Физика мұғалімінің педагогикалық құзыреттіліктері

18 
Мысалы, физикалық пәндік құзыреттілік – байқалатын құбылысты 
табиғаттың белгілі бір заңы (заңдары) негізінде түсіндіре білу; математикалық 
пәндік құзыреттілік – қолданбалы сипаттағы есептеулерді жүргізуге дайындық. 
Физиканың негізгі міндеті оқушылардың дүниенің физикалық суреті туралы 
түсініктерін қалыптастыра білу болғандықтан, физика сабағында мұғалім тұлғаның 
қалыптасуына ықпал ететін құзыреттер кешенін меңгеруге жағдай жасауы керек; 
қазіргі заманғы өмір жағдайларына бейімделу қабілетін алу (атап айтқанда, 
физиканың белгілі бір заңдарына негізделген заманауи технологиялардың 
негіздерін түсіну). Кез келген сабақтың, соның ішінде физика сабағының мақсаты 
студенттерде келесі құзыреттерді қалыптастыру болып табылады: білімділік, 
практикалық, зерттеушілік, оқу-ақпараттық. Бұл құзіреттіліктер студенттерде тек 
өз іс-әрекетін және үйреншікті әдістері мен формаларын меңгеру тәжірибесінде 
қалыптасады (фронтальді-жеке сауалнама; ақпараттандырылған әңгімелесу; 
оқытушының берген тапсырмалары бойынша оқушылардың оқулықпен өзіндік 
жеке жұмысы; демонстрация). бейнефильм; экскурсия; дәстүрлі тест жұмысы) 
олардың дамуына ықпал етпейді. 
Тәрбие жұмысының мүлде біліксіз формалары мен әдістері жоқ екенін атап 
өтеміз!
Білім беру дамуының барлық кезеңдерінде оқушылардың танымдық 
белсенділігін дамыту мәселесі ең өзекті мәселелердің бірі болды, өйткені 
белсенділік адамның психикалық қасиеттерін қалыптастырудың қажетті шарты 
болып табылады. Мұның құнарлы жері – оқу әрекеті, ойдың мақсатты жұмысының 
қайнар көзі, тұлғаның өмірлік қасиеттері мен баланың белсенділігін дамыту. 
Танымдық белсенділікті дамыту мәселесі педагогтар мен психологтардың әртүрлі 
еңбектерінде қарастырылды. Я.А.Коменский, К.Д.Ушинский, Д.Локк, Руссо Ж-Ж 
танымдық белсенділікті оқушылардың білімге табиғи құштарлығы деп анықтады. 
Білімге табиғи құштарлық білім беру процесінде оны мұғалім мен оқушының оқу 
әрекетін ұйымдастыру оның өмірінің басқа салаларындағы сияқты оның 
психикалық іс-әрекетінің әртүрлі аспектілерін, мысалы, әңгімелесу, ойын сияқты 
ұйымдастыру арқылы дамиды, отбасылық іс-шаралар немесе кездесулер. 
жолдастармен. Тағы бір көзқарас та жеткілікті танымал: танымдық белсенділік 
студент әрекетінің сипаттамасы ретінде түсініледі - оның қарқындылығы мен 
шиеленісі. Отандық педагогтардың көптеген еңбектері оқу-тәрбие процесін 
белсендіру мәселесіне арналған. Мысалы, П.Н.Груздев пен Ш.Н.Ганелин, 
Р.Г.Ламберг оқу процесінде оқушылардың ойлауын белсендіру мәселесін зерттеп, 
оқушылардың өз бетінше әрекет ету мәселесін талдап, дербестік – белсенділіктің ең 
жоғарғы деңгейі деген қорытындыға келді. Танымдық іс-әрекет мектеп 
оқушыларының жаңа білім, білік және дағдыларды алуға белгілі бір 
қызығушылығын, ішкі табандылығын және білімді толықтыру, білімін кеңейту, ой-
өрісін кеңейту үшін әртүрлі әрекет әдістерін қолданудың тұрақты қажеттілігін 
көрсетеді. Құзыреттілік – объектілер мен процестердің белгілі бір шеңберіне 
қатысты белгіленген және оларға қатысты жоғары сапалы өнімді әрекетке қажетті 
тұлғаның өзара байланысты қасиеттерінің (білім, қабілет, дағды, әрекет әдістері) 
жиынтығын қамтиды. Құзырет – адамның тиісті құзыретті, оның ішінде оның оған 
және қызмет субъектісіне деген жеке қатынасын иеленуі, иеленуі. Құзыреттерді 

19 
қалыптастыру білім мазмұны арқылы жүзеге асады. Осының нәтижесінде студентте 
күнделікті өмірдегі – тұрмыстықтан өндірістік және әлеуметтік мәселелерге дейінгі 
нақты мәселелерді шешу қабілеті мен мүмкіндіктері қалыптасады. Білім беру 
құзыреттіліктері оқушының функционалдық сауаттылығының құрамдас бөліктерін 
қамтитынын, 
бірақ 
олармен 
шектелмейтінін 
ескеріңіз. 
Білім 
беру 
құзыреттіліктерінің күрделілігі білім беру стандарттарын жүйелі түрде ұсынуға 
қосымша мүмкіндік береді, студенттердің олардың дамуының сәттілігін тексеру 
үшін анық есептегіштерді құруға мүмкіндік береді. Түлектердің дайындық 
деңгейіне қойылатын талаптар тұрғысынан алғанда, білім беру құзыреттіліктері 
білім алушыларды оқыту сапасының құрамдас сипаттамасы болып табылады, 
олардың білім, білік және іс-әрекет әдістерінің жиынтығын мақсатты түрде 
мағыналы қолдану қабілетімен байланысты. 
Білім беру құзіреттілігі – тұлғалық және әлеуметтік маңызы бар өндірістік іс-
әрекетті жүзеге асыру үшін қажетті шындық объектілерінің белгілі бір шеңберіне 
қатысты оқушының мағыналық бағдарларының, білімінің, дағдысының, 
дағдысының және тәжірибесінің жиынтығы. Білім беру құзыреттіліктерінің 
түсінігін анықтай отырып, олардың иерархиясын анықтау қажет. Білім беру 
мазмұнының жалпы метапәнге (барлық пәндер бойынша), пәнаралық (пәндер циклі 
немесе білім беру бағыттары үшін) және пәнге (әр академиялық пән бойынша) 
бөлінуіне сәйкес үш деңгейлі иерархия. құзыреттер ұсынылуы мүмкін: 1) негізгі 
құзыреттер – білім беру мазмұнының жалпы (мета-пәніне) жатады; 2) жалпы пәндік 
құзыреттер – белгілі бір пәндер шеңберіне және білім беру саласына жатады; 3) 
пәндік құзыреттер – құзіреттіліктің алдыңғы екі деңгейіне қатысты жеке, нақты 
сипаттамасы және оқу пәндері шеңберінде қалыптасу мүмкіндігі бар. Осылайша, 
негізгі білім беру құзыреттіліктері білім берудің әрбір деңгейі үшін білім беру 
бағыттары мен пәндері деңгейінде нақтыланады. Оқушылардың танымдық 
белсенділігін дамыту жолдары. Оқытуды оңтайландыру құралдары жүйесінде 
мектеп оқушыларының танымдық қызығушылықтарын қалыптастыра білуге үлкен 
мән беріледі. Оқушылардың танымдық қызығушылықтарын қалыптастыру идеясы 
ең маңыздыларының бірі болып табылады. Бағдарламаның кейбір аспектілерін 
білуден гөрі маңыздысы - студенттің өз уақытын арнау үшін таңдаған мақсатқа 
деген құштарлығы. Әр оқушының бойындағы жанды бейімділіктерді оятып, оның 
шақыруын тауып, соған еруге көмектесу керек. Ең қарапайым тәжірибелерден және 
есептерді шешуден бастап, еңбекке шығармашылық көзқарасты тәрбиелеу керек. 
Физика пәнін оқу оқушылардың шығармашылық қабілеттерін, дүниетанымын, 
сенімін қалыптастырады, яғни адамгершілігі жоғары тұлға тәрбиелеуге ықпал етеді. 
Оқытудың бұл негізгі мақсатына оқу процесінде білімге деген қызығушылық 
қалыптасқанда ғана қол жеткізуге болады, өйткені тек осы жағдайда ғана 
оқушылардың белгілі бір адамгершілік сезімдері мен пайымдауларын оятатын 
эмпатия әсеріне қол жеткізуге болады. Мектеп оқушыларының танымдық 
қызығушылықтарының болуы олардың сабақтағы белсенділігінің, білім сапасының 
артуына, оқудың жағымды мотивтерінің, белсенді өмірлік ұстанымының 
қалыптасуына ықпал етеді, бұл бірге оқу үдерісінің тиімділігін арттыруды 
тудырады. Танымдық қызығушылықтың ерекшелігі танымдық қызығушылығы бар 
адамның белгілі нәрсенің мәніне үңілуге бейімділігінде. 

20 
Ұсынылған тәсілдер кәсіби-педагогикалық құзіреттіліктің мазмұны мен 
құрылымдық құрамдастарын анықтаудың барлық алуан түрлі нұсқаларын 
сарқпайды. 
Мұғалімнің кәсіби іс-әрекетінің сапасын арттыру мәселесі мұғалімнің кәсіби 
қызметін ынталандыру үшін жағдай жасаумен, оның әртүрлі ғылыми, әдістемелік 
зерттеулерге 
қатысу 
мүмкіндігімен 
және 
инновациялық 
іс-әрекеттің 
стратегияларын әзірлеумен байланысты. 

жүктеу/скачать 5.2 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: