Мяркязи яразидя торпагларын бежярилмямясинин ясас сябябляри вя онун ящалинин мяшьуллуг вя сосиал рифащ щалына тясири



Дата27.06.2016
өлшемі306.61 Kb.
#161340




АРАН ЩУМАНИТАР РЕЭИОНАЛ ИНКИШАФ ИЖТИМАИ БИРЛИЙИ

МЯРКЯЗИ ЯРАЗИДЯ ТОРПАГЛАРЫН БЕЖЯРИЛМЯМЯСИНИН ЯСАС СЯБЯБЛЯРИ

ВЯ ОНУН ЯЩАЛИНИН МЯШЬУЛЛУГ ВЯ СОСИАЛ РИФАЩ ЩАЛЫНА ТЯСИРИ

(ВЯЗИЙЙЯТИН ТЯЩЛИЛИ ЩЕСАБАТЫ)



Бярдя 2003

МЦНДЯРИЖАТ

ТЯДГИГАТЫН ГЫСА ИЖМАЛЫ (ХЦЛАСЯ): 3

ТЯДГИГАТ ЩАГГЫНДА ЦМУМИ МЯЛУМАТ. 5

ТЯДГИГАТЫН МЯГСЯДИ 5

ПРОБЛЕМ 5

МЯЛУМАТЫН ТОПЛАНМАСЫ МЕТОДОЛОЭИЙАСЫ 5

ЯСАС НЯТИЖЯЛЯР (ТАПЫНТЫЛАР) 7

ПРОБЛЕМИН ТЯСИРЛЯРИ 10

Торпаьын эцбрялянмяси (азот, фосфор) 10

Жями 16

3 960 16


ТЯДГИГАТЫН ГЫСА ИЖМАЛЫ (ХЦЛАСЯ):


Тядгигатын мягсяди: Азярбайжанын мяркязи яразисиндя (Бярдя, Тяртяр, Эоранбой, Йевлах, Аьдам районларында) торпагларын бежярилмямясинин сябябляринин вя бу проблемин ящалинин мяшьуллуг вя сосиал рифащ щалына тясиринин арашдырылмасы.

Тядгигат щаггында гыса мялумат: Тядгигатын кечирилдийи яразиляр ясасян кянд тясяррцфаты районлары олдуьундан ящалинин мяшьуллуьуну вя ясас эялир мянбяйини торпагларын бежярилмяси тяшкил едир. Торпагларын бежярилмясинин ящалинин йохсуллуг сявиййясиня бирбаша тясирини нязяря алараг Аран тяшкилаты «Йохсуллуьун Азалдылмасы вя Игтисади Инкишаф цзря Дювлят Програмынын 3 секторунун мониторинги» лайищяси чярчивясиндя «мяркязи яразидя торпагларын бежярилмямясинин ясас сябябляри» мювзусунда тядгигат щяйата кечирмишдир. Тядгигатын мювзусу йерлярдян эялян тяклифлярин, йохсул жамаатын мцражиятляри ясасында мцяййянляшдирилмишдир. Ялдя олунан нятижяляр вя тапынтылардан Йохсуллуьун Азалдылмасы цзря Дювлят Програмынын щяйата кечирилмяси заманы истифадя едиля биляр.

Ясас нятижяляр (тапынтылар): Мяркязи яразидя 25237 щектар торпаг сащяси суварма суйунун чатышмамасы вя торпагларын шоранлашмасы ужбатындан бежярилмир. Бу ися яразидя бежярилмя тяйинатлы цмуми торпагларын 20 фаизини тяшкил едир.

  • Тядгигатын апарылдыьы яразидя суварма системинин ясасыны тяшкил едян цмуми узунлуьу 4718,15 км олан канал системинин 2604,6 км-и, йяни 55 фаизи йарарсыз вязиййятдядир.

  • 34 фаиз торпаг сащяси сямярясиз бежярилир, йяни торпаьын бежярилмясиня чякилян хяржляр ялдя олунан эялири цстяляйир.

  • Суварма вя шоранлашма проблеминин йахын бир-ики илдя щялл олунмамасы щямин 34 фаиз торпаг сащясинин там бежярилмямяси вя щидротехники гурьуларын сырадан чыхмасы иля нятижяляняжяк.

  • Торпаг сащялярини шоранлашма/коррозийадан горуйан коллектор-дренаъ каналларынын 47 фаизи йарарсыз вязиййятдядир.

  • Тядгигатын кечирилдийи яразидя 1 ща торпаг сащясиндян орта щесабла тягрибян 10 сентнер мящсул эютцрцлцр (буьда). Яввялляр ися бу рягям тягрибян 35-40 сентнер тяшкил едирди.

  • Суварма суйунун чатышмамасы ужбатындан нювбяли якин системи демяк олар ки, тятбиг олунмур.

  • Бежярилмяйя йарарлы олан сащялярдя торпагларын 80 фаизиндя йалныз буьда якилир. Буьдадан ися ил ярзиндя бир дяфя мящсул эютцрмяк мцмкцн олдуьундан, торпагларын бежярилмяси игтисади жящятдян сямярясиздир.

Мялуматын топланмасы методолоэийасы:

Тядгигат цчцн мялумат бирбаша сорьу, сорьу вярягяляринин пайланмасы вя мцшащидя йолу иля ялдя олунмуш вя кейфиййят анализи методу иля тящлил олунмушдур.



Тядгигатын кечирилдийи ярази: Бярдя, Эоранбой, Тяртяр, Йевлах, Аьдам районлары.

Тядгигат мцддяти: 2003-жц илин октйабр, нойабр, декабр айлары.

Тядгигатын субйекти:

  • Торпаьыны сувара билмяйян кяндлиляр

  • Шоран торпагларын сащибляри

  • Йерли бялядиййяляр

  • Дювлят Торпаг вя Хяритячякмя Комитясинин район нцмайяндяликляри

  • Суварма Системляри Идаряляри

  • Артезиан Гуйуларынын Бярпасы вя Истисмары Идаряляри

  • Дренаъ Системляри Идаряляри

  • Торпаг сащясинин су вя шоранлашма проблеми олмайан ижма цзвляри

Йекун/ Тяклиф вя тювсиййяляр

Проблемин арадан галдырылмасы цчцн Аран тяшкилаты кечирдийи тядгигатын нятижяляриня вя тяклифляриня ясасланараг ашаьыдакыларын дювлят вя Бейнялхалг Тяшкилатлар тяряфиндян жидди нязяря алынмасыны тювсиййя едир.

Ижмаларда олан бу вя йа диэяр проблемляр кими, суварма вя торпагларын шорланашмадан тямизлянмяси проблеминин оптимал щялли йолларыны ижма цзвляри щамыдан йахшы билир. Аран онларла бу сащядя сых ишлямиш вя лайищя чярчивясиндя йарадылмыш Ижма Ишчи Груплары яразидя олан суварма вя дренаъ системляринин бярпасы цчцн юз тяклифлярини щазыр лайищя формасында щазырламышлар. Бу лайищяляр проблеми, онун фясадларыны, мяканыны, бящряляняжяк инсанларын сайыны, бцджясини ящатя едир. Бу лайищялярин щазырланмасында районларын мцвафиг идаряляринин мцтяхяссисляри иштирак етмиш вя ряй вермишляр. Щятта бязи мцряккяб лайищяляр ишляняркян ижма юз фондундан истифадя едяряк реэионал сявиййяли идарялярдян (Азярбайжан Республикасы Лайищя Институту) мцтяхяссисляр жялб етмишляр. Суварма вя Дренаъ шябякясинин бярпа олунмасынын реэионал стратеэийа олдуьуну нязяря алараг ижмалар интеграсийалы шякилдя лайищяляр щазырламышлар. Йяни йалныз бир ижманын яразисиндя каналын тямизлянмяси (канал бойу олан диэяр ижмаларын щеч бир иш эюрмядийи шяраитдя) щямин проблемин щяллиня зяманят вермир. Ян ясасы ися ижмалар бу лайищялярин ижрасы цчцн лайищянин юз дяйяринин 10 фаизи мигдарында малиййя вясаитинин юдянилмясини юз цзярляриня эютцрмцшляр. Бундан ялавя онларын тяклиф етдийи тющфя ишчи гцввяси, лайищяни ижра едяжяк команданын мцвяггяти йашайыш йери иля тямин олунмасы вя эцндялик йемяк хяржлярини нязяря алмагла орта щесабла 30 фаизя гядяр чатыр. Ижмаларын бу формада юз хидмятлярини тяклиф етмяси щазырланаркян иштиракчылыг принсипляринин ясас эютцрцлмяси ЙАИИДП-ин ижрасында ижмаларын бирбаша иштиракчылыьа там щазыр олдугларынын тязащцрцдцр.

Бцтцн садалананлары нязяря алараг Аран тяшкилаты бу проблемлярин щялли истигамятиндя ящалинин фикирляринин (щазырладыглары лайищялярин) нязяря алынмасыны мягсядяуйьун щесаб едир.



ТЯДГИГАТ ЩАГГЫНДА ЦМУМИ МЯЛУМАТ.


Тядгигатын кечирилдийи яразиляр ясасян кянд тясяррцфаты районлары олдуьундан ящалинин мяшьуллуьуну вя ясас эялир мянбяйини торпагларын бежярилмяси тяшкил едир. Торпагларын бежярилмясинин ящалинин йохсуллуг сявиййясиня бирбаша тясирини нязяря алараг Аран тяшкилаты 2003-жц илин нойабр-декабр айлары ярзиндя «Йохсуллуьун Азалдылмасы вя Игтисади Инкишаф цзря Дювлят програмынын 3 секторунун мониторинги» лайищяси чярчивясиндя «Мяркязи яразидя торпагларын бежярилмямясинин ясас сябябляри вя онун ящалинин мяшьуллуг вя сосиал рифащ щалына тясири» мювзусунда тядгигат щяйата кечирмишдир. Тядгигатын мювзусу йерлярдян эялян тяклифлярин, йохсул жамаатын мцражиятляри ясасында мцяййян едилмишдир. Ялдя олунан нятижя вя тапынтылардан реэионда Йохсуллуьун Азалдылмасы цзря Дювлят Програмынын щяйата кечирилмяси заманы ящямиййятли мялумат мянбяйи кими истифадя едиля биляр.

ТЯДГИГАТЫН МЯГСЯДИ


Щяйата кечирилмиш тядгигатын мягсяди Азярбайжанын мяркязи яразисиндя торпагларын истифадя олунмамасынын сябябляри, онун йаратдыьы фясадларын, ясасян дя ящалинин мяшьуллуг вя сосиал рифащ щалына тясиринин арашдырылмасы вя ижтимаиййятин диггятини бу мясяляйя йюнялтмяк вя проблемлярин щялли йолларыны ахтармагдыр. Тядгигаты зярури едян шяртлярдян бири бу проблемин щяллинин ЙАИИДП-дя юз яксини тапмасы, лакин програмын ижрайа башламасындан бир иля гядяр мцддят ютмясиня бахмайараг мяркязи яразидя щеч бир тядбирин щяйата кечирилмямяси олду.

ПРОБЛЕМ


Мяркязи яразидя торпагларын истифадясиз галмасынын сябяляри чохдур: Суварма сулары, дренаъ каналларынын йарарсыз олмасы, торпаг бюлэцсцнцн стандартлара уйьун апарылмамасы, техника чатышмазлыьы, илкин вясаитин, кредит ялдя етмяйин чятин олмасы вя с.

Лакин ящали иля кечирилян эюрцшляр заманы илк ики проблем, суварма суларынын чатышмазлыьы вя дренаъ-канал системляринин йарарсыз вязиййятдя олмасы кянд ящалисини диэяр проблемляря нисбятян даща чох наращат едян мясяля олдуьу ашкарланды. Бу яразидя йашайан ящалинин ясас мяшьуллуьу кянд тясяррцфаты иля баьлы олдуьундан торпаг онлар цчцн ясас истещсал васитясидир. Суварма вя дренаъ системинин йарарсыз олмасы ися кяндлини юзцнцн ян ясас истещсал вясаитиндян мящрум едир. Беля ки, суварма суларынын олмамасы вя йа торпаьын шоран олмасы торпаьын бежярилмясини мянасыз едир. Бу ися кяндлинин йохсуллуг вя мяшьуллуг проблемини щялл етмяйя мане олур. Проблемин щялл олунмамасы ЙАИИДП-ин юз мягсядиня чатмасына мане олур.


МЯЛУМАТЫН ТОПЛАНМАСЫ МЕТОДОЛОЭИЙАСЫ

Аран тяшкилаты яввялки лайищялярин ижрасы заманы мцщцм щесаб етдийи яразилярдя (ижмаларда) информасийа мяркязляри (ИММ) йарадыб. Мяркязлярдя йерли яразилярдян сечилян информасийа ишчиляри фяалиййят эюстярир вя ящали иля сых тямасда ишляйирляр. Тядгиг едилян проблемин важиблийи мяркязляр васитясиля инсанларла кечирилян эюрцшляр ясасында тясдиглянди. Проблемин важиблийи сцбута йетирилдикдян сонра тядгигатын стратеэийасы, тядгигат кечириляжяк яразиляр, кцтляляр вя щядяф груплар тяйин олунду. Тядгигат цчцн информасийа ясасян бирбаша сорьу, сорьу вярягяляринин пайланмасы вя мцшащидя йолу иля ялдя олунмуш вя кейфиййят анализи методикасы иля тящлил олунмушдур.

Сорьу апарылмасы цчцн ашаьыдакы щядяф груплар сечилди:



  • Торпаьыны сувара билмяйян ижма цзвляри

  • Шоран торпагларын сащибляри

  • Йерли бялядиййя

  • Дювлят Торпаг Вя Хяритячякмя Комитясинин район нцмайяндяси

  • Артезиан Гуйуларынын Бярпасы вя Истисмары Идаряси

  • Суварма Системляри Идаряси

  • Дренаъ Системляри Идаряси

  • Торпаьынын су вя шоранлашма проблеми олмайан ижма цзвц

Тядгигат кейфиййят тяйинатлы олдуьуна эюря щяр бир щядяф групу цчцн ачыг сонлуглу суалларла тяртиб олунмуш сорьу бланкы щазырланды (бах ялавя 2). Торпаьыны сувара билмяйян ижма цзвляри, шоран торпаг сащибляри иля бирбаша фярди мцсащибяляр апарылды. Мцсащибя габагжадан щазырланмыш суаллар ясасында, анжаг сющбят формасында апарылды.

Статистик рягямляря ясасланан мялуматлар ися сорьу вярягяляри васитясиля бялядиййялярдян, район су идаряляриндян топланмышдыр. Сорьуда Бярдядян 82, Эоранбойдан 54, Йевлахдан 32, Тяртярдян 26, Аьдамдан 6 бялядиййя сядри иштирак етмишдир. Щяр бир район цзря су идаряляриня дя статистик мялуматлар цчцн мцражиятляр олунмуш вя онларын веридийи рягямлярдян тядгигатын щесабатынын щазырланмасында истифадя олунмушдур.

Сорьуйа жялб олунмуш респондентляр чох щявясля ямякдашлыг едирдиляр. Бу ися ящалинин щяр бир тябягясинин бу проблемин щяллиндя чох мараглы вя цмидли олдуьуну эюстярирди.

Топланмыш статистик рягямляр вя эюстярижиляр жядвяллярдя якс олунмушдур. Ясас информасийа ися кейфиййят анализи иля верилмишдир.

Ярази: Бярдя, Эоранбой, Тяртяр, Йевлах, Аьдам

Тядгигат мцддяти: Октйабр, Нойабр, Декабр 2003


ЯСАС НЯТИЖЯЛЯР (ТАПЫНТЫЛАР)

Яразидяки торпагларын бежярилмя нисбятини даща йахындан юйрянмяк цчцн бялядиййялярля сорьу апарылмышдыр. Бялядиййялярля апарылан сорьуларда Бярдядян 82 (74 фаиз), Аьдамдан 8 (100 фаиз), Эоранбойдан 54 (100 фаиз), Тяртярдян 26 (60 фаиз), Йевлахдан 32 (100 фаиз) йерли бялядиййя иштирак етмишдир. Мцяййян олунмушдур ки, йалныз суварма вя шоранлашма проблемляляри сябябиндян 25237 щектар торпаг сащяси бежярилмир. Бу ися цмуми бежярилмя тяйинатлы торпагларын 20 фаизини тяшкил едир. 34 фаиз торпаг ися сямярясиз бежярилир. Сямярясиз бежярилмя ися о демякдир ки, яэяр ады эедян проблемляр щялл олунмазса йахын бир-ики илдя сямярясиз бежярилян торпаглар да там бежярилмяйянлярин сийащысына ялавя олунажаг.

Суварма системинин ясасыны суварма каналлары тяшкил едир. Суварма Системляри Идаряляри иля апарылан сорьулара ясасян мцяййянляшди ки, тядгигат апарылан яразидя тяйинаты суварма олан цмуми узунлуьу 4718,15 км олан каналын 2604,6 км-и, йяни 55 фаизи истифадя цчцн йарарсыз вязиййятдядир.





Гейд: Аьдам районунда беля идаря йохдур. Орада суварма ясасян артезиан гуйулары васитясиля апарылыр.

Бярдя районунда бу каналларын 49, Йевлахда 30, Тяртярдя 48, Эоранбойда 65 фаиз там эцжц иля ишляйир.

Тядгигиат апарылан яразидя торпагларын суварылмасында артезиан гуйуларындан истифадя ящямиййятли йер тутур. Бу мягсядля щямин районларын щяр бириндя Субартезиан Гуйуларынын Бярпасы Вя Истисмары Идаряси иля сорьу апарылмышдыр.





Артезиан гуйуларынын мювжуд дуруму суварма каналлары вя дренаъ системи иля мцгайисядя нисбятян гянаятбяхшдир. Буну да башлыжа сябябляри тядгигат апарылан яразидя чохлу Гейри Щюкумят вя Щуманитар Тяшкилатларын фяалиййят эюстярмяси, орада апарылан ижма гуружулуьу вя инкишафы програмларыдыр.

Суварма системи иля йанашы дренаъ коллектор системинин дя йарарсыз вязиййятдя олмасы торпагларын бежярилмямяси сябябляри сырасында хцсуси чякийя маликдир. Беля ки, Бярдя районунда ящалинин истифадясиндя олан торпагларын 34 фаизи шоранлашма сябябиндян сямярясиз бежярилир вя йа бежярилмир. Яразидя олан коллектор-дренаъ каналларынн цмуми узунлуьунун 47 фаизи йарарсыз вязиййятдядир. Торпаьын шоранлашма фаизинин динамикасы артан хятт цзря мцшаийят олунур. Бу о демякдир ки, бу эцн сямярясиз бежярилян торпаглар йахын эяляжякдя там бежярилмямяк тящлцкяси иля цз-цзядир.



Йевлах району Дренаъ Коллектор Шябякяси Идаряси - шоранлашан сащялярин цмуми сащяси щаггында мялуматы сорьу вярягясиндя якс етдирмяйиб. Тядгигат апарылан диэяр районларда бу проблемля мяшьул олан мцвафиг идаря йохдур. Эоранбой яразисиндя торпагларын шоранлашмасы проблеми олса да вахты иля мювжуд олан бу идаря фяалиййятини дайандырыб.


ПРОБЛЕМИН ТЯСИРЛЯРИ

Йохсуллуг проблеми

Реэионларын, хцсусян дя, тядгигиат апарылан мяркязи ярази районларынын ящалисинин ясас мяшьулиййяти вя эялир мянбяйи торпаглар щесаб олунур. Цмумиликдя 209 294 щектар бежярилмя цчцн йарарлы гиймятляндирилян торпаьа малик олан бу ярази аграр тясяррцфат зонасы щесаб олунур. Ящали юз йашайышыны вя сосиал рифащыны бу торпаглардан ялдя едир. Мялум олдуьу кими реэионларда фяалиййят эюстярян фабрик вя заводлар, сянайе вя диэяр мцяссисяляр йох дяряжясиндя олдуьундан ящалинин йеэаня эялир мянбяйи олан торпаьын йухарыда ады эедян проблемляр нятижясиндя бежярилмямяси онларын йохсуллуг сявиййясиня бирбаша тясир едир. Бязи щалларда жамаат бол йаьыш олажаьы цмидиля малиййя вя ямяк сярф едир, торпаьы якирляр. Йаьыш олмадыьы щалда онлар няинки эялир эютцрмцр, щятта зийана дцшцрляр. Бежярмя цчцн лазым олан малиййя вясаитини мцяййян фаизля борж эютцрян ящали узун мцддят бу боржун алтындан чыха билмир, даща да йохсуллашыр. Бу фактла олдуьумуз яразилярин бюйцк щисясиндя растлашдыг.

Тяртяр району Коланы кянди, респондентин дедикляри:

«Тахылын стандарт су нормасы 4 дяфя тяшкил етдийи щалда кянд ящалиси торпаьыны 1 дяфя сувара билир. Она эюря дя бу ил 2 щектар пай торпаьындан 2 т мящсул эцжля эютцрдцм».

2 щектар сащядя тахыл бежярмяк цчцн чякилян хяржляр респондент тяряфиндян ашаьыдакы кими эюстярилмишдир:



фяалиййят

мябляьи

1

Тахылын алынмасы-2щектарцчцн 400 кг

480000

2

Тахыл тохумунун тямизлянмяси

20000

3

Дярман

80000

4

Торпаьын шумланмасы

100000

5

Малаланмасы

60000

6

Торпаьын эцбрялянмяси (азот, фосфор)


200000

7

Суварылмасы

40000

8

Бичилмяси

200000

9

Дашынмасы

60000




Жями:

1 180 000

«Мящсул йыьан заман тахылын 1 кг-нын гиймяти 500 манат олду. Ики йолдан бирини сечмяли идим: йа бцтцн мящсулу сатмалы идим, йа да бир гисмини ужуз гиймятя сатыб, йердя галаны ися ун щазырланмасы вя тойуг-жцжянин йемлянмяси цчцн сахламалы идим».

Респондентин тимсалында 2 щектар торпагдан 20 сентнер тахыл ялдя етмиш шяхс ону 500 маната сатарса, якин цчцн сярф етдийи 1 180 000 манат мцгабилиндя 1000000 манат эютцрмцш олур. 1 щектар торпаг нормал суварыларса тягрибян 45 сентнер мящсул веряжяйи эцман олунур. Бу кяндин ящалиси ися 1 щектардан жями 10 сентнер мящсул ялдя едя билиб. Иштиракчынын итирдийи мябляь ися 3 500 000 манат тяшкил едир.

Проблемляр ейни заманда верэи юдянилмяси просесини янэяля салыр ки, бундан даща чох бялядиййяляр язиййят чякир. Бялядиййялярин фяалиййятинин гейри-гянаятбяхш олмасынын ясас сябябляриндян бири малиййя ресурсларынын аз олмасыдыр. Бялядиййялярин ихтийарында мцяййян мигдар торпаг вардыр ки, бу да ону ижаряйя вериб йыьылан ижаря щаггындан юз фяалиййятини нормал шякилдя гурмаг, яразиляриндя сосиал програмлар щяйата кечирмяк цчцн нязярдя тутулмушдур. Бу сосиал програмлар ися бирбаша ящалинин йохсуллуг вя сосиал рифащ щалынын йахшылашмасына хидмят етмяк игтидарында ола биляр. Лакин суварма вя дренаъ системляринин йарарсыз вязийятдя олмасы бу торпаглары истифадясиз гойур. Беля ки, щеч бир сащибкар, фермер вя йа иш адамы инфраструктуру (суварма вя дренаъ системи) гянаятбяхш олмайан сащядя кянд тясяррцфаты истещсалы иля мяшьул олмаг истямир.

Сорьу апардыьымыз инсанларын бюйцк яксяриййятинин фикри цст-цстя дцшцрдц. Суварма проблеми яразидя щейвандарлыьын, биткичилийин инкишафына зийан вурур. Ящали мал-гарайа гыш тядарцкц цчцн оту сатын алыр, арзуолунан мящсул ялдя едя билмир (дюрд дяфя бичиля билян йонжа сащясини бир дяфя анжаг бичмяк мцмкцн олур). Пай торпагларындан эялир ялдя едя билмядикляри цчцн щейвандарлыьы инкишаф етдиря билмир. Тахыл нисбятян аз су тяляб едян мящсул олдуьу цчцн ящалинин яксяриййяти щяр ил тахыл якир, агротехники гайдалара эюря бир сащядя ейни мящсулу узун мцддят якмяк олмаз, бу торпаьын эцжцнц азалдыр вя мящсулдарлыьыны ашаьы салыр. Нювбяли якин апармаг ися чятиндир. Чцнки диэяр биткиляр чох су тяляб етдийи цчцн онларын бежярилмяси гейри-мцмкцндцр. Респондентляр нювбяли якин васитясиля мцхтялиф биткиляр бежярмяйя цстцнлцк вердиклярини билдирир, анжаг су проблеми ужбатындан буна риск едя билмирляр. Бу ися онлара базарда тяляб вя тяклифин дигтясиня уйьун фяалиййят эюстярмяйя мане олур.



Мяшьуллуг проблеми

Йухарыда гейд олундуьу кими бу яразидя ящалинин ясас мяшьулиййяти кянд тясяррцфаты иля баьлыдыр. Азярбайжан Республикасы «Мяшьуллуг Щаггында Гануна» эюря пай торпаьы олан кяндли ишсиз кими гейдиййатдан кечя билмяз. Тядгигат апарылан яразидя 248 891 сайда адам торпаг пайчысыдыр. Бу яразидя 130 763 тясяррцфат фяалиййят эюстярир.





Район

Торпагларын цмуми сащяси (ща)

Пайчыларын сайы

Тяссярцфатларын сайы

1

Бярдя

50 092

93 368

22 416

2

Йевлах

39 294

49 300

19 156

3

Аьдам

17 355

- *

9 578

4

Тяртяр

23 069

46 223

8 114

5

Эоранбой

79 484

96 000

79 610

Жями

209 294**

248 891

138 874

* Гейд: Аьдамда торпаг бюлэцсц апарылмайыб.

** Бу жядвялдяки торпагларын цмуми сащяси Диаграм 1–дя олан торпагларын цмуми жяминдян фяргли олмасынын ясас сябяби бялядийяяляря пайланылан сорьу вярягяляринин йалныз 81 фаизинин эери гайытмасы олду. Диаграм 1-дяки мялуматлар бялядиййяляр иля сорьуларын, йухарыдакы жядвялдяки мялуматларын ися Районларын Торпаг Шюбяляриндян алынмыш мялуматын ясасында мцяййянляшдирилмишдир.

Бу о демякдир ки, пай торпаьына малик олан вятяндаш мяшьул щесаб олунур. Тядгигат апарылан 6 мяркязи реэионда 248 891няфяр ящали пай торпаьа маликдир. Амма апарылан тядгигат эюстярди ки, бу пай торпагларын 20 фаизи цмумиййятля бежярилмир. Бу ися «кобуд» мянада, щямин фаиз ящалинин фактики ишсиз олмасы демякдир. 62693 щектар (бялядийялярля апарылан сорьуларын нятижяляриня эюря бу цмуми торпаьын 46 фаизини тяшкил едир) торпаг ися сямярясиз бежярилир. Щямин торпагларын сащибляри торпаглара сярф етдийи ямяк вя вахтын явязиндя зийана дцшцр, ян йахшы щалда ися гойдуглары илкин вясаити чятинликля эютцря билирляр. Юз йашайышыны тямин етмяк цчцн йени иш йери ахтармаг мяжбуриййятиндя галан бу кяндли йенидян ишсизя чеврилир.

Проблемин щялл олунмасы тяк пай торпаг сащибляри цчцн дейил, ейни заманда диэяр ящали цчцн иш йерляринин ачылмасы цчцн зямин йарадар. Ялдя олунан мящсулун дашынмасы, емал олунмасы, сатылмасы вя диэяр хидмят сащяляри ящямиййятли дяряжядя бюйцк бир сайда ящалинин мяшьуллугла тямин олунмасына шяраит йарада биляр. Бязи щалларда фермерлярин ялавя ишчи гцввясиня ещтийажы олур ки, бу ещтийажы да онлар юз яразиляриндян олан ишсизляр васитясиля юдяйя билярляр. Тядгигат кечирдийимиз яразидя, Эоранбойун Жинлиболуслу кянди беля бир мараглы фактла цзляшдик ки, ону тядгигат щесабатына эениш формада салынмасыны зярури щесаб етдик.

Респондент билдирди ки, торпаг ислащатынын апарылмасы кянддя 2000-жи илдя щяйата кечирилиб. Буна гядяр о, 1997-жи илдя яразинин йарарлы щиссясиндян, вятандашларла бирэя 35 щектар сащяйя малик олан «Елдарлы» фермер тясяррцфаты йаратмышдыр. Щямин сащядя памбыг якилмиш вя сащядя яввялдян ахыра кими мяжбури кючкцнляр цчцн инша олунмуш «Эоранбой Еко» гясябясиндян 80 няфяр мяжбури кючкцн чалышыб вя аилясини доландырыб. Респондент билдирди ки, 2000-жи илдя она дцшян пай торпаьы 99% шорандыр. Пай торпаьы там шоранлашдыьы цчцн 2000-жи илдян, йяни пай торпаьыны ялдя едяндян бяри торпаьы якмир, чцнки бу сащялярдя щеч бир битки бежяриля билмяз.

Тяртярин Буруж кяндиндян сорьуйа жялб едилмиш респондент: «Торпаглар бюлцняркян 32 бирэя тясяррцфат йаранмышды, лакин, сонралар суварма сащясиндяки чятинликляр нятижясиндя парчаланды. Щал –щазырда кянддя щеч бир фермер тясяррцфаты йохдур, чцнки, ящали 2-3щектар торпаьыны беля сувармаьа чятинлик чякир».

Ясас проблемляринин фонунда арха плана кечян, даща доьрусу диггяти жялб етмяйян, лакин олдугжа важиб бир ан цзяриндя фикирляшмяк лазымдыр. Гейд олундуьу кими бу реэионлар аграр истещсал сащяси кими ихтисаслашыб вя бу ихтисаслашманын тарихи щяддиндян артыг гядимляря эедир. Бу о демякдир ки, ящали артыг бу сащядя ихтисаслашыб вя мцяййян тяжрцбяйя, яняняйя маликдир. Бцтцн бу габилиййят вя сяриштяляр нясилдян-нясиля кечяряк инкишаф етмиш вя бяргярар олмушдур. Торпагларын узун мцддят бежярилмямяси бу янянянин инкишафынын гаршысыны алмасы бир йана, ейни заманда йадырьанмасы вя бу сащядя сяриштянин итирилмяси, бюйцйян эянж няслин бу сащядян тамамиля кянарда галмасына сябяб олур. Фактдыр ки, истещсал вя инкишаф цчцн истещсал васитяляри-торпаг, су, малиййя вя диэярляри ичярисиндя инсан ресурслары ян важиб йери тутур. ССРИ даьылдыгдын сонра бцтцн бу суварма системляри даьылмаьа башламышдыр вя щямин дюврдян 10 илдян артыг бир мцддят кечмишдир. О заман 10 йашында, йяни ясл юйрянян вя кянд тяссярцфаты биликлярини ялдя етмяк игтидарында олан бир кяндли ушаьы артыг 25 йашындадыр вя бу сащядян тамамиля мялуматсыздыр. Кянд йерляриндя тящсилля олан проблемляр, ясасян дя мяктябляриндя мяжбури кючкцнляр мяскунлашмыш бу реэионларда али мяктябляря гябул динамикасынын илдян-иля ашаьы дцшмяси фонунда бунун ня дяряжядя жидди проблем олдуьуну эюз юнцня эятирмяк беля аьырдыр. Бу республиканын реэионларында тамамиля мялуматсыз бюйцк ишсизляр ордусунун йаранмасы демякдир.

Йашамаг цчцн зярури мадди вясаити тямин едя билмяйян кянд ящалисинин яразини тярк едяряк шящярляря, харижя (ясасян дя Русийайа) цз тутмасы чох йайылмыш бир просесдир. Тякжя Бярдянин Мустафаьалы кяндини 800 аиля 1300 щектар торпаьы тябиятин цмидиня гойараг яразини тярк етмишляр. Бцтцн бунлар Азярбайжанын итирилмиш потенсиалларыдыр.

Диэяр жидди мясялялярдян бири кими торпагларын юз кейфиййятинин итирмясини эюстярмяк лазымдыр. Бу мясяля эяляжякдя ящалинн сосиал рифащ вя мяшьуллуг сявиййясиня бирбаша тясир эюстяряжяйи айдындыр. Мялум мясялядир ки, торпаг бежярилмирся юз кейфиййятини итирир. Яэяр торпаг сащиби сащясиндян эялир эютцрмцрся торпаьа гуллуг етмяйи дя «йаддан чыхарыр», ону зярури кцбрялярля эцжляндирмир, торпаьын дашлашмасына эюз йумур. Бязи щалларда кейфиййятли су мянбяйи тапылмадыьы цчцн ажындан вя хястяликдян язаб чякян ювладынын «буэцнкц» гидасыны вя дярманыны тапмаг хатириня торпаьын вя сащибкар кими эяляжяк мцгяддяратыны нязяря алмадан беля йахынлыгдан кечян шор каналларла торпаьы суварыр. Бу ися торпаьын кейфиййятинин итмясиня сябяб олур. Бу ящалийя вахтиля биринжи категорийа кими пайланан торпаг щазырда ян йахшы щалда икинжи, икинжи категорийа кими пайланан цчцнжц, цчцнжц вя дюрдцнжц категорийа торпаглар ися якин цчцн тамамиля йарарсыз бир вязиййятя дцшмцшдцр. Щяр категорийанын юз гиймятини нязяря алсаг гысамцддятли дювр ярзиндя бунун республика цчцн ня гядяр малиййя вясаити иткиси, торпаьын мящсулдарлыг критерийасы нюгтейи-нязяриндян ися дювлятя орта вя узун мцддятли дюврдя цмуми дахили мящсул вя верэи юдямяляри кими ящямиййятли дяряжядя реал бцджя эялирляриндян мящрум олунмасы нятижясиня эятириб чыхарыр.



ЙЕКУН/ ТЯКЛИФ ВЯ ТЮВСИЙЙЯЛЯР

Вязиййятин арадан галдырылмасы цчцн Аран тяшкилаты кечирдийи тядгигатын нятижяляриня вя тяклифляриня ясасланараг ашаьыдакыларын дювлят вя Бейнялхалг Тяшкилатлар тяряфиндяг жидди нязяря алынмасыны тювсиййя едир.

Ижмаларда олан бу вя йа диэяр проблемляр кими, суварма вя торпагларын шорлашмадан тямизлянмяси проблеминин оптимал щялли йолларыны ижма цзвляри щамыдан йахшы билир. Аран онларла бу сащядя сых ишлямиш вя лайищя чярчивясиндя йарадылмыш Ижма Ишчи Груплары яразидя олан суварма вя дренаъ системляринин бярпасы цчцн юз тяклифлярини щазыр лайищя формасында щазырламышлар. Бу лайищяляр проблеми, онун фясадларыны, мяканыны, бящряляняжяк инсанларын сайыны, бцджясини ящатя едир. Бу лайищялярин щазырланмасында район мцвафиг идаряляринин мцтяхясисляри иштирак етмиш вя ряй вермишляр. Щятта бязи мцряккяб лайищяляр ишляняркян ижма юз фондундан истифадя едяряк реэионал сявиййяли идарялярдян (Азярбайжан Республикасы Лайищя Институту) мцтяхяссисляр жялб етмишдяр. Суварма вя Дренаъ шябякясинин бярпа олунмасынын реэионал стратеэийа олдуьуну нязяря алараг ижмалар интеграсийалы шякилдя лайищяляр щазырламышлар. Йяни бир йалныз ижманын яразисиндя каналын тямизлянмяси (канал бойу олан дижяр ижмаларын щеч бир иш эюрмядийи шяраитдя) щямин проблемин щяллиня зяманят вермир. Ян ясасы ися ижмалар бу лайищялярин ижрасы цчцн лайищянин юз дяйяринин 10 фаизи мигдарында вясаитин юдянилмясини юз цзярляриня эютцрмцшляр. Бундан ялавя онларын тяклиф етдийи тющфя ишчи гцввяси, лайищяни ижра едяжяк команданын мцвяггяти йашайыш йери иля тямин олунмасы вя эцндялик йемяк хяржлярини нязяря алмагла орта щесабла 30 фаизя гядяр чатыр. Ижмаларын бу формада юз хидмятляринин тяклиф етмяси щазырланаркян иштиракчылыг принсиплярини ясас эютцрцлмцш ЙАИИДП-ин ижрасында ижмаларын бирбаша иштиракчылыьа там щазыр олдугларынын тязащцрцдцр.

Бцтцн садалананлары нязяря алараг Аран тяшкилаты бу проблемлярин щялли истигамятиндя ящалинин фикирляринин (щазырладыглары лайищялярин) нязяря алынмасыны мягсядяуйьун щесаб едир.



АРАН ЩУМАНИТАР РЕЭИОНАЛ ИНКИШАФ ИЖТИМАИ БИРЛИЙИ ЩАГГЫНДА МЯЛУМАТ

Аран Щуманитар Реэионал Инкишаф Ижтимаи Бирлийи 2001-жи илин май айында Бюйцк Британийанын Охфам Бейнялхалг Щуманитар Тяшкилатынын базасында тясис олунуб. 2001–жи ил 30 ийун тарихдя Охфам Бярдя вя ятраф районларда юз оператив фяалиййятини дайандырды вя ейни заманда юз фяалиййят хяттини давам етдирмяйя гадир Аран Щуманитар Реэионал Инкишаф Тяшкилатынын йаранмасына дястяк верди. Тяшкилат щямин тарихдян етибарян кючкцнлярин ян чох мяскунлашдыьы мяркязи районларда (Бярдя, Тяртяр, Аьдам, Йевлах, Эоранбой вя Минэячевир) фяалиййятя башламышдыр. Аран юз фяалиййятлярини вятяндаш жямиййятинин инкишафына йюнялтди. Тяшкилат ишляринин даща сямяряли координасийасы вя щяйата кечирилмяси цчцн Охфамын диэяр тяряфдашлары иля сых ямякдашлыьа башлады. 2003-жц илин август айында Азярбайжан Республикасы Ядлиййя Назирлийи тяряфиндян дювлят гейдиййатына алынмышдыр.



Аран Щуманитар Реэионал Инкишаф Тяшкилатынын Мягсяди: Мцяййян едилмиш мяжбури кючкцн/гачгын вя йерли ижмаларын юз тяшяббцсляри иля йаратдыглары ижма ясаслы тяшкилатлар васитясиля юзляринин сяфярбяр олунмасы, фяал иштиракчылыьын ялдя олунмасы, бажарыг, сяриштя вя габилиййятлярин артырылмасы, диэяр ижмалар, щюкумят вя гейри –щюкумят тяшкилатлары иля ялагялярин йарадылмасы, сосиал- игтисади, мядяни-мяишят вя щцгуги сащялярдя цзляшдикляри проблемлярин щялл олунмасы истигамятиндя онларын инкишафына дястяк вермякля вятяндаш жямиййятинин инкишафы просесиня кюмяк етмякдир.

Бу мягсядля Аран ЩРИИБ Охфам тяшкилатынын дястяйи иля «Азярбайжанда Вятяндаш Жямиййятинин Инкишафына Дястяк» вя Америка Бирляшмиш Штатларынын «Ушаглары Горуйун» (Саве Тще Жщилдрен) тяшкилатынын Интеграсийалы Ижма Инкишафы Програмынын «Щцгуги Йардым Хидмяти» кими бир сыра ирищяжмли инкишаф лайищяляри щяйата кечириб. Щяйата кечирилян лайищяляр реэионда вятяндаш жямиййятинин инкишафына, йохсуллуьун азалдылмасына вя инсанларын щцгуги маарифляндирилмясиня йюнялмишдир ки, бу да бенефисиарларын сосиал–игтисади щяйатында бир чох мцсбят дяйишикляр йаратмышдыр.

2003-жц илин йанвар айындан Аран Щуманитар Реэионал Инкишаф Ижтимаи Бирлийи Охфамын дястяйи иля «Йохсуллуьун Азалдылмасы вя Игтисади Инкишаф цзря Дювлят Програмынын Гачгын вя Мяжбури Кючкцнляр секторунун (ЙАИИДП) мониторинги» лайищясини щяйата кечирмяйя башлады. Лайищянин ясас мягсяди йохсул инсанлары онлар вя онларын ижмалары цчцн айрылмыш ресурслар барядя мялуматландырмаг вя щямин ресурслары ялдя етмяк истигамятиндя онларын билик вя бажарыгдарынын артырылмасыдыр. Бу мягсядля ясас фяалиййятляр ижмаларла ишя йюнялдилмишдир. Беля ки, дювлят програмынын мониторинги дедикдя ижмаларын билик вя бажарыгларыны еля бир сявиййяйя чатдырылмасы нязядя тутулур ки, онлар дювлят програмында юз иштиракларыны тямин етмякля монитоирнг щяйата кечирсинляр.

Илк 5 ай ярзиндя ЙАИИДП-ин «Гачгын вя Мяжбури Кючкцнляр» сектору цзря ишляр апарылды. Сечилмиш гачгын вя мяжбури кючкцн ижмаларында дювлят програмы, онун щазырланмасы вя ижрасы барядя мялуматлар ящалийя чатдырылды. Информасийа ясасян ики йолла ижмалара чатдырылырды. Бунлардан биринжиси дювлят програмынын «Гачгын вя Мяжбури Кючкцнляр» секторунун сийасят матрисини юзцндя якс етдирян информасийа вярягялярини пайламагла щяйата кечирилирди. Лакин йашлы тябягянин латын графикасыны билмямясини, ящалинин гязет вя информасийа вярягяляринин охунмасына мараьын аз олмасыны вя диэяр сябябляри нязяря алараг ящалинин ЙАИИДП истигамятиндя маарифлянмясиндя информасийа вяряглярини кифайят щесаб етмяйяряк бу мювзуда эюрцшляр кечирмяйи зярури щесаб етди. ЙАИИДП-ин «Гачгын вя Мяжбури Кючкцнляр» сектору цзря ижмаларла 87, йерли щюкумятля 7, милли сявиййядя (ИИН вя ГМКИДК) 2 эюрцш кечирилмишдир.

Ижмаларла кечирилян эюрцшлярин демяк олар ки, щамысында ейни проблемляр габардылды:


  • Мяжбури кючкцнлярин мяктябдя йерляшдирилмясинин тюрятдийи фясадлар

  • Эцзяштлярин мцавинятлярля явяз олунмасынын Гачгын вя Мяжбури Кючкцнлярин щяйатына тясири

Йухарыда эюстярилян мювзулар цзря тядгигатлар кечирилди.

2003-жц илин август айында Аран тяшкилаты ЙАИИДП-ин даща ики сектору цзря фяалиййят эюстярмяйя башлады. Бу секторлар «Кянд Йерляринин Инкишафы» вя «Ямяк Базары вя Мяшьуллуг» секторлары иди ки, бу секторларын сечилмясиндя ящалинин мцражиятляри вя тяшкилатын фяалиййят эюстярдийи реэионларын спесификасы бюйцк рол ойнамышдыр. Аран бу секторлар цзря дя фяалиййятининин башланьыжыны ящалинин мялуматландырылмасы иля башлады. «Гачгын вя Мяжбури Кючкцнляр» секторунда олдуьу кими информасийа вярягяляринин йайылмасы иля ейни заманда ящали иля мцтямади эюрцшляр кечирилмяйя башланды. Ижмаларда 63 эюрцш кечирилди ки, бунларын чох бюйцк яксяриййятиндя торпагларын бежяриля билмямясийля баьлы проблемляр габардылды. Бу сябябдян Аран тяшкилаты бу мювзу ятрафында тядгигат апармаьы гярара алды.

Лайищялярин ижрасы просесиндя Аран бирбаша йохсул инсанларла тямасда олараг онларын ещтийажларыны, проблемлярини мцяййянляшдиряряк йахындан мянимсяди вя реэионда бу сащя цзря пешякар фяалиййят стратеэийасына малик бир тяшкилата чеврилди.

ЯЛАВЯЛЯР
Ялавя 1.

ЙАИИДП-ин Реэионал Инкишаф вя Инфвраструктурун инкишафы щиссясинин

Коммунал хидмятляр вя Инфрфтруктура йюнялдилян дювлят инвестисийалары секторундан чыхарыш.


Тядбирин ады

Ижра мцддяти

Ижрачы

Эюстярижиляр

Малийяляшдирилмяси (мин АБШ доллары иля)

Разылашдырылмыш харижи малийя вясаитляри

Дахили малиййя вясаитляри

Ялавя тяляб олунана малийя вясаитляри

Жями


Торпагларын кцляк вя су ерозийасындан мцдафияси(83 000 ща)

2003-2005+

ДТХК*, КТН

Якиня йарарлы торпаг сащяляринин артырылмасы







3 960

3 960


Шоран вя шоракят торпагларын дуздан тямизлянмяси (1700000 ща)

2003-2005+

ДТХК, КТН

Шоранлыгдан тямизлянмиш торпаглар

Торпаьын кейфиййятинин вя ондан нистифадянин йахшылашдырылмасы









300 000

300 000

Суварма вя дренаъ инфроструктурунун йенидян бярпасы

Мювжуд -2005+

ДМСК, БИА

Торпагларын суварылмасы

31 751

3 086




34 837

*. ДТХК – Дювлят Торпаг вя Хяритячякмя Комитяси

КТН – Кянд Тясяррцфаты Назирлийи

ДМСК – Дювлят Мелиорасийа вя Су Тясяррцфаты Комитяси

БИА – Бейнялхалг Инкишаф Ассосиасийасы



Ялавя 2.

Респондентляря верилмяк цчцн нязярдя тутулмуш суаллар

Проблемдян язиййят чякян респондентляря верилмиш суаллар: Бу сорьу цзбяцз мцсащибя формасында Аранын Информасийа Мяслящят Мяркязляринин информасийа цзря мясул ямякдашлары вя «Йохсулларын Сяси» шябякясинин информасийа ишчиляри тяряфиндян апарылмышдыр.



  • Торпаьыны сувара бимяйян ижма цзвляри

  • Шоран торпагларын сащибляри

  • Нечя щектар торпаьынынз вар?

  • Торпаг щансы мцлкиййят формасына (шяхси, ижаря, пай, бялядиййя вя с.) аиддир?

  • Торпаьын бежярилмямясинин ясас сябяби щансыдыр?

  • Бу торпагдан щансы мягсядля (якин (ня якмяк), отлаг, ижаря) истифадя етмяк мцмкцндцр? Ил ярзиндя торпаг нечя дяфя суварылмасы мяслящят эюрцлцр?

  • Ня вахтдандыр ки, торпаг истифадясиздир?

  • Торпаг вахтиля щансы тяйинатла истифадя олунуб?

  • Торпаг бежярилян дюврлярдя ня гядяр эялир эютцрцрдцнцз?

  • Проблемля баьлы щансыса рясми органлара мцражият етмисизми?

  • Проблемин щяллини нядя эюрцрсцнцз?

  • Проблемин щялли цчцн ГЩТ-ляр ня етмялидирляр?

  • Бир ижма шяклиндя мягсядя чатмаг цчцн щансы фяалиййятляр щяйата кечирилмялидир?

Йерли бялядиййя: Бу сорьу бланклары Аранын Информасийа вя Мяслящят Мяркязляри васитясиля, Район Бялядиййя Шуралары, Йерили Ижра Щакимиййяти органлары васитясиля яразидя олан бцтцн бялядиййяляр арасында пайланмыш вя бялядиййяляр тяряфиндян долдурулмушдур. Сорьу вярягясиндя ашаьыдакы суаллар юз яксини тапмышдыр.

  • Бялядиййянин мцлкиййятиндя ня гядяр торпаг сащяси мювжуддур?

  • Бунларын щансы щиссяси (ща) щансы мцлкиййят мянсябиня маликдир?(пай, бялядиййя сярянжамында олан топаглар, инкишаф фонду, ахмазлар, отлаг юрцш сащяляри вя диэяр)

  • Бу торпаглардан нечя аиля вя йа тясяррцфат истифадя едир?

  • Бу торпагларын щансы щиссяси щансы категорийайа маликдир?

  • Торпагларын щансы суварма вя дренаъ системинин йарасыз олмас сябябиндян бежярилмир? (хащиш олунур торпаглары 3 йеря бюлясиниз: бежярилмяйян, сямярясиз бежярилян, бежярилян)

  • Бежярилмяйян вя сямярясиз бежярилян торпагларын итирдийи игтисади потенсиалы тяхмини щесаблайа билярсинизми?(Йяни о торпаглар да там эцжц иля бежярился иди, аиляляр, бялядиййя щансы эялири эютцрярди?)

  • Торпагларын бежярилмямясинин бялядиййянин фяалиййятиня щяр щансы бир тясири олурму?

  • Проблеми щялл етмяк цчцн бялядиййя ня кими ишляр эюрцб, планлашдырыб вя йа эюрмяк игтидарындадыр?

  • Бу проблемин щяллиндя ижманын ролуну нядя эюрцрсцнцз? Цмумиййятля ижманын фяалиййятини нежя гиймятляндирирсиниз?

  • Проблемин щяллини нядя эюрцрсцнцз? Бунун цчцн ян чох щансы гурум (ижма, щюкумят, бялядиййя вя с.) жящд эюстярмялидир?

  • Проблемин щялли цчцн ГЩТ-ляр ня етмялидирляр?

Канал идаряляри: Бярдя, Йевлах, Эоранбой, Тяртяр районларынын суварма идаряляриня ашаьыдакы формалы сорьу вярягяляри верилмиш вя щямин идарялярин сялащиййятли нцмайяндяляри тяряфиндян долдурулмушдур. Аьдам районунда каналлар васитясиля суварма щяйата кечирилмядийи цчцн суварма каналлары идаряси олмамыш вя орада беля сорьу апарылмамышдыр.



Каналын ады

Ящатя етдийи кяндлярин сайы

Узунлуьу

О Жцмлядян

Суварма габилиййяти (нязярдя тутулмуш)

жями

йарарлы

торпаг

бетон

латок













































































































Артезиан гуйуларыынын истисмары идаряси

Тядгигат апарылан бу яразилярдяки бцтцн районларын Субартезиан Гуйуларынын Бярпасы вя Истисмары Идарясиня ашаьыдакы формалы сорьу вярягяси верилмишдир. Эялян мялуматлар цмуми районлар цчцн цмумиляшдирилмишдир.





Кяндин ады

Артезиан гуйуларынын сайы

Ишляк вязиййятдя оланларын сайы

















































АРАН ТЯДГИГАТ КОМАНДАСЫ:

Йусиф Абдулла Програм цзря мясул ямякдаш

Камил Ялийев Информасийа цзря координатор

Низами Гящряманов Бярдя Информасийа Мяркязи, Информасийа ишчиси

Севинж Оружова Бярдя Информасийа Мяркязи, Кюмякчи ишчи

Намиг Ящмядов Эоранбой Информасийа Мяркязи, Информасийа ишчиси

Эцнай Щцсейрова Эоранбой Информасийа Мяркязи, Кюмякчи ишчи

Щабил Гядимов Ярябйаны информасийа ишчиси (Бярдя)

Тялят Гулийев Нцсейналлар информасийа Ишчиси (Бярдя)

Азяр Эюзялов Мамырлы информасийа Ишчиси(Тяртяр)

Вцгар Абдуллайев Йевлах информасийа Ишчиси

Ингилаб Ширинов Минэячевир информасийа Ишчиси



Надир Ялийев Гузанлы информасийа Ишчиси (Аьдам)



Достарыңызбен бөлісу:




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет