Қарлұқ мемлекеті – 756-940ж.
Қарлұқтар жайлы алғашқы деректерде «Болат» деген атпен белгілі. ( Vғ.). Териториясы – Алтайдан Балқаштың шығысына дейін. VIIғ. Қарлұқ бірлестігіне үш ірі тайпа: Болат, Шігіл; Ташлық кірген. Қарлұқ тайпаларының көсемдері Елтебер деген атпен белгілі. Қарлұқтар туралы Хғ. Арап географы Ибн Хау Кан Қарлұқ жерін 30 күншілік деп сипаттады.
Ең бай қаласы – Көпестер қаласы (Тараз).
Сол заманда Қарлұқ елінде 25 қала болған. Қарлұқ қағанаты - өзара соғыстан әлсіреді. Діні – Ислам діні.
Ұйғыр қағанаты 749-840ж.
Оны Енисей қырғыздары құлатты. Жеңілген Ұйғырлар Қарлұқтардың құрамына қосылды. 840ж. Қарлұқ көсемі қаған атағын алды. Қарлұқтар – Жетісуда 200 жылдай билік етті. ІХғ. аяғында Испиджапты (Сайрамды) басып алды. Таразды қоршады қала жеңіліп Ислам дінін қабылдады. 940 ж. Дұшпандар Баласағұнды басып алып, Қарлұқтарды құлатты.
Оғыз мемлекеті ІХ-ХІғ. басы.
Астанасы – Янгикент.
Оғыздардың басшылары – Жабғу (Ябғу).
Жабғудың орынбасары – Күл-Еркіндер.
Әскери қолбасшы – Сюбасшы беп аталады.
Оғыздар – Пұтқа табынып, Шамандарға, бқсыларға табынды.
Ең алғаш Оғыз мемлекеті туралы ІХ-Хғ. Әл-Якубидің еңбектерінде айтылады. Оғыздар Қрлұқтар жерін басып алып,
мәдениетін таратты. 751ж талас шайқасында қытайлар арабтардан жеңіліс тапты. Ал Қарахан династиясының негізін
қалаушылардың бірі Сатух Богра хан мұсылман дінін қабылдады.
Сәулет өнері және жалпы өнер.
Ең ежелгі мұсылман кесенелері – Буранин қаласынан табылды. ХІІғ. Сырлы Там кесенесі, Сырдарияның төменгі
ағысынан табылды. Х-ХІІғ. Қазақстанда сәулет өнерінің ішінде ең көп салынғаны – Мавзолейлер, ең ежелгі кесене Бабаша-Хатун кесенесі.
Оны 16 қырлы күнбезі төбесін түгел жауып тұрды.
ХІ-ХІІғ. салықтан Айш-бибі кесенесі өте көрнекті ескерткіші болып табылды. Бұл кесене Жамбыл (Тараз) қаласында салынған. Жамбыл қаласында салтанатты күнбездердің бірі, Хғ. салынған Қарахан кесенесі.
Орта ғасырлық ахитектуралық ескерткіштердің маңыздысы моншалар болып табылды. Ол мошалардың ішіндегі маңыздылары Тараз және Отырар моншалары. Олар ХІ ғасырдан, күні бүгінгі дейін сақталған.
Достарыңызбен бөлісу: |
