Арнайы атаулары бар СИ жүйесіндегі туынды бірліктер
А.1 кесте – Арнайы атаулары бар СИ жүйесіндегі туынды бірліктер
|
Өлшем
|
|
|
Бірлік
|
|
Атауы
|
Мөлшерлілі
|
Атауы
|
Белгіленуі
|
СИ жүйесінде
|
|
|
к
|
|
|
белгіленуі
|
Жиілік
|
|
Т-1
|
герц
|
Гц
|
с-1
|
Күш, салмақ
|
LMT-2
|
ньютон
|
Н
|
м·кг·с-2
|
Қысым,
|
|
L-1MT-2
|
паскаль
|
Па
|
м-1 · кг · с-2
|
механикалық
|
|
|
|
|
күштеу
|
|
|
|
|
|
Энергия
|
жұмысы,
|
L2MT-2
|
джоуль
|
Дж
|
м2·кг·с-2
|
жылулық саны
|
|
|
|
|
Қуаттылық
|
L2MT-3
|
ватт
|
Вт
|
м2·кг·с-3
|
Электр мөлшері
|
TI
|
кулон
|
Кл
|
с · А
|
Электр
|
кернеуі,
|
L2MT-3I-1
|
вольт
|
В
|
м2·кг·с-3·А
|
потенциал, электр
|
|
|
|
|
қозғаушы күші
|
|
|
|
|
Электр
|
|
L-2M-1T4I2
|
фарад
|
Ф
|
м-2 · кг-1 · с4 · А2
|
сыйымдылығы
|
|
|
|
|
Электр кедергісі
|
L2MT-3I-2
|
ом
|
Ом
|
м2·кг·с-3·А-2
|
Электр өткізгіштік
|
L-2M-1T3I2
|
сименс
|
См
|
м-2 · кг-1 · с3 · А2
|
Магнит
|
индукция
|
L2MT-2I-1
|
вебер
|
Вб
|
м2·кг·с-2·А-1
|
ағыны
|
|
|
|
|
|
Магнит
|
индукци-
|
MT-2I-1
|
тесла
|
Тл
|
кг · с-2 · А-1
|
ясы
|
|
|
|
|
|
Индуктивтілік
|
L2MT-2I-2
|
генри
|
Гн
|
м2·кг·с-2·А-2
|
Жарық ағыны
|
J
|
люмен
|
лм
|
кд·ср
|
Жарықталғандық
|
L-2J
|
люкс
|
лк
|
м-2·кд·ср
|
Радионуклид
|
Т-1
|
беккерель
|
Бк
|
с-1
|
белсенділігі
|
|
|
|
|
Иондалатын
|
L2Т-2
|
грей
|
Гр
|
м2 · с-2
|
сәуленің
|
жұтылған
|
|
|
|
|
мөлшері
|
|
|
|
|
|
Сәулеленудің
|
L2Т-2
|
зиверт
|
Зв
|
м2 · с-2
|
эквиваленттік
|
|
|
|
|
мөлшері
|
|
|
|
|
|
20
Б ҚОСЫМШАСЫ
Қысқартылған және бөлшектенген ондық бірліктердің пайда болуына
қосымшалар мен көбейткіштер
Таблица Б.1 – Қысқартылған және бөлшектенген ондық бірліктердің пайда болуына қосымшалар мен көбейткіштер
Көбейткіш
|
Қосымша
|
Қосымшаның белгіленуі
|
орысша
|
халықаралық
|
|
|
1018
|
экса
|
Э
|
Е
|
1015
|
пета
|
П
|
Р
|
1012
|
тера
|
Т
|
Т
|
109
|
гига
|
Г
|
G
|
106
|
мега
|
М
|
М
|
103
|
кило
|
к
|
k
|
102
|
гекто
|
г
|
h
|
101
|
дека
|
да
|
da
|
10-1
|
деци
|
д
|
d
|
10-2
|
санти
|
с
|
с
|
10-3
|
милли
|
м
|
m
|
10-6
|
микро
|
мк
|
μ
|
10-9
|
нано
|
н
|
n
|
10-12
|
пико
|
п
|
p
|
10-15
|
фемто
|
ф
|
f
|
10-18
|
атто
|
а
|
а
|
21
В ҚОСЫМШАСЫ
СИ жүйесіндегі негізгі физикалық бірліктердің эталондары
В.1кесте – СИ жүйесіндегі негізгі физикалық бірліктердің эталондары
Физикалық
|
Физикалық
|
Физикалық өлшем бірлік эталонының
|
өлшемнің
|
өлшем
|
|
|
анықтамасы
|
|
атауы
|
бірліктің
|
|
|
|
|
|
атауы
|
|
|
|
|
Ұзындық
|
Метр
|
1/299 792 458 жарты секундта вакуумнен жарық
|
|
|
арқылы өтетін жолдың ұзындығы
|
Салмақ
|
Килограмм
|
Халықаралық салмаққа тең салмақ өлшемінің
|
|
|
килограмм тұлғасы
|
|
Уақыт
|
Секунда
|
Цезий-133 атомының негізгі жағдайында екі ең
|
|
|
жіңішке
|
деңгейлер арасындағы 9 192 631 770
|
|
|
периодтағы сәулелену
|
|
Электр
|
Ампер
|
Вакуумде бір-бірінен 1 м арақашықтықта
|
тогының күші
|
|
орналасқан шексіз ұзындыта пен өте кіші
|
|
|
ауданда
|
екі
|
нормалды
|
түзу сызықты
|
|
|
өткізгіштерді өте отырып түйісетін,әрқайсысы
|
|
|
2∙10-7 Н метр ұзындыққа тең,әселесу күшінің
|
|
|
өткізігштер арасындағы өзгермейтін ток күші
|
Температура
|
Кельвин
|
Судың
|
үш
|
нүктесіндегі
|
термодинамика
|
|
|
темперстурасының 1/273,16 бөлігі
|
Жарық күші
|
Кандела
|
Жарық күшінің энергетикалық бағытталуы
|
|
|
1/683 Вт/ср құрайтын 540∙1012 Гц
|
|
|
монохроматты жиілікте сәуле шығаратын негіз
|
|
|
берген бағыттағы жарық күші
|
|
Зат мөлшері
|
Моль
|
Элемент құрылымы салмағы 0,012 кг көміртегі
|
– 12-дегі атом санына тең зат мөлшерінің жүйесі
22
Г ҚОСЫМШАСЫ
Мемлекеттік тексеру схемасының жалпы түрі
Г.1 сурет – Мемлекеттік тексеру схемасының жалпы түрі
23
Д ҚОСЫМШАСЫ
Зертханалық жұмыстардың рәсімдеуі
|
Д.1 Кесте – Зертханалық жұмыстардың рәсімдеуі
|
|
|
|
Жұмысты
|
|
Жұмыстың мазмұны
|
|
Нәтижесін шығаратын
|
ң атауы
|
|
|
|
|
|
|
|
|
нормативтік құжат
|
|
|
|
|
1. Көп рет
|
Құрылыс
|
материалдарыныңсапа
|
ГОСТ 8.207-76 «ГСИ
|
жасалған
|
бақылауына
|
және
|
|
қасиеттерін
|
ҚР Бақылаудан бірнеше
|
дәл
|
|
анықтауға
|
стандартты
|
үлгілер
|
рет
|
|
өткен
|
түзу
|
өлшемдер
|
партиялары ұсынылды.
|
Үлгілердің
|
өлшеулер.
|
|
|
|
ұзындық
|
мөлшерін
|
анықтап
|
және
|
Өлшеулердіңнәтижелер
|
|
|
бұлардың
|
партияға
|
арналған
|
орта
|
ін
|
өңдеудің әдістерінің
|
|
|
мөлшерін анықтау. Өлшеулер бір ғана
|
жалпы жағдайы»
|
|
|
құралмен,
|
бір
|
ғана
|
шартпен
|
|
|
|
|
|
|
(температура,атмосфералық қысым,
|
|
|
|
|
|
|
бөлме
|
ылғалдылығы)
|
өлшенеді.
|
|
|
|
|
|
|
Тәжірибелі
|
алынған
|
өлшемдер
|
|
|
|
|
|
|
қабылданған әдістермен өңделенеді.
|
|
|
|
|
2.
|
Дәл
|
Беріктігін
|
анықтауға
|
арналған
|
|
|
|
|
емес
|
|
бетон
|
партия
|
үлгілері.
|
Беріктігін
|
|
|
|
|
өлшемдер
|
анықтауға қирамайтын әдіспен сонан
|
|
|
|
|
|
|
соң,стандартты
|
|
(қирайтын)
|
әдіс
|
|
|
|
|
|
|
арқылыанықталады.Тәжірибелі
|
|
|
|
|
|
|
|
алынған
|
|
өлшеулер
|
қабылданған
|
|
|
|
|
|
|
әдістермен өлшенеді.
|
|
|
|
|
|
|
|
3.
|
|
Физикалық
|
|
|
мөлшерлердің
|
МИ 1552-86 «ҚР ӨМР.
|
Бірыңғай
|
бірыңғай
|
өлшемдері
|
жүргізіледі.
|
Бір
|
рет
|
тура
|
өлшеу.
|
өлшеулер
|
(Салмақ
|
|
|
және
|
|
құрылыс
|
Қателіктерді
|
анықтау
|
|
|
материалдарының сызықтық мөлшері,
|
нәтижелері»
|
|
|
|
зертханалық
|
|
|
|
кабинеттің
|
|
|
|
|
|
|
температурасы
|
және
|
ылғалдылығы).
|
|
|
|
|
|
|
Тәжірибелі
|
алынған
|
өлшеулер
|
|
|
|
|
|
|
қабылданған әдістермен өлшенеді.
|
|
|
|
|
4. Жанама
|
Жанама өлшеулерге жататындар:
|
МИ 2083-90 «ҚР ӨМР.
|
өлшеулер
|
1)
|
құрылыс
|
материалдарының
|
Жанама
|
|
өлшеу.
|
|
|
орта тығыздығы;
|
|
|
|
|
Өлшеулердің
|
|
|
|
2) бөлменің көлемі түзу және
|
нәтижелерін
|
анықтау
|
|
|
жанама
|
|
өлшеулердің
|
шамалары
|
және
|
қателіктерін
|
|
|
қабылданған әдістермен жүргізіледі.
|
бақылау»
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Достарыңызбен бөлісу: |
