Мәдениеттің мақсаты негізінен адамзаттың әр ұрпағының келесі ұрпаққа өлмес те, өшпес мұра қалдыру, олай болса, аталған Батыс п
Тарақты Ақселеу. Көшпелілер тарихы. - Алматы
жүктеу/скачать 3.17 Mb. Pdf көрінісі
|
| Тарақты Ақселеу. Көшпелілер тарихы. - Алматы:
Атамұра, 1995. – 312 б.). Өз көріністерінің көптігінің күшінен жаһандану жалпы бағалау мен сипаттауларға онша келе бермейді, сондықтан бұл жұмыста «жаһандану» термині жалпы ұғым ретінде қолданылады. Онымен экономика, мəдениет, саясат саласындағы мəдени жəне əлеуметтік формациялардың арасындағы байланыстарды үдете түсуді енгізетін, түрлі деңгейдегі шекарадан тыс өзара əсерлердің барған сайын күрделенетін кешенді процестерін сипаттайды. Бұл түрлі əлеуметтік-мəдени деңгейлерде, бір мезгілде əлемнің бірлігі мен оның дифференциациясын адамдық əрекеттің түрлі шеңберлерінде терең трансформациялау арқылы қамтамасыз ететін, жаңа байланыстар мен өзара тəуелділіктерді құрастырып шығады. Мұндай əлеуметтік-мəдени үрдіс жаһандануды түсіндіруде ерекше əрекет пен тəсілдерді қажет етеді, əлеуметтік-мəдени трансформациянын жалпы қырын есепке алмау, яғни оңай анғаруға болатын, бірақ та оның заманауи өркениетке ықпалы айтарлықтай артқан, өткен кезендегі қайнар негіздерді, қалай болғанда да нақтылы пəннің шеңберінде дамудын бір жағын ғана 340 зерттеу, ең күрделі құбылыстардың бірін біржақты жəне таяз түсіндіруге алып келеді. Интеграцияланған ғылыми пəндерді, сонымен бірге глобалистиканың əдістерін кең қолдану, адамзаттың жақын арадағы таңдаған болашақ бағдарының тиімділігін жанаша тандауға мүмкіншілік береді. Аталған қатынастағы жағдайда, мысалы адамзаттың ары қарай өмір сүруінің шарты ретінде нақты формалардың табиғи, əлеуметтік жəне мəдени үрдістері жаһанданудағы ең негізгілердің бірі бола алады, сонымен қатар жетістіктерін өзінің кең ауқымды түсіндірмесінде қолдануға мүмкіндік береді. Мұндай тұрақты даму мақсатындағы қатынас та, тек жердегі өмірді сақтаумен ғана шектелмей, сонымен қатар болашақты жəне оның басымдылық орын алуына байланысты барлық əлеуметтік-мəдени үрдістердің бағытын ұйымдастырып, айқындайды. Дегенмен, қоршаған ортаның өзгеруін өршітетін шаруашылықты экономикалық халықаралықтандыруда, ақпаратты- коммуникативті байланысты интенсификациялауда, этномəдени өзара қатынаста, бір сəтте көрініс табатын, яғни əлемнің өзара байланыстылығын жəне тұтастығын “жақындастыру” процесінің мəнің ашу тек қана пəнаралық зерттеу арқылы ғана іске асуы мүмкін. Демек пəнаралық бас тартып, қызығушылықты тұрақтылықтан тұрақсыздыққа аудару, даму бағытының өзгеру мүмкіндігін жəне бірқалыпты еместігі мен тепе-тендіктен алыста тұратын, жүйенің өзін-өзі ұйымдастыру теориясының басқа жайттары, техногенді өркениет кезенінің негізгі тенденциясын зерттеудегі синергетикалық ізденістін негізгі тəсіліне айналады. Мұндай баяңдауда əлеуметтік-мəдени процестерді болжаудың толыға түсетінің анғару өте маңызды, себебі зерттеуші алдында болашақ мүмкіндіктерінің кеңістігін көрсетуші ретінде ашылады, ал қазіргі сəт – таңдаудың қызу үрдісі жəне əлеуметтік-мəдени үрдістердің дамуы ретінде түсіндіру маңызды түрде өзгереді. Болашақтағы білім мен ақпаратты өндіру үшін адамның шығармашылық табиғатын қалыптастырушы жəне күшті ішкі мотивациясымен жаңа тұлғаның үлгісін қалыптастырушы ретінде мəдениет пен білім берудің рөлі маңызды жəне жоғары деңгейде қызмет атқарады. Құндылықтың жаңа өлшемі қалыптасып, экономикалық емес мотивтердің мəні өседі. Жоғарыда көрсетілгендей, бір қырынан технологиялық прогреске ұмтылыс анық, басқа жағынан алып қарастырғанда – адамзат қорының маңыздылығын арттыру көпшіліксіздендіру мен материализацияландыру өндірісі процесінің жылдамдауына бағдарланған. Халықтың этно-мəдени сипатына, шын тағдырына батыстандыру мүлдем жат болса, ол қабылданбайды; күшен таңылса – тарихи рессентиментке, қасіретке душар болып, бейшара күй кешеді. Мысалы, жеке адам табиғатынан, ("пешенесіне жазылғаннан"), тұқым қуалаған қасиеті бойынша ол ұлттық музыкаға бейім. Ал оның бойындағы осы қасиеттерді сезініп байқай алмай, ата-анасы оны батысшыл саясаткер қылады. Осыдан тек ұлттық сезімнен айырылу ғана емес, сонымен бірге жеке тұлғалық күйзеліс басталады. Д. Кішібеков атап өткендей, мысалы, пролетарлық- 341 коммунистік үлгілер, саудагер-кəсіпкер "имиджі" – қазақ ұлттық менталитетіне сіңіруге өте қиын құндылықтар жүктеу/скачать 3.17 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|