Мектепте 9 сынып геометриясын зерттеп оқыту технологиясы әдістемелік құрал
жүктеу/скачать 1.58 Mb.
|
| Үшбұрыш ережесі. Бұл тақырыпты индуктивті ашуға болады. Индуктивті қорытынды жасау ол дәлелдеу емес екенін естен шығармау керек: ол дегеніміз жеке қадамдарды орындау арқылы нақты ережені шығару.
Мұғалім-бағыттаушы: Үшбұрыш ережесіне сәйкес және екі векторды қосу үшін мына әрекеттерді орындаңыздар: кез келген векторын салыңыз (мұнда оқушылар алдыңғы тақырыппен байланыстырып, яғни векторын салу үшін кез-келген нүктені таңдап алу керектігі және осы нүктеден бастап берілген векторына тең вектор салуды біледі); алынған векторының ұшынан бастап векторына тең вектор салыңыз (вектордың басы және ұшы деген ұғымды ажырата алады); енді берілген екі векторды қолдана отырып, үшбұрышқа толтырыңыз. (мұндағы үшбұрыштың екі қабырғасы сәйкесінше және векторлары, ал үшінші қабырғасы олардың қосындысы екендігін олар түсінеді). Ескерту. Бір оқушы деп жазса, енді бірі деп жазатыны күмәнсіз. Бірақ бұл жерде векторларды қосу амалының қасиеті ауыстырымдылық заңы орын алғанмен де екі векторды қосу ережесінің яғни үшбұрыш ережесінің басты шарты: бірінші вектордың басы мен екінші вектордың ұшын қосу керектігі олардың санасында әлі көрініс тапқан жоқ. Мұны атап өту маңызды. Сондықтан оларға жадыда жақсы сақталу мақсатында мына ассоциациялық формуланы ұсынуға болады: Қ = Б1 + Ұ2 (мұндағы, Б1 – бірінші вектордың басы, Ұ2 – екінші вектордың ұшы және Қ -қосынды). Сол секілді проблемалық есепті беру арқылы оны шығару барысында үшбұрыш ережесін пайдаланып, бірнеше вектордың да қосындысын салуға болады. Мысалы, . Ол үшін келесі вектордың басын алдыңғы вектордың ұшына сәйкес келетіндей етіп салу керектігін оқушылар өз бетімен аңғарып, яғни бірінші вектордың басын екінші вектордың ұшымен қосатын вектор осы векторлардың қосындысы болады деген тұжырымға келеді. Параллелограмм ережесін осы секілді дәлелдеуге өз бетімен жұмыс ретінде қалдыруға болады. Бұл проблемалық есептің бірден-бір алғышарты ретінде жасалынған қадамдар жаңа білімді алудың қажет екені туралы қызығушылық туғызады, себебі оқушыларға дайын есепті бермей тек мұғалімнің берген нұсқаулығын қолдану арқылы белгісіз тақырыпты алдыңғы өтілген тақырыптармен байланыстыра отырып, оқушылардың өзіндік белсенділігі мен қызығушылығын арттыруға, ғылымда ашылған бірақ өздері үшін ашылмаған тақырыптың мәні мен мағынасын түсінуге үлкен көмегін тигізеді. Векторларды азайту ережесінде де осылай жоғарыдағы қадамдар секілді ұқсастығы мен ерекшелігі айқындалып оқушылардан сөзімізге дәлел ретінде мынадай ассоциациялық формуланы алуымызға болады: А = Ұ2 - Ұ1 (мұндағы, Ұ2 – екінші вектордың ұшы, Ұ1 – бірінші вектордың ұшы және А -азайту). Векторларға амалдар қолдану тарауына байланысты оқушылардың қызығушылығын арттыруда зерттеу іс-әрекетіне бағыттайтын төмендегідей сұрақтарды қоюға болады : Векторларды қосудың параллелограмм ережесі бойынша әрекеттер ретін кім көрсеткісі келеді? Векторларды тізбектеп қосу арқылы тұйық сынық сызық шықса (алғашқы вектордың басы мен соңғы вектордың ұшы беттессе), бұл векторлардың қосындысы нені береді? (нөлдік вектор). Параллелограмм ережесін векторларды азайтуда қолдануға болады ма? Екі вектордың айырымы деп қандай векторды айтуға болады? Параллелограмның қай диагоналі параллелограмның іргелес қабырғаларында жатқан векторлардың қосындысын анықтайды? Оқушылардың танымдық қызметін дамытуға бағытталған, векторларға қолданылатын амалдардың қасиеттеріне сүйене отырып, өз бетімен орындауға берілетін есептер мысалдарын қарастырайық: жүктеу/скачать 1.58 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|