Мүмкіндігі шектеулі балаларға математиканы оқыту әдістемесі Тақырып: Мәтінді есептер, олардың кезектілігі, топтастырылуы

1.  Оқушыларды жаңа есептеу бірлігі ондықпен таныстыру;

2.  Натурал    сан   ұғымымен   таныстыру,    10 бірлік - тондық құрайтынын меңгеру;

3.  Толық ондықтар қатарымен   жэне оларға 10-ды қосу жэне азайту тэсілдерімен таныстыру;

4.  Таңбалы сандарды оқуға, жазуға, салыстырыуға үйрету; 100  санын жазуға үйрету;    100  көлеміндегі  ең кіші,  ең үлкен санды анықтауға үйрету;

5.     Сан    мен    цифр    арасындағы    айырмашылықты    меңгерту, цифрдың ондық  мэні;

6.    Номерлеу    негізінде    2    таңбалы    сандарды    қосу,    азайту білімдерін қалыптастыру;

7.    Шама   тақырыбы   номерлеу   тақырыбымен   байланыстырып қарастыру.

1м=10дм=100см. 100 бірлік =10 ондық=10 жүздік.

Қолданылатын көрнекіліктер:

1.  жеке (10) таяқша жэне 10-н буылған таяқша;

2.  Абак (Ондық. Бірлік)

3.  Кеспе цифрлар, 2 таңбалы сан жазылған топшамалар.

« жүздік» тақырыбында: оқушылар жаңа санау бірлігі -ондықпен жэне санау жүйесінің ең маңызды үғымы - разряд үғымымен танысады; ауызша жэне жазбаша нумерациясының негізін қүрайтын екі таңбалы сандардың жасалу, оқылу жазылу принциптері сондай-ақ оларды салыстыру қарастырылады. Бүл тақырыпты оқытудың негізгі нэтижесі ретінде: 100 -ге дейін санауды, сандарды оқуды, жазуды жэне толық ондықтармен санауды үйренуді; разряд, разрядтық сандардың қосындысы: бір таңбалы, екі таңбалы сан; бірлік , ондық терминдерін игеруді атауға болады. Мүнда алдымен 10 көлеміндегі сандарды қайталай отырып, жекелеген бірліктерден ондық қүралып, толық ондықтармен санайды, яғни 10 бірлік-ондық      6 ондық-алпыс

1  ондық-он                                        7 ондық-жетпіс

2 ондық-жиырма                                8 ондық - сексен

3 ондық- отыз                                     9 ондық-тоқсан

4  ондық-қырық                                  10 ондық – жүз

5 ондық -елу

Шыбықтарды   он-оннан   санай   отрып, бума   жасалады,   яғни он    бірлік,    бір    ондық    құрайтынын    көрсеткеннен    кейін, бумалар    жэне    жеке    шыбықтар  11  -ден    100-ге    дейінгі сандардың  ондықтар  мен  бірліктерден  құралатынын  оларды аталуы, жазылуы көрсетіледі.

Мысалы:

- Санаған 9-дан кейінгі санды ата.

Оны қалай табуға болады? Кейінгі  сан  алдыңгы  санға бірді  қосқанда немесе  алдыңғы сан  келесі   саннан  бірді  азайтқаннан  шығатынын  қайталап, көрнекілік арқылы көрсету керек.

-   9-ға бірді қосқанда 10 шығады.

-    10 шыбықтан бір бума жасайды, демек  10 бірлік 1 ондық құрайды.

-    10 -нан кейінгі санды шығарып ал.

10 жэне    1,1    ондық 1    бірлік    немесе    он бір    эрі    қарата шыбықтарды қосу  арқылы  1 ондық жэне 2 бірлік  10 жэне 2 немесе 12 жэне т.б сандарды шығарып алуға болады, эрі қарата   разрядтық    кестені    пайдаланып,    зат - сан    цифр арасындағы байланысты ескеріп, сәйкестендіру арқылы 100-ге      дейінгі      сандардың      қүрылуы,      оқылуы,   жазылуы көрсетіледі. Шыбықтардан   басқа   әрқайсысында   10   дөңгелектен   салынған жолақшалар,  ілгектер,  моншақтар  жиынын  көрнекілік ретінде пайдалануға болады. Сандардын натурал қатарын дециметірлік сызғыш   арқылы   көрсеткен   де   ыңғайлы,    қай   санаң   кеиін немесе қай санға дейінгі келетінің   анықтап,   12-ден кейін  13 немесе   14  пен   16  арасында  15  тұрады,  себебі   15-тің  14-тен біреуі артық, ал 16-дан біреуі кем. _т22 санының көршілерін ата. . -22   санында неше ондық, неше бірлік бар? -1 ондық пен 8 бірліктен қандай сан құралады? -25- тен бір-бірлеп кемітіп санандар. 10 см-1дм    1 дм Ісм-Псм

20 см -2дм 27 см -2дм 7см жэне т.б.жаттығуларды орындау барысында санның ондық құрамы туралы білім, білік жэне дағды бекітіледі. Мысалы, 1 дм 5см-ді сантиметірмен өрнектеп жазу керек.  Ідм-Юсм немесе  Ідм -1  ондық, 5см -5 бірлік, яғни 1 ондық 5 бірлік, 15см бар. Саңдардың жазылыуын көрсету үшін абак пайдаланылады, яғни екі таңбалы санның, цифрдың алып тұрған орына байланысты оқылу, жазылу принциптері көрсетіледі, эсіресе дөңгелек ондықтардың жазылуына ерекше көңіл бөлінеді. Сандарды салыстыра,оқи, жаза отырып оқушыларға: бірліктерден құралатын санды жазу үшін бір цифр немесе бір таңба, ал ондықтардан жэне бірліктерден қүралатын санды жазу үшін екі цифр немесе екі таңба керек болатыны көрнекілік арқылы көрсетіліп, бір таңбалы сан, екі таңбалы сан терминдері енгізілнді. Бір жэне екі таңбалы сандарды ажырата білуге, олардың қүрамын бекітуге жаттығулар беріледі. Мысалы: 3,5,9,11Д2,15,20,30,77,67,88Ә сандардың ішінен бір танбалы жэне екі таңбалы сандарды бөлек теріп жаз, әрқайсысын 10-ға арттыр жэне шыққан санды оқы. Оқушылар екі таңбалы сандарды оқиды да, оларды жазғанда, оң жақтан бастағанда бірліктер бірінші орында, ал ондықтар бірліктердіең алдында түратының бекіте түседі. Мысалы: 27,32,45,53,76,81,93,99 сандардың жазылуында эрбір цифр нені көрсетеді? 3,8,0 цифрларын пайдаланып эр түрлі екі таңбалы сан жаз. Бүл тақырыпты оқып үйрену барысында оқушылар разряд, разрядтық санмен танысады. 38саны-8 бірліктен жэне 3 ондықтан немесе ол сан бірнші разрядтың 8 бірлігінен, екінші разрядтан 3 бірлігінен түрады, оны былай жазуға болады, 38=30+8, яғни екі танбалы санды разрядтық қосылғыштардын қосынды түрінде жазып көрсету эдісін игереді. Осы тақырыпты жүйелі түрінде бекіту үшін, 100-ге дейінгі кез-келген санды сипаттауға тапсырмалар беріледі. Мысалы: 55 санының ондық қүрамын ата. Бүл сан 5 , .ондық, 5 бірліктен түрады немесе бүл санда бірінші разрядтың 5 бірлігі жэне екінші разрядтың 5 бірлігі бар. Осы санының натурал тізбектегі орнын көрсет.Бүл сан санағанда 54 -тен кейін. 56-ға дейін аталады.