Наноматериалдардың 6-технологиялық ҚҰрылыстың дамуындағы ролі

Дамыған мемлекеттер ғылым мен техниканың дамуының осы сатысында өндірістік үрдісте ҒЗТҚӘ (Ғылыми зерттеу тәжірибелік құрастырмалық әзірлемелер) нәтижелерін жүзеге асыру – өнімнің өмірлік циклінің күрделі және қауіпті фазаларын минимумға дейін қысқартуға мүмкіндік беретін «Bringingproductfromlaboratorytothemarket» (зертханадан нарыққа өнімді жеткізу) стратегияны қолданады.

Ғылым бүгінде алынған білімдердің жеткілікті потенциалына және біршама перспективалық жетістіктеріне ие, оларды уақытылы практикалық игеру экономикалық өнімнің кезекті толқынында кәсіпорынның алдыңғы қатарлы орынын қамтамасыз етуі мүмкін.

Сонымен қатар, фундаменталды зерттеулер облысы нанотехнологияны дамытудың кілттік бағыттарын игеруде үлкен мән береді, өз бетімен жетістікті дамуына кепілдік бермейді. Ол үшін сәйкес бағыттарда инновациялық, инвестициялық және іскерлік белсенділікті қолдайтын, өнімді жүзеге асыру каналдары және біршама дамыған сұранысты институттар, жаңа технологиялық құрылыстың кеңейтілген қабылдауының тұтас контурын қалыптастыратын, технологиялық байланысқан өзара бірін-бірі толтыратын өндірістердің ғылыми-технологиялық ортасы қажет.

Экономиканың технологиялық құрылымында өзара біртипті технологиялық тізбекпен және технологиялық құрылыстың тұтастығын түзетін технологиялық жиынтықтардың топтарын атап кетуге болады. Әр мұндай құрылыс тұтас және тұрақты білім түрінде болады, қоғамдық тұтынудың сәйкес түрін қанағаттандыратын соңғы өнім жиынтығын шығару және қайта өңдеудің барлық сатыларын, бірінші ресурстарын алу және шығарудан тұратын тұрақталған циклді жүзеге асырады. Технологиялық құрылыстың өмірлік циклі жүз жылға жуық, экономика дамуындағы рөлі 40-60 жылды құрайды (ҒТҮ үдеу және ғылыми-өндірістік цикл ұзақтылығын қысқарту шегі бойынша бұл период қысқарады).

Технологиялық бірлескен өндірістердің базисті жиынтығының кешені технологиялық құрылыс ядросын түзеді. Технологиялық құрылыс ядросының түзілуін анықтайтын және экономиканың технологиялық құрылымын жаңалайтын технологиялық жаңарту «кілттік фактор» атауына ие. Жаңа технологиялық құрылысты дамытуда жетекті рөлді алатын және кілттік факторды қарқынды қолданатын салалар жетекші салалары болып табылады. Қазіргі таңда әлемдік техника-экономикалық дамуда (Англиядағы өнеркәсіптік револяюциядан бастап) заманауи экономика құрылымында жетекті орын алатын ақпараттық технологиялық құрылысты ескере технологиялық құрылыстың өзара ауысатын бес өмірлік циклдерін атап кетуге болады.

Бірінші технологиялық құрылыс

Негізгі ресурс – су энергиясы.

Басты саласы – тоқыма өнеркәсібі.

Кілттік фактор – тоқыма машиналары.

Қ
ұрылыс жетістіктері – фабрика өндірісінің механизмі.

Екінші технологиялық құрылысы

Негізгі ресурс – бу энергиясы, көмір.

Басты саласы – көлік, қара металлургия.

Кілттік фактор – бу қозғалтқышы, білдектердің бу шығару жетегі.

Құрылыс жетістіктері – өндіріс масштабының өсуі, көліктің дамуы.

Гуманитарлық артықшылығы – ауыр қол еңбегінен адамды бірте бірте босату.

Үшінші технологиялық құрылыс

Негізгі ресурс – электр энергиясы.

Басты сала – ауыр машинажасау, электротехникалық өнеркәсіп.

Кілттік фактор – электрқозғалтқыш.

Құрылыс жетістігі – банк және қаржылық капиталының концентрациясы; радиобайланыс, телеграф байланысы; өндірісті стандарттау.

Гуминатарлық артықшылығы– өмір сүру сапасын арттыру.

Төртінші технологиялық құрылыс

Негізгі ресурс – көмірсутек энергиясы, ядролық энергетиканың басталуы.

Негізгі салалары – автокөлік құрылысы, түсті металлургия, мұнайды қайта өңдеу, синтетикалық полимерлік материалдар.

Кілттік фактор – ішкі жану қозғалтқышы, нефтехимия.

Құрылыс жетістіктері – массалық және сериялық өндіріс.

Гуманитарлық жетістігі – байланысты дамыту, трансхалықтық қатынасы, халықтық тұтыну өнім өндірісінің дамуы.

Бес технологиялық құрылыс

Негізгі ресурс – атомдық энергетика.

Негізгі салалар – электроника және микроэлектроника, ақпараттық технологиялар, гендік инженерия, ақпараттық қамтамасыз ету, телекоммуникация, космостық кеңістікті игеру.

Кілттік фактор – микроэлектрондық компоненттер.

Құрылыс жетістігі– өндірістің жекеленуі және тұтынуы.

Гуманитарлық артықшылығы – глобализация, байланыс және жылжу жылдамдығы.
Алтыншы технологиялық құрылыс

(жаңа технологиялық құрылыстың барлық құраушылары болжау сипатында болады)

Негізгі салалары – нано- және биотехнологиялар, наноэнергетика, молекулярлы, клеткалық және ядролық технологиялар, нанобиотехнологиялар, биомиметика, нанобионика, нанотроника, наноөлшемді өндірістің басқалары; жаңа медицина, тұрмыстық техника, көлік және коммуникация түрлері; тұтас клетканы пайдалану, жаңды ағзалар және органдар инженериясы, қалыпқа келтіру хирургия және медицина.

Кілттік фактор – микроэлектронды компоненттер.

Құрылыстың артықшылықтар – өндірістің жекеленуі және тұтыну, өндірістің энергия сыйымдылығы және материалсыйымдылығы күрт төмендеуі, берілген қасиеттерімен ағзалардың және материалдарды құрастыру.

Гуманитарлық жетістіктері – адам және жануар өмірінің ұзақтылығын арттыру.

2010 жыл – 6-технологиялық құрылыстың басталу жылы – біршама дамыған елдерде жобалап алғанда бесінші технологиялық құрылыстың өндірістілік күшінің шамасы 60 пайызды, төртінші технологиялық құрылыс 20 пайызды, алтыншы -5 пайызды құрайды. Ғалымдардың соңғы есептеулері бойынша алтыншы технологиялық құрылыс осы елдерде 2014-2018 жылдарда ғана келеді.

Жанасқан өндірістердің тұтас негізгі кешендерінің экономикалық құрылымда болуы ҒТҮ біртексіздігімен негізделеді. ҒТҮ жайлы дамыған жеңілдетілген көзқарастарымен, ескіргендерді істен шығару жолымен және жаңа өніммен технологияны енгізумен қоғамдық өндірісті жетілдірудің нақты үрдісінен бұрын, нақты техника-экономикалық даму эволюциялық жетістіктер этаптарымен экономиканың құрылымдық қалыптасу периодының ауысу жолымен болады, жаңа радикалды технологиялар кешенін ескілердің орнын баса енгізу жүзеге асырылады.

ҒТП этаптарының арасындағы кезектілік жалғасын тапқан болып табылады. Алдыңғы этапты дамыту нәтижесінде келесі этап түзілуге материалды техникалық база қалыптасады. Жаңа ТҚ пайда болуы ескілер нәтижесінде болады, және ҒТП алдыңғы этапында түзілген өндірісті қамтамасыздандырады.

Нарықтық экономикада ТҚ пайда болуы және ауысуы экономикалық конъюнктураның ұзын толқындар түрінде пайда болады. ТҚ өмірлік цикл фазасының байланысты – түзілу, өсу, даму – экономикалық өсу темпі және экономикалық белсенділік деңгейі өзгереді. Олар түзілу фазасында жоғарлайды, өсу фазасында максимумге жетеді, сосын ТҚ кіретін өндірістердің жетілдіру мүмкіндіктерін жоюмен төмендейді.

Бұл фазада дәстүрлі технологияда капиталдық салымдардың түсімділігінің күрт төмендеуімен жаңа ТҚ ядросын түзетін радикалды жаңалықты енгізу болады. Жаңалықты дамытумен жаңа ТҚ кеңейтумен және алдыңғысынының орнын басумен байланысқан экономикалық конъюкнтураның толқын тәріздес өзгеруінің жаңа циклі басталады. Нарықтық өзін өзі ұйымдастыру механизмінің күшінде әртүрлі секторларда (машинажасауда, құрастырмалық материал өндірісінде, құрылыста, көлік және байланыс құралдарында) жаңалықтың синхрондалуы болады. Радикалды жаңалықтың синхрондалу негізінде технологиялық өзара шартталу жатыр. Олар бір бірін толтырады және шабыттандырады. Бір салада радикалды ашулармен ойлап табулар жүзеге асырылмаған болады немесе қажет дамуды алмайды, басқа салаларда сәйкес жаңалық пайда болмағанша.

Әлемдік техника экономикалық дамуда технологиялық төсем ауысымы.

Англияда өнеркәсіптік революциядан бастап ақпараттық ТҚ өсу фаза кірген алты кезекті ТҚ периодтарын атап кетуге болады. Техникалық базисте бәрінен бұрын ТҚ төселуі болған классикалық ел Англия. Бұл түрленулердің әсері, біршама жоғары болды, келесі экономикалық жолды өнеркәсіптік революцияда деп атауға болады.

Бірінші ТҚ ядросы тоқыма өндірісімен байланысқан технологиялық жиынтықтан тұрады. Матамен жіпті қайта өңдеу машинажасауды технологиялық жиынтығына кіреді. Бірінші ТҚ түзілудің импульсін туындатуға өндірістік емес тұтынудың сәйкес түріне жіп машиналарын ойлап табу себеп болды.

Тоқыма өнеркәсібінің машиналық базаға өтуі машинжасау өніміне сұраныспен түсіндіріледі. Ағаш бөлшектердің металдан дайындалған бөлшектерге ауысу тенденциясы металөңдеудегі технологиялық қозғалыспен түсіндіріледі. Өндіріс көлемінің лавинатәрізді өсу эффектісі байқалды. Металды өңдеу процесстерін жетілдіруде жүргізілді. Осылай XIX ғасыр басында илеу металлургия өндірісінің өзіндік үрдісі ретінде бекітілді. Үлкен жол жұмыстары ұйымдастырылады және кеме каналдарында ірімасштабты құрылыстар ойластырылуда.

Сонымен, ХVIII соңында –XIX басында Англияда бірінші ТҚ құрылуымен байланысқан қоғамдық өндірістің техникалық базасында ірі өзгерулермен туындағын экономикалық жаңару байқалады.

Кейбір артта қалулармен ұқсас технологиялық жылжулар Еуропаның басқа да елдерінде болды: Ресейде, Францияда, Германияда. 1790 жылдан бастап бұл үрдістер АҚШта дамуда. Ресейден басқа елдерде бірінші ТҚ құрылуы 30-50 жыл бұрын жүзеге асырылған.

XIX ғасырдың 20 жылдарынан бастап жаңа ТҚ-тың қалыптасуы байқалған. Англияда бірінші ТҚ-тың екіншіге ауысуын өте айқын байқауға болады, ал қалған Батыс Еуропа мен АҚШ елдерінде екінші ТҚ алдыңғысының өсуімен бір мезгілде жүрген. Елдерде ортақ ұлттық нарықтар қалыптасқан және заманауи ТҚ-тың қарқыны орнаған. 1844-1851 жылдар аралығында екінші ТҚ дамыған елдердің экономикасында басым болып табылды. Экономикалық конъюнктураның өсуі байқалды. Жаңа ТҚ үшін машиналар өндірісі, соның ішінде машиналар өндірісін машинамен қамту қарқынды түрде сипатталды. Халықаралық сауда мәні және қарқындылығы күрт өскен.

Тасымалдауларды дамыту деңгейі ауқымды саланың өсуін тежеуге айналды. Сондықтан , ТҚ-тың басты ерекшелігі теміржол құрылысы және көлік машинажасау салаларының қарқынды дамуы болды. Қалалардағы халықтың шоғырлануы мен көлік саласындағы қарқынды құрылыс құрылыстың техникалық базасының нығайтуын және оның механикасын ынталандыруды талап етті.

Өнеркәсіптің өсуі тау-кен өнеркәсібін техникалық қайтажабдықтауға ынталандырған пайдалы қазбаларға деген сұраныстың өсуіне алып келді. Мұнда да негізгі техникалық жаңалық бу қозғалтқыштарын пайдалану болып табылды. XIX ғасырдың ортасына қарай тау-кен ісі капиталистік экономиканың ірі саласына айналды.

Бу қозғалтқышы негізіндегі әлеуметтік өндірісті ұйымдастыру мүмкіндіктерінің сарқылуы және екінші ТҚ-тың әлеуметтік қажеттіліктерін қанықтыруына байланысты, 50-60 жылдардағы экономикалық қалпына келтіру тоқырай бастады. Қайтаөндірудің тұрақты белгілері қаталдау болса, ал өнеркәсіптік өсулердің қарқыны төмендей бастады. Бұл депрессиялық жағдаулардың нәтижесінде, көшбасшылық Ұлыбританиядан АҚШ-қа өтіп, үшінші ТҚ қалыптаса бастады.

Жаңа ТҚ-тың негізгі ерекшелігі электрқозғалтқыштарын кеңінен пайдалану және электротехниканың қарқынды дамуы болды. Сонымен қатар бу қозғалтқыштарын мамандандыру да жүрді. Үш фазалы тоқтың жүйесіне байланысты электр энергиясын өндіру, беру және тарату тәсілі неғұрлым тиімді болғандықтан, ауыспалы тоқты тұтыну үстем болды. Электр станцияларының құрылысы басталды. Бұл ТҚ-тың кезінде энергияның негізгі көзі көмір болды.

Сонымен қатар, бұл кезде энергетикалық нарықта мұнайда қолданыла бастады. Бірақ айта кетсек, ол тек төртінші ТҚ-тың кезінде ғана негізгі энергия көзіне айналды.

Болат жетекші құрылыс материалына айнала бастады. Осы кезеңде химия өнеркәсібі үлкен жетістіктерге жетті. Көптеген химиялық және технологиялық инновациаларда ,сода алудың аммиктік процесі, байланыс әдісі бойынша күкірт қышқылын алу және электрохимиялық технологиялар ең маңыздылары болып табылды.

Бірақ Бірінші дүниежүзілік соғыстан кейін, ХХ ғасырдың 40-жылдарына дейін жоғары дамыған елдерде экономикалық жағдай нашарлай бастады. Циклді дағдарыстар ұзақ әрі ауырлау болса, ал қалпына келтіру мен өсулер өте баяу болды. 30-шы жылдар Ұлы Тоқырау деген атпен тарихқа енді және әлі күнге дейін дамыған капиталистік елдерде қасіретпен еске алады.

Осы жылдар ішінде , үшінші ТҚ-тың негізінің жақсару мүмкіндіктері оның шегіне жетті. Содан кейін техниканың дамуының жаңа бағыттары түзіле бастады. Жаңа төртінші ТҚ-тың қалыптасуы басталды.

• 
  Жаппай өндіріс
  
• 
  Автокөліктер
  
• 
  Ұшақтар
  
• 
  Ауыр машинажасау
  
• 
  Үлкен химия
  

• 
  Дамыған жол инфрақұрылымын құру;
  
• 
  Телефон желілерін құру;
  
• 
  Жаңа технологиялар мен мұнай өндіру инфрақұрылымын құру;
  
• 
  Түсті металлургияның дәстүрлі салаларында жаңа және өндірістік процесстерді жетілдіру.
  

Төртінші ТҚ-тың ядросын қалыптастырған салалар арасында ,химия өнеркәсібі, атап айтқанда, органикалық химия- органикалық синтез өнеркәсібі және онымен байланысты синтетикалық шайыр ,пластмасса және талшықтар өнеркәсіптері, автокөлік құрылысы және моторлы қару-жарақ өнеркәсібі кіреді. Бұл кезеңді жаңа машина базасы, кешенді механикалық өнеркәсіп, көптеген негізгі технологиялық процестерді автоматтандыру, білікті еңбек күшін кеңінен қолдану, мамандандырылған өндірістің өсуімен сипаттайды.

Төртінші ТҚ-тың өмірлік циклінің барысында электроэнергетика дамуының басымдылығы жалғасты. Электр тоғы тек жарықтандыру үшін ғана емес, сондай-ақ жылы беру мен ауаны желдету мақсатында да қолданыла бастады. Энергияның негізгі көзі мұнай болды. Мұнай өнімдері көліктің барлық –дизельді локомотив,автокөлік,ұшақ,тікұшақ, зымыран сияқты түрлерінің негізгі отыны болды. Мұнай, сондай-ақ химия өнеркәсібі үшін негізгі шикізатына айналды.

Төртінші ТҚ өндірістерінің кеңеюіне байланысты телефон және радио желілеріне негізделген телекоммуникациялық жаһандық жүйе құрылды. Халық синтетикалық өнімдерге қарағанда ,ұзақ пайдаланылатын тауарларды жаппай тұтынумен ерекшеленетін жаңа тұтыну түріне ауысты.

Алайда, 70-ші жылдардың ортасында дамыған капиталистік елдерде төртінші ТҚ өзінің дамуы шегіне жетті. Осы кезден бастап экономикалық өсудің негізгі тасымалдаушысы 80-шы жылдардың ортасынан бері дамыған елдердің экономикасында үстемге ие болған бесінші ТҚ-тың өндірісі болып табылады.

V технологиялық құрылыс:

• 
  Компьютерлер
  
• 
  Төментонналы химия
  
• 
  Телекоммуникация
  
• 
  Электроника
  
• 
  Интернет
  

Жаңа ТҚ-тың қалыптасуы экономикада жаңа технологиялық принциптердің делдалдық тасушы салалары ретінде анықталады. Жаңа ТҚ-тың негізгі тасушы салалары арасында автоматтандыру және телекоммуникациялық жабдықтар өндірісін атап өту керек.

Бесінші ТҚ-пен байланысты инновациялардың көпшілігі әдетте алдыңғы кезеңінде үстемдік етеді. Кейбір бағалаулар бойынша ТҚ-та қаралған негізгі инновациялар 1984 жылға дейін енгізілген, ақпараттық ТҚ-тың өмірлік циклінің алғашқы нүктесі ретінде 1947 жылды айтуға болады-транзистор құрылған жыл.1949 жылы бірінші ЭЕМ-нің , оперциялық жүйенің (1954ж.), кремний транзисторының (1954ж.) пайда болуымен жаңа ТҚ-тың ядросы қалыптасты және орнауы басталды. Жартылай өткізгіш өнеркәсібінің дамуымен қатар бағбарламалық қамтамасыз ету саласында жылдам прогресс байқалды. 50-ші жылдың соңына қарай жоғары деңгейлі бірінші бағдарламалық тілдер отбасылары пайда болды.

Ақпараттық және коммуникациялық ТҚ-тың қалыптасуы коммерциялық тиімді компьютерлердің пайда болуымен байланысты(атап айтқанда, 1965 жылы IBM-360 1965 сериялары). Бұл инновациялар бесінші ТҚ-қа жаңа нарықтық сегменттерге қол жеткізуге мүмкіндіктер ашты. Бірақ бұл тарату әлі шектеулі болды. Жаңа ТҚ-тың таралуына тасушы салалардың дамымағандығы кедергі болады,өз кезегінде сұраныстың шектеулілігіне байланысты қалыптасады:

1. 
   жаңа технологиялардың салыстырмалы тиімсіздігі;
   
2. 
   алдыңғы ТҚ-тың басқа дәстүрлі өнеркәсіп үшін сақталатын мүмкіндіктері;
   
3. 
   қазіргі бар оқу орындарымен жаңа технологиялық принциптерді қабылдауды басу.
   

Микрокомпьютерді ойлап табуы мен онымен байланысты бағдарламалық қамтамасыз етудегі жылдам прогресс ақпараттық технологияны өндірістік те және өндірістік емес те тұтыну үшін ыңғайлы, арзан, және қомжетімді етті.Ақпараттық ТҚ-тың қозғалыстағы салалары есею фазасына жетті.

70-ші жылдардың ортасынан бастап жаңа ТҚ-тың өндірістердің жаппай таралуы және көптеген экономика саласындағы дәстүрлі технологиялардың ауыстырылуы басталды. Бесінші ТҚ-тың өңдеу өнеркәсібіндегі салааралық тасымалдаушы салалардың маңыздылығы икемді автоматтандырылған өндірістерге (ИАӨ) ие. Икемді автоматтандырылған өнеркәсіптік өндірісі тез арада өзінің әртүрлі өнімдерін шығарумен кеңеюде. Халықтың жеке тұтынушылық ықыластарын жаппай тұтынуға ауысу мәдениеті айтарлықтай өзінің тұтынушылық сұранысын кеңейтуге мүмкіндік береді. Бесінші ТҚ-тың басқа бір ерекшелігі халықты орналастыру дезурбанизациясы және оған байланысты жаңа ақпараттық және транпорттық инфрақұрылымның дамуы болып табылады. Әрбір адамның жаһандық ақпараттық желілерге тегін қолжетімділігі ,ғаламдық бұқаралық ақпарат құралдарының дамуы, әуе көлігінің дамуы адам үщін уақыт пен кеңістікті түбегейлі өзгертеді. Бұл өз кезегінде адам мінез-құлқына және қажеттіліктер құрылымына әсер етеді.

Желілік және өндірістік қатынастардың жаһандануы рухани және адам қажеттіліктерін ,оның интеллектінің ықтимал ұстанымы мен еңбегінің әртүрлілігін күрт арттырады. Бұл өндірістік мүмкіндіктер мен өндірістік күштерді дамытуда қарсы әсерін тигізеді.

Бесінші ТҚ-тың өмірлік циклінде ұзақ мерзімді болжаммен сәйкес табиғи газ оның негізгі энергия көзі болмақ. Бұл үлкен экологиялық тазалық пен жоғары технологиялық тұтынуға байланысты салыстырылады. Сондай-ақ бесінші ТҚ-тың өмірлік циклінің соңына қарай жалпы энергия тұтыну елеулі үлесіне ие болуына байланысты дәстүрлі емес энергия көзін пайдалануды жоспарлап отыр.

XX ғасырда ғылыми –технологиялық прогресс атты заманда аяғына келді. Есептеу әдістемесі ғылым мен білім саласында және адамның барлық жағынанда таптырмас құралына айналды. Қазіргі уақытта негізгі міндет адамды ноосферадан немесе ойлау сферасынан білім ала отырып ойлауға үйрету болып табылады. Бүгінде XX ғасырда қалыптасқан білімге негізделген басқару жүйесімен және құрылымдармен экономика, өндіріс, ғылым , біліммен тиімді түрде басқару мүмкін емес, шын мәнінде, ғылым дайын алмасты тегістеуге келеді, ал ол оның мөлшерінің төмендеуі,яғни құнсызданады. Компьютерлік жүйе инновациялар мен перспективалар ретінде тек статистика мен оны өңдеуді жеделту,үнемі ескерген ақпаратты алмастыру сияқты қарапайым операцияларды жеделдетеді. Адамзат бесінші ТҚ-ты толықтай меңгермей жатып, жаңа алтыншы ТҚ-тың заманы тумақ. Біз алтыншы ТҚ-тың емес, посиндустриялды ТҚ-тың даму қарсаныңда тұрмыз. Оның негізіне наноэнергетика, молякурлық, клеткалы және ядорлық технология, нанотехнология, нанобиотехнология, нанобионика, микроэлектронды технология, наноматериалдар, нанороботтау және тағы да басқа наноөлшемді өндіріс кіруі мүмкін .Наноэнергетика негізіндегі технологиялар халық пен экономикаға оданда жоғары өндірістік мүмкіндіктер береді. Мысалы, гендік құрылымы деңгейінде тірі ағзаны дамыьу арқылы созылмалы аурадан емдеп, адамдар мен жануарлардың өмір сүру ұзақтығын арттыруына әкеледі. Нанотехнология ,оптотехнология, гендік инженерия және тағы басқалар ТҚ-тың негізінде. Біз тек енді ғана бірінші поситдутриялық технологиялық құрылымның мүмкіндіктерін жүзеге асырамыз. Бүкіл әлемде осы ТҚ бойынша мүмкіндіктері жоғары ғалымдар, өнертапқыштар, дизайнерлер, өндірістік жұмысшылар мен операторлар жұмыс істейді.

Адамның ақылымен үйлескен биокомьютер немесе ақыл сферасына (ноосфера) қолдануға алтыншы техникалық құрылыс негізделген. Биокомьютерлік технологияны қолдану қолдану арқылы жердің пайда болуы, біз келе жатқан үшінші әлемнің құрылғысын және қандай үлкен мүмкіндікке ие екендігін білуге мүмкіндік болды. Компьютерлік техника және техниканың материалдық әлемін қолдануға негізделген бесінші техникалық құрылыс арта қалды.

Биокомпьютердің күші жер бетіндегі барлық жұмыс істейтін компьютерлердің күшінен миллиард есе үлкен және ол бағдарламалауды қажет етпейді өзі бағдарламаланған хакерлер мен вирустарға жол бермейді, сонымен қатар адам қызметіндегі және ғылымның барлық салаларындағы ақпараттық базаларын оның ішінде болашақ дәуір туралы ақпаратты, жағдайларды, жердегі қауіп қатер және аппаттық жағдайларды сұрыптайды,

Қазіргі уақытта нанотехнология экономиканың әр-түрлі салаларына әсері және салалардың нанотехнологияны қабылдауға дайындығы әлі толық емес.

Металлургия, фармацевтика және тағы басқа салалар нанотехнологияны енгізуде кешігуде (әсері күшті, бірақ дайындығы төмен), ал кейбір салалар нанотехнология жетістіктерінен асып түсуде (дайындығы жоғары, бірақ нанотехнологияның әсері үйренуге әлі жеткіліксіз немесе тиімсіз).

Жаңа технологиялық құрылыстың алғашқы өсу фазасы үшін негізгі факторды тарату динамикасының әркелкілігі әдеттегі көрініс болады. Қалыптасу жағдайында олардың кешенін құрайтын технологиялық ұштасқан өндіріс және толық шегі пайда болуған кеңейтілген өсімді молайту үрдісінде нанотехнологияның тарауы терең масштабты және кең таралған сипат.

Кейінгі жылдары көптеген мемлекеттерде нанотехнологияның әр-түрлі бағыттарын технологиялық өңдеуде және зерттеуде мемлекеттік және корпоративтік инвестициялар қарқын алды.

Бүгінгі таңда өндіріс үрдісінде кем дегенде тұтыну тауарларының 80 тобы және 600 – ден аса жинақтаушы бұйымдар мен өнеркәсіп құрылғылары және шикізат материалдарының түрі нанотехнологияны қолданады. Нанотехнологияны қолдану арқылы алынатын өнімдерге - 0,01% әлемдік ІЖӨ - ге сәйкес келеді.

Өндірісі құрылымы және наноөнімдерді қолдану әлі қалыптаспаған. Наноұнтақ, нанотүтікше, әртүстідиодтар және сканерлеуші микроскоптар нарығы қарқынды дамуда.

Жақын уақыттарда наноматериалдарды қолдану арқылы жасалған әлемдік дисплей нарығы, жанармай элементі, күн батареясы жарық көруі күтілуде және оксидпен метал наноұнтақтары қысқа мерзімді болашағында ғаламдық наноматериалдар нарығынан аздаған мөлшерде үлесін алады.

Қазіргі уақытта нарық көлемінің артуына айтарлықтай ықпал ететін наноматериалдар бір қабықты нанотүтіктер мен дендримерларға сұраныс артуда.

Наноматериалдар нарығында сегменттер ортасында кірісі жағынан басым сұраныс электроника және денсаулық сақтау саласы. Бүгінгі таңда электроника саласы наноматериалдарды пайдалануда алда, бірақ денсаулық сақтау саласы нано және биотехнологияда неғұрлым алға жылжыған болашағы жақсы нарық болып көрінеді. 2012 жылға әлемдік нарық наноматериалдарын 10 миллиард доллар бағалаған жаңа стратегиялық болжам (2008ж.) GlobalIndustryAnalysts, Inc., компаниясымен жасалған.

Электронды өнеркәсіп толықтай өндіріс технологиясы, азық-түлік ағымы және тұтыну технологиясымен наноаумағына ауысады. Жартылай өткізгіш электроника нанодиапазонға өтуі, бірлік аумағында элемент сандарының көбеюімен ауысады. Кремнилі технология заманауи жартылай өткізгіш технологиясының негізі болып табылады.

Жаңа технологиялық құрылыстың пайда болуы экономиканың тиімділігінің тез артуына әкеледі: ол материалдық аз және энергия сыйымдылығы көбейеді.

Жаңа технологиялық құрылыс технологиясына байланысты 2030 жылға қарай әлемдік экономиканың энергия сыйымдылығы 60% - ға төмендеуі мүмкін. Болжамдарға байланысты энергия көзін қолдану шегі 2005 жылы 306 кг мұнай эквивалентінен, әлемдік ІЖӨ 1000 АҚШ долларына, ал 2030 жылы 130 кг-ға дейін төмендеуі мүмкін. Бұл ретте әлемдік энергия ресурстарын қолдану құрылымында мұнай көлемі азаяды, мүмкін, табиғи газ көлемінің артуы және альтернативті энергия көзінің пайда болуы тез жүреді.

Жаңа технологиялық құрылыстың шартты қалыптасуындағы 2020 жылға дейінгі әлемдік технология дамуының негізгі тенденциялары:

• 
  экономикалық қолайлы баламалы энергетика (сутекті энергетика, жел энергиясын қолдану, күн) технологиясы жетістіктері;
  
• 
  термоядролық энергетика дамуында жоғары қауіпсіздік атом энергетикасын дамыту;
  
• 
  бірінші кезекте композициялық, алдын ала берілген құраммен материалдарды кеңінен енгізу;
  
• 
  микроэлектроникадан нано және оптоэлектроникға өту, ақпараттық технологияның жаңа «ядросына» өткендей болады;
  
• 
  биотехнологияны кеңінен қолданудың бастауы, дәстүрлі аграрлық секторды ғана ауыстырып қоймай, ауыруларды алдын алудың жоғары техникалық әдістерінің дамуын, емдеу, диагностика, биоинформатика дамуының негізі болып табылады;
  
• 
  барлығы қолданатын ғаламдық ақпараттық коммуникациялық желілерді қалыптастыру;
  
• 
  жердің биосфера қабатына техногенді әсерді азайтатын табиғат қорғаушыларының қызметтеріндегі әдістерімен құралдарын радикалды өзгерту.
  

Қазіргі уақытта жаңа технологиялық құрылсты қалыптастыруға жетекші АҚШ, Жапония, ЕО және Оңтүстік Корея елдері болып табылады.

Нанотехнология - жаңа технологиялық мақсатта қолданылады, сондай-ақ оның негізгі факторы даму болып табылады. Бұл алғышарттар алдыңғы кезеңмен, техникалық және экономикалық даму кезеңімен байланысты. 90-жылдардың басындағы тұрақтанулар III, IV және V-ші технологиялық серпіністер құрылымдарының кеңестік экономика құрылымындағы қолданысымен тікелей байланысты. Сонымен қатар, бұл жаңа тапсырыстардың ескірген технология ресурстарды қайта өңдеу тетігінің болмауына байланысты соңғы нарықтық экономикасы дамыған елдерге қарағанда едәуір баяулап келеді. Кеңестік экономиканың артта қалуы ТҚ бесінші кезеңіне көшуі технологиялық өсуін тездетті деуге болады. Бесінші ТҚ секторлардың өсу қарқыны өткен ғасырдың 80-ші жылдары 25-30% -ға дамыған және жаңа индустриялық елдердің өсуі тұтастай өнеркәсіп өндірісінің бағамынан 3-4 есе жоғары, қол жеткізген ЖІӨ өсуіне қосқан үлесі 80-90 жылдары 50% құрады. Бұл экономикалық тиімділіктің тез өсуі, жылдам өсу кезеңі бесінші технологиялық құрылыс кезеңінің кіруін көрсетеді. Уақыт белгіленген экономикалық басқарудың кеңестік әкімшілік жүйесі жаңа технологиялық тапсырыс негізінде қайта құрылымдай алмады. Бұл Кеңес Одағы ыдырағанна және дамыту үшін тиімді тетіктері мен мекемелердің автоматты қалыптасуына әкеліп соқтыруына байланысты. Бұның себептерінің бірі экономиканың орталық жоспарлауын орындамауы болды. Жаңа технологиялық тәртіпті дамытудың маңызды алғышарты алдыңғы деңгейілі болып табылады. Бесінші ТҚ әзірлеу деңгейін өлшеу үшін бесінші технологиялық құрылымың өзегі, сондай-ақ осы технологиялық өмір салтын тасымалдаушы салалардың көрсеткіш өнімдерін өндіру көрсеткіштерін пайдаланылатын - нарықтық коммуникация қанықтығын, компьютерлік технологияларды, электрониканы және ғаламторды пайдаланды.

Ресей және басқа да елдердің көрсеткіштердің уақыты, жалпылама өсуі бесінші ТҚ сипаттамасы болып табылатын оның бірінші, негізгі компоненті. 80-шы жылдың ортасынан бері V-ші технологиялық жолдың кеңейтілген дамыған капиталистік елдерге қарағанда айырмашылығы сол уақытта Кеңес Одағы экономикасының өсу қарқыны күрт төмендеді.

Әлемдік көшбасшылар өзінің жетекші позициясын сақтау мен нығайту үшін ғылым мен техниканың жоғары белсенділігін көрсетті. 2000 жылдары Президент Клинтонның басқаруымен АҚШ-та «Ұлттық Нанотехнологиялар бастамасы» (NationalNanotechnologyInitiative) іске қосылды. АҚШ көшбасшылықты қамтамасыз ету мақсатында ғарыш, ауыл шаруашылығы, энергетика, қоршаған ортаны қорғау, денсаулық сақтау, ақпараттық технологиялар, көлік жүйелері мен ұлттық қорғаныс, соның ішінде маңызды салаларда, нанотехнология саласындағы әлемдік деңгейдегі зерттеулер бағдарламасын жүзеге асыру мақсатын алға қойды. Қаржы дағдарысына және мемлекеттік бюджеттің нашарлауына қарамастан, нанотехнология саласындағы зерттеулер тез өсіп, басшылар мемлекетті қаржыландырып, осы саладағы жеке инвестицияларды ынталандырды. Мысалы, Америка Құрама Штаттарындағы 2000-2002 жылғы дағдарыс кезінде зерттеу жүргізу және дамыту бойынша осы мақсаттарға қолданылған мемлекеттік шығындардың ұлғаю мөлшерін көрсетті. Болашақта Еуропа елдерінде жаһандық бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз етуі үшін R&D озық дамуына кем емес көңіл бөлінетінін айта кеткен жөн. Біріншіден, ЕО назар аударған нанотехнология туралы айтып отырмыз. Болашақты қамтамасыз ету үшін белсенді түрде Еуропалық комиссия мен ЕО-қа мүше мемлекеттер нанотехнологияға зерттеулер жүргізеді және жоғары технологиялар бағытында еуропалық экономиканың құрылымын ауыстырады. Еуропалық комиссияның есебіне сәйкес, дағдарыс кезінде, Еуропа инвестицияларды қысқартуға тиіс емес. Керісінше, мүше-мемлекеттер экономикалық пайдалануды барынша қамтамасыз ету үшін өркендеуді оқытуға бағытталуы тиіс. Бұл тұрғыда, іс-шаралар және құрылымдық реформалар экономикалық қалпына келтіру кезінде қарағанда одан да маңызды білім ретінде қарастырылады.