

Sм = 150 теңге – машиналық сағаттың бағасы.

Еэкспл. = 2016*150 = 302400 теңге.

2. Жылдық эксплуатациялық шығындар үнемділігі:

d Еэкспл. = ( (1+Wo) * (1+Wq) * Вз.пр - Еэкспл. ),

мұнда

Еэкспл. = 302400 теңге – бағдарламаны қолдануға байланысты эксплуатациялық шығындар;

Wo = 1,35 – ай сайын айлыққа қаражат түсуі;

Wq = 1,65 –қосымша айлықты ескеретін коэффициенті;

Қызметкерлердің қолмен еңбек ету айлығы:

Вз.пр = 485000

d Еэкспл. =1,35*1,65*485000-302400=777937.5

3. Өтелу мерзімі:

Т = С / d Еэкспл.

Т = 227784.36/777937.5=0.29*12=3,48

4. Бағдарлама құны:

S = Sр.п. / N,

Мұндағы Sр.п. = С =227784.36

N = 1 – бағдарлама қолданылатын бөлімдер саны.

S = 227784.36/ 1 = 227784.36теңге.

5. Пайда құны:

P=q*g, мұндағы q-диск саны 250, g- дисктың құны 7000, P –пайда құны.

P=250*7000=1750000 теңге

6.Табыс көзі:

K=P- d Еэкспл.

d Еэкспл.*20/100=A

Ta=K-A Мұндағы Ta-жалпы табыс көзі

K=1750000-777937.5=972062.5

A=777937.5*20/100=155587.5

Ta=972062.5-155587.5=816475

жүктеу/скачать 9.02 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: