мен (4) ќатарлардыѕ барлыќ мїшелері теріс емес, сонымен бірге аn>0 болса
жүктеу/скачать 83.07 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Жанамалай анықтау
| 2. Генетикалық анықтама. Мұндай анықтамалар ұғымның пайда болу жолын немесе тәсілін көрсету арқылы құралады. Генетикалық анықтама да ұғымның тегін және түрлік ерекшелігін көрсетеді, бірақ түрлік ерекшелік ұғымның қалай пайда болғанын сипаттайды.
Генетикалық анықтама мынадай сүлбеде құрылады: Анықталатын ұғым = ұғымның құрылу үрдісі + тегі. Ұғымның құрылу үрдісі + тегі =анықталатын ұғым. Мысалы, «Шеңбер деп берілген нүктеден бірдей қашықтықта жатқан жазықтық нүктелерінен тұратын фигураны айтады». Генетикалық анықтамалар алгебрада рекурренті анықтамалар ретінде де кездеседі. Мысалы, арифметикалық және геометриялық прогрессияның анықтамалары бірінші мүшесінен басқа әр бір мүшесін алдыңғы мүшеден алу тәсілі бойынша анықталады. Математикада кейбір анықтамалар теңдік түріндегі символдық түрмен де беріледі. Мысалы: (-а)*(-b)=+a*b, a/b*c/d=a*c/b*d Жанамалай анықтау. қасиеттері мен арақатыстары аксиома арқылы сипатталады. Ұғымды жанамалай анықтауда ұғымның Мысалы, геометрия курсындағы «нүкте», «түзу», «жазықтық», «ара қашықтық» сияқты алғашқы ұғымдардың қасиеттері мен ара қатыстары аксиома арқылы ашылады. Оқушылардың алгебра курсында логикалық мәдениетін жетілдірудің осындай мақсатты- әдістемелік бағыттарын жүзеге асыру, олардың алгебралық ұғымдарды саналы игеруін қамтамасыз ететіндігін тәжірибе көрсетуде. Жүйелі геометрия курсының анықтамалары тек екінші жолды басшылыққа алады. Бұдан бірінші жолды ешқандай қолдануға болмайды екен деген қорытынды жасауға болмайды. Орта сыныптағы оқушыларды математикалық ұғымдармен таныстыру кезінде индуктивті және дедуктивті жолдарды алма- кезек жүргізу тиімді. Анықталатын ұғымның тектік және түрлік белгілерін ажырата алуға үйреткеннен кейін анықтаманы қанағаттандыратын обьектілерді айыруға жаттығулар орындалады. Л.М.Фридман обьектілердің ұғымға жататындығын (тиістілігін) анықтау үшін «іс- әрекеттердің бағдарлы негізі» деп аталатын сүлбе бойынша мынадай жұмыс жүргізу керектігін ұсынады. Обьектінің ұғымға тиістілігін анықтауға арналған ыңғайлы анықтама таңдалып алынады. Анықтамадағы анықталатын ұғымның барлық белгілері ажыратылады. Анықтамадағы белгілер қандай логикалық жалғаулармен байланыстырып тұрғаны анықталады. Егер ұғымның белгілерін байланыстыру кезінде және логикалық жалғауы пайдаланылса, онда берілген обьект үшін барлық белгілердің орындалуын тексеріп шығу керек. егер ұғымның түрлік белгілері немесе жалғауымен байланыстырылған болса, онда обьект үшін ұғымның белгілерінің ең болмағанда біреуі орындалса жеткілікті. Мынадай көпбұрыштарды қарастырайық (4-сурет). 3 4-сурет Осы көпбұрыштардың ішінен қайсысы параллелограм, ромб төртбұрыш, квадрат және трапеция болатындығын ажыратуға арналған жаттығулар орындалады. Мысалы, төртбұрыштардың ішінен параллелограмды бөліп алуды қарастырайық. Алдымен параллелограмның анықтамасы тұжырымдалып, оның негізгі белгілері а) төртбұрыш, ә) қарама- қарсы қабырғалары паралель болатындығы тағайындалады. (1) фигура төртбұрыш, бірақ оның екі қабырғасы паралель де, былайғы екі қабырғасы паралель емес. (5) фигураның қарама-қарсы қабырғалары паралель болғанымен, ол төртбұрыш емес. Сондықтан да бұл фигуралар параллелограм болмайды. (2), (3), (7), (8) фигуралар параллелограм болады. Математикалық ұғымдарды игеру жолындағы анықтамалармен жүргізілетін жүйелі жұмыстар оқушылардың білімдерді тиянақты игерумен логикалық ойлау қабілетін жетілдірудің негізгі көзі болары даусыз. жүктеу/скачать 83.07 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|