Демонстрациялық тәжірибелердің жалпы сипаты. Демонстрациялық тәжірибе мүмкіндігінше жеңіл болу керек. Дегенмен, қандайда бір тәжірибенің күрделілігі және жеңілділігі шартты ұғым екенін білген дұрыс. Соңғы кезге дейін, кейбір құбылыстар мен заңдарды тәжірибе арқылы көрсету өте күрделі болғандықтан, орта мектепте қойылмай келді. Кейіннен жаңа аспаптардың пайда болуы, ол тәжірибелерді мектеп жағдайында қоюды жеңілдетті.
Жоғарыда көрсетілгендей, демонстрациялық тәжірибелердің көбінесе сапалық сипаты болуы керек. Есептеуді қажет ететін тәжірибелерге көп уақыт кететіндіктен, оларды не фронтальдық лабораториялық жұмыстар, не практикум қатарына ауыстырылады. Кейбір сандық сипаты бар көрсетілімдерде, демонстрациялық қондырғы элементтерінің параметрін, өлшеу нәтижиелері бүтін сандар болатындай етіп алады.
Демонстрациялық тәжірибелер қысқа уақытта көрсетілуі керек. Тәжірибе ұзақ уақыт бойы жүргізілгенде, оқушылардың тәжірибеге деген қызығушылығы мен зейіні төмендейді.
Тәжірибе көрсетілгенде, оның нәтижелері сенімді, оқушыларға ешқандай күмән келтірмеуі керек. Тәжірибенің сенімділігін сезгіштігі жоғары, өлшегіш аспаптар мен индикаторларды, және көрсетілудің арнаулы тәсілдерін қолдану арқылы арттыруға болады.
Демонстрациялық тәжірибелердің айқын көрінуі.Демонстрациялық тәжірибелердің сапасы, түбінде оқушылардың көрсетілетін құбылысты қалай көретінімен анықталады. Демонстрациялық тәжірибелердің көрінуі, алдымен демонстрациялық аспаптардың арнаулы конструкциясын пайдалану есебінен болады. Тәжірибелерді қою кезінде пайдаланылатын аспаптардың өлшемі, ондағы қажетті бөліктер мен детальдарын барлық оқушылардың жақсы көре алатындай болуы керек.
Демонстрациялық қондырғының айқын көруіне олардың бөліктерін вертикаль жазықтықта орналастырып қол жеткізуге болады. Сондықтан, көрсетілген аспаптардың көбісі қондырғыны вертикаль жазықтықта құрастыруға лайықталып жасалған. 7-8 сыныптардағы тәжірибелердің басым көпшілігінде бір немесе екі жеке қондырғылар немесе аспаптар көрсетіледі.
Демонстрациялық столдағы аспаптардың орналасуы, мүмкіндігінше, сынып тақтасына міндетті түрде сызып көрсетілетін қондырғының принциптік схемасына сәйкес болғаны дұрыс. Қондырғының схемасының “оқылуы”, ал демонстрациялық столдағы қондырғы солдан оңға қарай “көрінуі” қажет. Осы жағдайда схема мен қондырғы оқушыларға жақсы қабылданады.
Электр тізбегінің құрастырылуы кезінде демонстрациялық тәжірибелердің айқын көрінуі үшін, түрлі-түсті жалғағыш сымдарды пайдаланған тиімді болады, өйткені тізбекті құрастыру барысында, қандай түсті сымның қандай аспаптардың арасын жалғастырып тұрғаны айтылып тұрады.
Қондырғының жақсы көрінуінде, оның артындағы аяның қандай түсте болғанының маңызы зор. Сондықтан, қара не сұр түстегі сынып тақтасының аясында сондай түсті қондырғылар көрінбейтін болса, арнаулы экрандарды пайдаланған жөн. Кабинетте бір жақ беті ақ түске, екінші беті басқа түске боялған фанерден жасалған экран дайын тұруы керек, оны қажетті кезінде штативке іліп пайдалануға болады.
Үлкенді-кішілі аспаптардың бірі-бірінің тасасында қалмай көрінуі үшін, әртүрлі өлшемдердегі, бүйірлері әр түске боялған, олардың астына қойылатын төрт бұрышты кеспелтек ағаштарды қолданған дұрыс.
Демонстрациялық қондырғының көрінуін қосымша жарықтандыру арқылы да жақсартуға болады. Ол үшін қуаты үлкен электр шамы бар жарықтандырғышты бірінші қатардағы оқушылар столына орналастырып, жарығын демонстрациялық столға бағыттау керек. Бірқатар жағдайларда, барлық қондырғыны немесе оның негізгі бөліктерін экранға проекциялау арқылы көрінуін жақсартуға болады.
Кей кездерде, мысалы, ауадағы тозаңның, түтіннің, будың т.б. көрінуі үшін бүйірден жарық шоғын түсірген дұрыс.
Жарықтың толқындық қасиеттерін көрсеткенде, арнаулы түсірілген жарықпен айнадан экранға шағылып көрсетіледі.
Достарыңызбен бөлісу: |