Не топография негіздері
жүктеу/скачать 5.58 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Фонетикалық түр
- Транслитерация
- Дәстүрлі түр
- Аудармалы түр
| Жергілікті ресми түр – жазуы елдің мемлекеттік тілінде, яғни
осы объекті орналасқан жерде. Үлгі бойынша Sverige (Швеция) немесе България (Болгария) айтуға болады. Бұл түр нағыз ресми жазуды сақтайды, бірақ топонимнің дыбыстамасын ашпайды. Мысалы, француздар немесе ағылшындар, латын әліпбиін пайдаланушылар, Швеция аты «Сверье» деген дыбыс шығарады, ал болгарлық орыс оқырмандары «ъ» айтуда қиналуын білмеуіде мүмкін. Фонетикалық түр – басқа тіл әліпбиінің әріптерімен тапсырылған дыбыстау (айту) атын шығарады. Мысалы, Atlantic Highlands ағылшын Атлантик - Хайлендс сияқты орыс транскрипциясында көрінеді, ал Miskolc венгр, Мишкольц. Бұл форманы жиірек шартты – фонетикалық түрде атайды, себебі шетел тіл дыбыстары басқа әліпби әріптерімен әрқашан дәл тапсыруға келе бермейді. Мысалы, орыстардың карталарында қытай, жапон, араб топонимдерін айтуда ерекше қиындықтар көрінеді. Тіпті мысалы, европалық тілдерде – кейбір әріптердің үйлестірулері топонимдердің ортасында немесе 97 алдында болсада түрліше дыбыс шығарады. Мысалға, немісше st сөздің басында шт сияқты сөзшығарады, ал қалғандарында ст. Кейбір жағдайларда фонетикалық түрге орыс терминін қосады, дегенмен ол өзі топонимге кіреді, мысалы Копетдаг жотасы, фьорд Согне - фьорд, Солт - Лейк көлі және Солт - Лейк - Ситиқаласы. Транслитерация – әріптің бір алфавиттен екінші алфавитке атын айтпай-ақ көшуі. Бұл түрге көп жүгіне бермейді, мысалы кей жағдайларда, топонимнің нағыз дыбысталуы белгісіз болса. Мұндай жағдайлар болып тұрады, мысалы, Гренландиядағы эскимостық аттардың даниялықтардың картасына берілуінде немесе Австралиядағы байырғы аттардың ағылшын карталарына берілуінде. Дәстүрлі түр – жазылуында түпнұсқадан айырмашылығы бар, бірақ осы елдің ауызекі сөйлеуінде әлдеқашан тамыр жайған. Орыс топонимикасы мынадай үлгілерді білдіреді, карталарда Финляндия дәстүрлі жазылады, Суоми емес, Греция, Эллас емес, Грузия, Сакартвело емес, Шпицберген, Свальбар емес. Францияның бас астанасы Пари орыс тілінде Париж болды, итальян қаласы Наполи - Неаполь, ал Темс ағылшын өзені – Темза деген атқа ие болды . Шартты үлгілерде топонимикалық белгілердің георгафиялық атауларымен салыстырулары тура келеді. Аудармалы түр – атаудың бір тілден басқа тілге мағынасымен берілуі. Негізінен халықаралық дәстүр орнатқан елдерге қатысты, мысалы Піл сүйегі жағасы, Добрая Надежда мүйісі, Скалистые таулары, Жасыл мүйіс аралдары, Отты жер, Қара теңіз. Жиірек атаудың тек жартысы аударылады : жаңа, кәрі, солтүстік, оңтүстік, үлкен, аз, орыс, татарлық – олар мән жағынан сын есім болып келеді. Үлгілер көп: жаңа оңтүстік Уэльс, Солтүстік Каролина,Үлкен Хинган, Кіші Антиль аралдары, Орыс Ашнягы, Татар Ашнягы және сол сияқты. жүктеу/скачать 5.58 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|