Мұхамедова Қарлығаш Ғинаятқызы 1953 жылы Семей облысы Көкпекті ауданы Үлгілі-Малшы ауылында дүниеге келген

МАҢҒЫСТАУ ОБЛЫСТЫҚ БІЛІМ БАСҚАРМАСЫ

МАҢҒЫСТАУ ОБЛЫСТЫҚ БІЛІМ БЕРУ ҚЫЗМЕТКЕРЛЕРІНІҢ

БІЛІКТІЛІГІН АРТТЫРУ ИНСТИТУТЫ

Ақтау қаласы, 2010 жыл

Кез-келген елде және әр уақытта адамдардың қоғамдық-саяси санасының, жеке тұлғасының қалыптасуы өткір де өзекті мәселеге айналуда.

Бүгінгі таңдағы еліміздегі білім беру ісі баланың жас ерекшеліктеріне сай, төл тарихының даму кезеңдерін білуі, қоғамдық ортаның әлеуметтік-экономикалық дамуына икемделіп отыруына бағытталған. Қоғамдық пәндер оқушының жеке тұлғалық дамуы мен жалпы дамуға дайындығы мәселелерінің бірлігін шешуге көмектеседі.

Ежелгі Қазақстан тарихы үш кезеңге бөлінеді. Уақыт бойынша ең ұзақ тас дәуірі, оны қола дәуірі алмастырды. Қола еңбек құралдарының темір құралдармен ауыстырылуы, темір дәуірінің бастамасы болды.

Тас дәуірінде өмір сүрген адамдар еңбекке бейімделіп, терімшілікпен және аңшылықпен айналысты. Тұрмысқа қажетті еңбек құралдарын жасады. Қола дәуірінде еңбек құралдарын дамыта отырып, малшылық, егіншілікпен қатар әртүрлі рудаларды өндіруді, қалайыны, алтынды пайдалануды үйренді. Тұрмысқа қажетті киім, ыдыс-аяқ жасау кеңінен дамыды.

Ерте темір дәуірі б.з.б. 8-ғасырдан бастап, б.з.б. 3-ғасырға дейін 500 жылға созылды. Ал кейінгі темір дәуірі б.з.б. 3-ғасырдың басынан б.з.б. 6-ғасырын қамтиды.

Оқушылар ертедегі көшпелілер – сақ, ғұн, үйсін, қаулы, сарматтардың өмір салтымен танысады. Тарихы болмаған халықтар жер бетінде жоқ. Қазақстан тарихы - әлемдік тарихтың бір бөлігі. Әрбір адам өз халқының тарихына зор құрметпен қарауы тиіс. Ежелгі Қазақстан тарихы және оған қосымша жұмыс дәптері ежелгі Қазақстанның мыңдаған жылдық күрделі тарихын оқып білуге үйретеді.

Жұмыс дәптеріндегі бос орындарға ұғымдар, жаңа сөздер, терминдер, оқиғалардың болған мезгілі жазылады. Бұл тақырыпты меңгерту үшін жасалған. Схема, кесте, суреттер тапсырманы орындау кезінде ақпарат ретінде пайдалану үшін қажет.

3. 
   Неолит. Энеолит
   

• 
  Алғашқы адамдардың пайда болуы
  

1. Адамзат тарихы дамуының алғашқы кезеңі: ________________________________

• 
  Тас дәуірінде адамдар негізінен тас құралдарды пайдаланды. Сондықтан да адамзат баласының тас құралдарды өндірген және пайдаланған уақыты тас дәуірі деп аталады.
  

________________________________________________________________________

3. Ертедегі адамдардың маймылдар мен жануарлардан басты айырмашылығы: _______

________________________________________________________________________

4. Ғалымдардың алғашқы адамға берген атаулары: _______________________________

5. «Епті адамның» (Ноmо habilis) табылған жері: ________________________________

6. «Епті адамның» өмір сүрген уақыты: _________________________________________

7. «Тік жүретін адам» (Ноmо еrесtus) деп аталғандар: _____________________________

8. Питекантроптың қаңқасы алғаш рет табылды: _________________________________

9. Питекантроп өмір сүрді __________________________________________________

10. Синантроп табылған жер: _________________________________________________

11. Синантроп («қытай адамы») өмір сүрді: ______________________________________

12. Жер бетінде 100 - 35 мың жыл бұрын өмір сүрген: _____________________________

13. Неандертальдық адам табылған жер: _____________________________________

14. 1938 жылы Өзбекстандағы неандертальдық баланың сүйегі табылған үңгір:______

• 
  Неандертальдық баланың бет әлпетін қалпына келтірген антрополог-ғалым:
  

15. Неандертальдықтардан кейін, 40-35 мың жыл бұрын қалыптасқан: ______________

16. «Саналы адам» сүйегі алғаш рет табылған үңгір: ___________________________

17. «Саналы адамның» табылған жеріне байланысты ғалымдардың берген атауы: ____

________________________________________________________________________

• 
  Тас дәуірінің кезеңдері
  

18. Еңбек құралдарын, тас өңдеу техникасын, бұйымдардың жетілдірілуін зерттеген археологтар тас дәуірін үш кезеңге бөледі:

I. Палеолит - _______________________________________________________

II. Мезолит - _______________________________________________________

III. Неолит - ________________________________________________________

19. Тас дәуірі (палеолит): ________________________________________________

• 
  Ерте тас ғасыры (ерте палеолит): _________________________________
  
• 
  Орта палеолит (мустье): _________________________________________
  
• 
  Кейінгі палеолит: _______________________________________________
  

21. Неолит - жаңа тас ғасырының хронологиясы: _____________________________

• 
  Ерте палеолит
  

22. Алғашқы еңбек құралдары негізінен жасалды: ________________________________

23. Ежелгі адамдардың алғашқы еңбек құралдары:_______________________________

24. Бір қабат өңделген тас құралдың жүзін ұсақ кертік-ойықтар (араның жүзі сияқты) жасау арқылы өткірлеу: ________________________________________________

59. Мезолит адамының негізгі кәсібі: ______________________

60. Қазақстандағы мезолиттік тұрақтар саны: _________________

61. Қабырғалары терең көмілген, көлемі 40-60 шаршы метр мезолит баспанасы табылды: ________________________ Садақ пен жебе

▪ Мезолит заманының тұрғындары бір жерде ұзақ тұрақтап мекендемеді. Себебі: үнемі жайылымын ауыстырып, өрістеп отырған аңдардың соңынан ілесіп көшіп жүрді.

62. Мезолитте ____________________________________________________________

63. Алғашқы қауымды егіншілікке алып келген: _______________________________

64. Егіншілік пайда болды: _______________________________

65. Алғашқы егіншіліктің егін оратын тас құралы:_____________

66. Ертедегі егіншілердің жер жыртатын құралы: _______________

67. Мезолит заманының үлкен жаңалығы, ұзындығы 1-2 см ұсак жаңқа тастардан жасалаған құралдар: ____________________ Егін ору

68. Мезолит дәуірінде әйелдер мен ерлер арасында ____________________________

• 
  Ерлер, негізінен, аң аулады, әйелдер көбінесе терімшілікпен айналысты.
  

_________________________________________________________________________

__________________________

70. ________________________________________________

________________________________________________

71. ________________________________________________

________________________________________________

• 
  Неолитте адамдар тасты жылтыратып тегістеуді үйренді. Еңбек құралдар
  

______________________________________________________

73. Қазақстан жерінде кездесетін неолит тұрақтарының ең көнесі:

____________________________________________________

74. Қазақстан аумағынан табылған неолиттік тұрақтар саны:

____________________________________________________ Дән үккіш

75. 150-ге жуық неолиттік тұрақ, көне кен шығару, жерлеу орындары табылған өңір:

_______________________________________________________________________

76. Шығыс Қазақстандағы неолиттік тұрақ: ___________________________________

77. Солтүстік Қазақстандағы неолиттік тұрақ: _________________________________

78. Орталық Қазақстандағы неолиттік тұрақтар: ______________________________

79. Неолиттік Сексеуіл тұрағы орналасқан өңір: _________________________________

80. Сексеуіл тұрағынан табылған сүйектердің 80℅-ы: ____________________________

81. «Неолиттік төңкеріс»: ____________________________________________________

82. Неолит дәуірінің үлкен жаңалықтарының бірі: ____________

____________________________________________________

83. Ғалымдардың неолит дәуіріне берген өзгеше атауы: _______

____________________________________________________

84. Неолитте саздан жасалған қыш ыдыстың атауы: ___________

_______________________________________________________________________

86. Бұл кезеңде ____________________________________________________________

_______________________________________________________________________

87. _______________________________________________________________________

88. Адамзат баласының тұрмыста тұңғыш пайдаланған металы: ___________________

• 
  Адамдар мыс өңдеуді үйренді: 7 мың жыл бұрын.
  

1. 
   __________________________________________________________________
   
2. 
   __________________________________________________________________
   

_______________________________________________________________________

91. Жылқы сүйектері өте көп табылған Солтүстік Қазақстандағы энеолиттік тұрақ: ___

_______________________________________________________________________

92. Энеолиттік Ботай тұрағынан табылған тұрғын үйлердің саны: __________________

▪ Энеолит кезеңінде ботайлықтардың жетістігі: ________________________________

_______________________________________________________________________

93. Энеолиттік ескерткіштер табылған Маңғыстаудағы елді мекен: _________________

_____________________________________________________________________________


ҚОЛА ДӘУІРІНДЕГІ ҚАЗАҚСТАН

• 
  Қола дәуірі
  

1. Қола дәуірінің хронологиясы: ______________________________________________

2. Қола дәуірі: _____________________________________________________________

3. Қоланың алыну қосындысы: _______________________________________________

• 
  Қалайы + Мыс = ___________________________________________________
  

5. Қола дәуірінде негізінен мыс игерілген өңір: __________________________________

6. Kөне заманда Жезқазғаннан 1 млн тонна кен өндіргені туралы мәлімдеген қазақтың белгілі ғалымы: _________________________________________________________

7. Қола дәуірінде 1100 тонна қалайы шығарылған кен орыны: _____________________

8. Қола дәуірінде кенді қорыту үшін салынған күрделі құрылыстар: ________________

• 
  Еңбек құралдары тас немесе саз балшық қалыптарға құйылып, өңделген.
  

• 
  Андрон мәдениеті
  

9. Еуразия даласындағы қола дәуірінің мәдениеті: _______________________________

10. Андрон мәдениетінің ең алғашқы ескерткіштері табылған жер: _________________

_______________________________________________________________________

• 
  Андрон мәдениетінің алғашқы ескерткіштерін тапқан: Б.Г.Андрианов 1914 жылы.
  

• 
  Қазақстан аумағындағы Андронов мәдениетінің алғашқы ескерткіштерін тапқан:
  

11. Андрон мәдениетінің тараған аумағы: ______________________________________

_______________________________________________________________________

12. Солтүстік және Батыс Қазақстанда табылып зерттелген Андрон мәдениеті қоныстарының саны: ________________________________________________________

13. Қола дәуіріне жататын Солтүстік Қазақстандағы қоныстар: ____________________

_______________________________________________________________________

• 
  Петровка және Боголюбов қоныстары орлармен және дуалдармен қоршалған.
  

15. Шығыс Қазақстандағы қола дәуірінің қонысы: _____________________________

16. Қостанай облысы мен Челябі облысының шекарасында табылған қола дәуіріндегі ежелгі қала: _______________________________________________________________

17. Қола дәуіріне тән 30-дан аса қоныс пен 150-ден астам обалар табылған Қазақстан өңірі: ____________________________________________________________________

• 
  Кейінгі қола дәуірінің ескерткіші Түгіскен орналасқан аймақ: Сырдарияның төменгі ағысы. Түгіскен шикі кірпіштен салынған және оған кремация (өлікті өртеу) тән.
  

• 
  Андрондықтардың шаруашылығы мен кәсібі
  

18. Ерте қола дәуірінде (б.з.б. XVIII – XVI ғғ.) мал өсіру, негізінен отырықшылық, бақташылық түрде болды.

• 
  Андрондықтар тұңғыш рет қыста малды қолда ұстау тәжірибесін енгізді.
  

20. Түйе қолға үйретілді: ____________________________________________________

• 
  Зерттеу кезінде Орталық, Батыс Қазақстаннан табылған түйе сүйектері айқын дәлел. Үшқатты қонысынан түйенің қыш мүсіні, Ақсу-Аюлыдан бота сүйегі, Алексеевка қонысынан түйе сүйектері табылған.
  

22. Андроновтықтар айналысқан егіншілік түрі: _________________________________

23. Андроновтықтардың астықты ору үшін қолданған құралдары: __________________

• 
  Қола және мыс орақтар Шығыс Қазақстандағы Мало-Красноярка, Батыс Қазақстандағы Алексеев, Солтүстік Қазақстандағы Степняк қонысында және Жетісудан жерінен табылған.
  

25. Қола дәуіріндегі ыдыс жасаудың ең өрістеген түрі: ___________________________

_______________________________________________________________________

26. Андрондықтар сүт өнімдері мен етті сақтау үшін: ____________________________

_______________________________________________________________________

27. Андрон мәдениетінің археологиялық символы: _______________________________

• 
  Зергерлік өнері пайда болды: Б.з.б. XVI – XІV ғғ.
  

• 
  Андрондықтардың баспанасы
  

28. Қола дәуірінің қоныстары көбінесе орналасты: _______________________________

• 
  Қоныстар әдетте, 5 – 10, кейде 20 шақты
  

29. Қола дәуірінің тұрғын үйлері екі түрге бөлінді:______ _______________________________________________

• 
  Т
  Қыш ыдыстар, еңбек құралдар
  
  Қола дәуірі
  ұрғын үйлердің аумағы 100 м²-ден 300-400 м²-ге дейін жетті.
  
• 
  Қола дәуірінің ең көлемді баспаналары табылған
  

30. Андрондық жанұяның үйлерінде қасиетті деп санаған орын: ___________________

• 
  Беғазы-Дәндібай мәдениеті
  

31. Беғазы-Дәндібай мәдениетіне жататын жерлеу орындарының көпшілігі: __________

_______________________________________________________________________

• 
  Беғазы-Дәндібай қорғандары биіктеу болып келеді және ұсақ қиыршық тастар мен топырақтан тұрғызылып, етегі үлкен қақпақтастармен бекітілген.
  
• 
  Беғазы-Дәндібай мәдениетіне жататын қыш құмыралардың ернеуі тік, бүйірі шығыңқы, түбі тегіс.
  

33. Көшпелілердің қола дәуіріндегі тарихы мен мәдениетінің зерттеген: ____________

• 
  Қоғамдық құрылысы, діни сенімдер
  

34. Қола дәуірінде Қазақстан жерін мекендеген тұрғындардың қоғамдық құрылысы:

_______________________________________________________________________

35. Қола дәуірінде: _________________________________________________________

36. Қола дәуірінде қауым ішінде мал-мүлік теңсіздігінің шығуы: ___________________

_______________________________________________________________________

37. Ежелгі салт-дәстүрлер мен әдет-ғұрыптардың бұлжымай орындалуын қадағалаған жоғары дінбасы: ________________________________________________________

38. Қола дәуірінде әр түрлі жыртқыш аңдардың тістерінен жасады:

______________________________________________________

39. Андрондықтардың тасқа салған суреттері табылды: __________

______________________________________________________

40. Петроглифтардың көп шоғырланған Жетісудағы ескерткіші: __

_______________________________________________________

41. Қола дәуірінде адамдарды жерлегенде басын қаратқан жақ: ____________________

• 
  Андрондықтардың бет пішіні
  

42. Антропология - ________________________________________________________

_______________________________________________________________________

43. «Андрондықтар мұрынды келген, бет сүйегі шығыңқы емес, көздері үлкен. Кескін-кейпі ірі, дене құрылысы мығым, жігерлі, келбетті адамдар болған» - деп андроновтықтардың сырт бет-бейнесін сипаттаған:____________________________

44. Андрондықтар дене құрылысы жағынан ұқсаған: _____________________________

45. Қостанай жеріндегі Алексеев қорымынан табылған адамның бет пішінін жасаған антрополог: _____________________________________________________________

• 
  Ерте темір дәуірі: _______________________________________________
  
• 
  Кейінгі темір дәуірі: _____________________________________________
  

_______________________________________________________________________

3. Жылқыны қолға үйретуге байланысты ойлап табылған жаңалық: _________________

4. Табиғаттың дайын өнімін пайдаланған аңшы-терімшілерден көшпелілердің айырмашылығы _________________________________________________________

• 
  Мал шаруашылығының белгілі аймақтарда бірнеше түрі болды:
  

6. Жартылай көшпелі мал шаруашылығы дамыған аймақтар: ________________

______________________________________________________________________

7. Отырықшы шаруашылық дамыған өңірлер: ______________________________

______________________________________________________________________

• 
  Дәстүрлі көшпелі мал шаруашылығының дамуына байланысты қалыптасқан жайылымдар:
  

• 
  Көшпелілердің жазда мал жаю орындары: _________________________
  
• 
  Көшпелілердің күзде мал жаю орындары: __________________________
  
• 
  Көшпелілердің жылы қоралары бар тұрақтары: _____________________
  
• 
  Көктемгі жайылым: ____________________________________________
  

_________________________________________________

9. Көшпелілердің негізгі баспанасы: ____________________

10. Киіз үй негізгі екі бөліктен құралған: _______________

_________________________________________________

Киіз үй

11. Киіз үйдің ағаш қаңқасы үш бөліктен тұрады: _____________________________

12. Киіз үйдің негізі: ______________________________________________________

13. Ерте көшпелілердің баспаналарында пеш орналасты: _______________________

14. Көшпелілердің баспаналарында киелі санаған орын: ________________________
Сақтар

• 
  Сақтар туралы алғашқы мәліметтер
  

15. Сақтар туралы мәліметтер беретін ежелгі мәтіндердің екі тобы белгілі: ________

_____________________________________________________________________

16. «Сақ» сөзінің парсы жазбаларындағы мағынасы: _________________________

17. «Сақ» сөзінің иран жазбаларындағы мағынасы: __________________________

• 
  Сақтар туралы «Киімі мен өмір сүру дағдысы скифтерге ұқсас» деп жазған: ____
  

18. Ежелгі грек авторларының сақтарға берген атауы: __________________________

19. Ежелгі грек тарихшысы Геродоттың (б.з.б. 484 – 425 жж.) сақтарды атауы: _____

20. Геродотты «тарихтың атасы» деп атаған: __________________________________

• 
  Сақтар туралы «дұшпанға-қатал, досқа-адал» деп баяндайтын: _______________
  

• 
  «Сақ әйелдері ер жүрек келеді, соғыс қаупі төнгенде ерлеріне көмектеседі» деп баяндаған грек авторы: _________________________________________________
  
• 
  Олар «садақпен, қылышпен және қола балталармен қаруланған, сауыт киген» деп сақтарды сипаттаған: _______________________________________________
  
• 
  Сақтар туралы «олардың бәрі ақкөңіл және уәдеге берік» деп құрметпен жазған ертедегі грек географы: ________________________________________________
  

• 
  Сақ тайпаларының қоныстануы
  

21. Сақтардың негізгі үш (3) тобы (парсы деректері бойынша):

1. 
   Сақ-тиграхауда (шошақ бөріктілер): ______________________________
   

2. 
   Сақ-парадарайа (теңіздің арғы жағындағы сақтар): __________________
   

3. 
   Сақ-хаумаваргалар (хаома сусынын дайындайтын сақтар): ___________
   

22. Аримаспылар – ______________________________________________________

23. Иссендондар – _______________________________________________________

24. Аргиппейлер – _______________________________________________________

• 
  «Аргиппей» сөзінің латын тіліндегі мағынасы: _____________________
  

26. Дах (дай), сақ-массагет тайпалары – ___________________________________

• 
  Сақ қоғамы
  

27. Сақ қоғамында алғашқы қауымдық құрлыстың ыдырауынан кейін пайда болған:

_____________________________________________________________________

28. ____________________________________________________________________

29. Сақ қоғамы үш топтан тұрды:

• 
  _____________________________________________________________
  
• 
  _____________________________________________________________
  
• 
  ______________________________________________________________
  

31. Абыздарға тән дәстүрлі түс: ____________________________________________

• 
  Абыздардың ерекше белгісі: _____________________________________
  

32. Сақ малшылары мен егіншілері киген киімдерінің түсі: _____________________

33. Сақ жауынгерлерінің ежелгі үнді-иран тіліндегі атауы: ______________________

34. Сақ қоғамындағы «Сегіз аяқтылар» дегеніміз: _____________________________

_____________________________________________________________________

35. Сақ тайпа көсемдері билік басына келді: __________________________________

36. Рулар арасындағы даулы мәселелерді шешкен: ____________________________

• 
  Сақтардың тұрмысы мен шаруашылығы
  

37. Сақтардың негізгі шаруашылығы: _______________________________________

38. Сақтар аз өсірген мал түрі: _____________________________________________

• 
  «Сақтар құдай деп күнді есептеген және оған жылқыны құрбандыққа шалды» - деп жазған: __________________________________________________________
  

 Түйе өсіру кең тараған Қазақстанның далалық және шөлейт аймақтары: _______

_____________________________________________________________________

40. Ертеде темір қарапайым тәсілмен өндірілді: _______________________________

• 
  Ерте темір дәуірінде қарапайым көрікпен пештің ең жоғарғы температурасы 1200 градусқа жетті.
  
• 
  Сақтардың б.з.б. 3-2 ғғ. қазылған арықтар орны табылған жер: Алматының маңындағы Талғар қаласының жаны және Жамбыл облысының аумағы.
  

_____________________________________________________________________

• 
  Шығыс Еуропа жерінен, Кавказдан Қазақстан жерінде өндірілген металдан жасалған заттар табылды. Олар б.з. ІІ-ІІІ ғғ. аралығын жатады.
  

• 
  Саяси тарихы
  

42. Сақ жеріне Кир бастаған парсы әскерлері басып кірді: ______________________

43. Сақтардың парсы патшасы Кирге қарсы күресін басқарған: __________________

• 
  Томирис туралы «Әйел болса да, жаудың шапқыншылығынан қорыққан жоқ» деп жазған Рим тарихшысы: ____________________________________________
  

▪ Жаудың тұзағына түсіп, қаза тапқан Томирис патшайымның баласы: __________

45. Сақ жерінде Кирдің өлтірілгендігін жазған: ________________________________

46. Дарий бастаған парсы әскерлері жорығының мерзімі: _______________________

47. Дарийден жеңіліс тапқан сақ көсемі: _____________________________________

 Сақ малшысы Шырақтың ерлігі туралы жазған грек тарихшысы: ____________

48. Ұзақ жылғы соғыста сақтардың біраз жері парсылардың қол астына қарады. Сақтар мәжбүр болды: _________________________________________________

_____________________________________________________________________

49. Б.з.б. 490 ж. болған Марафон шайқасында сақтар парсылармен бірігіп соғысты: ______________________________________________________________

50. Б.з.б IV ғасырда (б.з.б. 330-327 жж.) сақ жеріне қауіп төндірген: ______________

51. Грек-македон басқыншыларына қарсы 3 жыл бойы күрес жүргізген сақ жауынгері: ___________________________________

• 
  «Скифтер өздерін және аттарын берік сауытпен
  

жарақтарының ерекшелігін жазған А.Македонскийдің

тарихшысы: ________________________________________________

• 
  Сақтардың А.Македонскийге қарсы ерлік күресі туралы жазған: _____________
  

• 
  Сақтардың мәдениеті
  

53. Қызылордадан 300 шақырым жерде орналасқан, б.з.б. IV – б.з. ХІІІ ғасырларына жататын сақ қалашығы: _______________________________________________

• 
  Шірік-Рабат қаласының күзет мұнаралары бар орталығы: ____________
  
• 
  Қала орталығынан табылған заттар(жебенің қола ұштары,алтын қапсырмалар, саздан жасалған бұйымдар) _________________________
  
• 
  Шірік-Рабат қаласының орнынан табылды: ________________________
  

• 
  Археологиялық деректерге қарағанда Бәбіш-Молда тұрғындары егіншілікпен айналысқан.
  

• Сақтарда қолөнер ісі өте жақсы дамыды. Қолөнер шеберлері қауым мүшелеріне қажетті бұйымдарды жасады. Сақтарда ағаш оюмен қатар ілгек, таға, түйме сияқты заттарды жасайтын сүйек өңдеу қолөнері де дамыды.

56. Б.з.б. VII ғасырдан бастап далалы аймақтарда пайда болған бейнелеу өнері: ____

_____________________________________________________________________

• 
  «Аң стилінің» негізгі тақырыбы – аңдар және аңыздағы ғажайыптарды бейнелеу. «Аң стилі» өнері сәндік сипатта қолданылды.
  

58. Сақтарға ираннан тараған «өмір ағашы» дейтін аңдық стильдегі бейне: _______

_____________________________________________________________________

• 
  Сақтарда әрбір ру, тайпа өзінің шыққан тегін әр түрлі аңдармен байланыстырған және оларды өздерінің қасиетті тұмары санаған.
  

59. Қазақстан жеріндегі сақтарда монғолоидтық белгілер басым болған өңір: ______

_____________________________________________________________________


Тапсырма «Жауабын кім тез табады?»
1. Алтын киімді адам қай жерден табылды? __________________________________

2. Есік қорғаны Алматыдан неше шақырым жерде? ____________________________

3. Есік қорғаны қай жылдары қазылған? _____________________________________

4. Сақ жауынгерлерінің жасы нешеде? _______________________________________

5. «Алтын адамның» үстінен алтыннан жасалған қанша қаптырма мен әшекейлер табылған? ____________________________________________________________

6. Қай қаланың орталық алаңында сақ адамы бейнеленген ескерткіш бар? _________

1. Сақ патшайымы.

2. Парсы патшасы.

3. Сақ патшайымының баласы.

4. Парсы патшасы.

5. Сақтармен соғысқан ел.

6. Ержүрек сақ жауынгері.

7. Сақтар мен парсылар қай мемлекетке қарсы соғысты?

8. А.Македонскийдің Орта Азияда басып алған қаласы.

9. Самарқанның ескі атауы.

1. 
   Алғы сөз ......................................................................................................... 3
   
2. 
   Тас дәуірі. Алғашқы адамдардың пайда болуы......................................... 4
   
3. 
   Тас дәуірінің кезеңдері................................................................................. 5
   
4. 
   Палеолит. Ерте палеолит.............................................................................. 5
   
5. 
   Орта және кейінгі палеолит......................................................................... 6
   
6. 
   Мезолит.......................................................................................................... 7
   
7. 
   Неолит............................................................................................................ 8
   
8. 
   Энеолит (мыс-тас ғасыры)........................................................................... 9
   
9. 
   Қола дәуіріндегі Қазақстан. Қола дәуірі......................................................10
   
10. 
    Андрон мәдениеті.............................................................................................10
    
11. 
    Андрондықтардың шаруашылығы мен кәсібі...............................................11
    
12. 
    Андрондықтардың баспанасы.........................................................................12
    
13. 
    Беғазы-Дәндібай мәдениеті..............................................................................12
    
14. 
    Қоғамдық құрылысы, діни сенімдер...............................................................13
    
15. 
    Андрондықтардың бет пішіні..........................................................................13
    
16. 
    Ерте темір дәуіріндегі Қазақстан.................................................................14
    
17. 
    Көшпелі мал шаруашылығының қалыптасуы...............................................14
    
18. 
    Сақтар. Сақтар туралы алғашқы мәліметтер................................................15
    
19. 
    Сақ тайпаларының қоныстануы......................................................................15
    
20. 
    Сақ қоғамы........................................................................................................16
    
21. 
    Сақтардың тұрмысы мен шаруашылығы.......................................................17
    
22. 
    Саяси тарихы.....................................................................................................18
    
23. 
    Сақтардың мәдениеті........................................................................................19
    
24. 
    Тапсырма «Жауабын кім тез табады?»..........................................................20
    
25. 
    Сақтар тақырыбы бойынша қайталау сабағы. «Р» сөзжұмбағы.................20
    

1. 
   Қазақстан тарихы. Бағдарлама. 5-7 сыныптар. РОНД. 2003ж.
   
2. 
   Қазақстан тарихынан әңгімелер. Ж.Артықбаев, Ә.Сабданбекова, Е.Әбіл 2006ж.