Не топография негіздері

178 
ҚОРЫТЫНДЫ БАҚЫЛАУ СҰРАҚТАРЫ 
1. Картография міндеттері: 
A) 
Карталарды жүйелеу (жіктеу), оларға талдау жасау, бағалау, 
сақтау және тарату мәселелерімен айналысу;
B) 
Картада географиялық объектілердің орналасуын нақты 
көрсетуді қамтамасыз ету міндетін шешу; 
C) 
Карта бойынша өлшеу әдістерін құрастыру; 
D) 
Ірі масштабты карталарды салу мақсатымен жергілікті жерді 
зерттеудің географиялық және геометриялық әдістерін құрастыру; 
E) 
Табиғи және қоғамдық құбылыстарды географиялық карталарда 
және тағы басқа шығармаларда көрсету, осы бейнелердің қасиеттерін 
сипаттау, оларды құрастыру және пайдалану әдістерін жасау. 
2. Топография міндеттері:
A) Каталарды жүйелеу (жіктеу), оларға талдау жасау, бағалау, 
сақтау және тарату мәселелерімен айналысу;
B) Картада географиялық объектілердің орналасуын нақты 
көрсетуді қамтамасыз ету міндетін шешу; 
C) Карта бойынша өлшеу әдістерін құрастыру; 
D) Ірі масштабты карталарды салу мақсатымен жергілікті жерді 
зерттеудің географиялық және геометриялық әдістерін құрастыру; 
E) Табиғи және қоғамдық құбылыстарды географиялық карталарда 
және тағы басқа шығармаларда көрсету, осы бейнелердің қасиеттерін 
сипаттау, оларда құрастыру және пайдалану әдістерін жасау. 
3. Картографиялық бейне дегеніміз … 
A) Жер бедерінің кедір-бұдырлы беті
B) Тік сызыкка перпендикулярлы болып келетін және материктер 
астына шартты түрде жалғасатын Дүние жүзілік мұхиттің беті; 
C) Жер эллипсоиды бетінің жазықтада бейнелеудің математикалық 
әдісі; 
D) Жер бетінің кіші осі бойы айналу нәтижесінде пайда болған 
жер беті; 
E) Картада шынайы объектілер мен құбылыстарды бейнелеудің 
шартты белгілері. 
4. План дегеніміз… 
A) Ірі масштабпен жазықтықта ортогонды проекциясында бейнелеу;
B) Эллипсоидтің бетін жазықтыкпен алмастыру; 
C) Белгілі бір нақтылыкпен жазықтық деп алынған бөлікшенің 
өлшемдерін бейнелеу; 
D) Барлығы дұрыс; 
E) Дұрыс жауабы жоқ. 

179 
5. Жазықтықта жер шарының немесе жер эллипсоидының бетін 
бейнелеу әдісі қалай аталады: 
A) Меридиандар торы; 
B) Картографиялық проекция; 
C) Картографиялық генерализация (жалпылау); 
D) Картографиялық тор; 
E) Параллелдер торы.
6. Карта 
бойынша 
кез 
келген 
нүктенің 
географиялық 
координаталарын анықтауға мүмкіндік беретін сызықтар жүйесі: 
A) Меридиандар торы; 
B) Картографиялық проекция; 
C) Картографиялық генерализация (жалпылау); 
D) Картографиялық тор; 
E) Параллелдер торы. 
7. Экватор нүктесінен шеңбер градустары арқылы көрсетілген 
қашықтықты анықтауға мүмкіндік беретін картадағы сызықтар: 
A) Меридиандар торы 
B) Картографиялық проекция; 
C) Картографиялық генерализация (жалпылау); 
D) Картографиялық тор; 
E) Параллелдер торы. 
8. Ендікті анықтауға мүмкіндік беретін картадағы сызықтар: 
A) Меридиандар торы 
B) Картографиялық проекция; 
C) Картографиялық генерализация (жалпылау); 
D) Картографиялық тор; 
E) Параллелдер торы. 
9. Эллипс немесе жер шары бетінің аудандық өлшемдерінің 
картаға түсіру барысында қанша санға кішіретілгенін көрсететін 
қатынасы қалай аталады: 
A) Бұрыштардың нольдік бұрмалану сызығы; 
B) Аудандардың басты масштабы; 
C) Басты масштаб; 
D) Аудандардың жеке масштабы ; 
E) Ұзындықтардың нольдік бұрмалану сызығы. 
10. Картаға түсіргенде бұрыштардың бұрмалануын есепке алмайтын 
проекция: 
A) Теңірі; 
B) Тең аралық; 
C) Кез келген; 
D) Тең бұрышты; 
E) Тең масштабты. 

180 
11. Картаға 
түсіргенде аудандардың бұрмалануын есепке 
алмайтын проекция 
A) Теңірі; 
B) Тең аралық; 
C) Кез келген; 
D) Тең бұрышты; 
E) Тең масштабты. 
12. Бұрмаланудың барлық түрлерін толығымен жоймай, оларды 
минималды көрсеткіштерге жеткізетін карталар: 
A) Теңірі; 
B) Тең аралық; 
C) Кез келген; 
D) Тең бұрышты; 
E) Тең масштабты; 
13. Мектеп, 
ғылыми-аныктамалық, 
техникалық, 
мәдени-
ағартушылық, туристік карталар деген жіктелу қандай белгілері 
бойынша жасалған: 
A) Масштаб бойынша;
B) Қамтуы бойынша; 
C) Міндеті бойынша; 
D) Нақтылығы бойынша; 
E) Тақырыбы бойынша. 
14. Жер бедері беткейлерінің құлымалығы картасын қандай 
карталар типіне жатқызуға болады: 
A) Кешенді;
B) Анаміздік; 
C) Туристическая; 
D) Синтездік; 
E) Инвентаризациялық. 
15. Карталардың қайсының қоғамдық құбылыстардың тақырыптық 
картасына жатқызуға болады? 
A) Жарты шарлардың физикалық картасы;
B) Қазақстанның физикалық картасы; 
C) Қазақстанның геологиялық картасы; 
D) Әлемнің саяси картасы; 
E) Африканың физикалық картасы. 
16. Карта элементтерінің қайсысы оның географиялық негізіне 
жатады? 
A) Масштаб;
B) Тереңдіктер мен биіктіктер шкаласы; 
C) Гидрографиялық торап; 
D) Үзінді-карта; 
E) Табиғи зоналар. 

181 
17. Карта элементтерінің кайсысы оның тақырыптық мазмұнына 
жатады ? 
A) Масштаб;
B) Тереңдіктер мен биіктіктер шкаласы; 
C) Гидрографиялық торап; 
D) Үзінді-карта; 
E) Табиғи зоналар. 
18. Карта элементтерінің кайсысы қосымша мәліметтерге жатады? 
A) Масштаб;
B) Тереңдіктер мен биіктіктер шкаласы; 
C) Гидрографиялық торап; 
D) Үзінді-карта; 
E) Табиғи зоналар. 
19. Карта элементтерінің қайсысы картаның аңызына жатады? 
A) Масштаб;
B) Тереңдіктер мен биіктіктер шкаласы; 
C) Гидрографиялық торап; 
D) Үзінді-карта; 
E) Табиғи зоналар. 
20. Өзеннің мөлшерін көрсететін сызықтық белгілер қалай 
ажыратылады? 
A) Мөлшері бойынша; 
B) Түсі бойынша; 
C) Ішкі құрылымы бойынша; 
D) Ені бойынша; 
E) Бағдарлау бойынша. 
21. Жалпы географиялық карталарда теміржол және тас жол 
торабын көрсететін сызықтық белгілер қалай ажыратылады? 
A) Мөлшері бойынша; 
B) Түсі бойынша; 
C) Ішкі құрылымы бойынша; 
D) Ені бойынша; 
E) Бағдарлау бойынша. 
22. Жер шарының радиусын кім алғаш рет есептеді? 
A) Геродот; 
B) Птолемей; 
C) Эратосфен;
D) Гипарх;
E) Ликатор. 
23. “Параллель” мен “меридиан” ұғымдарын кім енгізді? 
A) Геродот; 
B) Птолемей; 

182 
C) Эратосфен;
D) Гипарх; 
E) Ликатор. 
24. Жердің шар тәрізділігін ескеріп, алғышқы картасын кім 
құрастырды? 
A) Геродот; 
B) Птолемей; 
C) Эратосфен;
D) Гипарх;
E) Ликатор. 
25. Экваторды алғаш рет 36 бөлікке (градусқа) бөлген және 
“ендік” мен “бойлық” терминдерін енгізген ғалым? 
A) Геродот; 
B) Птолемей; 
C) Эратосфен;
D) Гипарх;
E) Ликатор. 
26. 27-і картасын құрастыруға арналған арнайы проекциясы 
қарастырылған «География» атты картография бойынша оқу құралын 
жасалған ғалым: 
A) Геродот; 
B) Птолемей; 
C) Эратосфен; 
D) Гипарх; 
E) Ликатор. 
27. Тікбұрышты проекцияны құрастырған XVI ғ. әйгілі фламанд 
картографы: 
A) Геродот; 
B) Птолемей; 
C) Эратосфен; 
D) Гипарх; 
E) Ликатор. 
28. Географиялық карталардың алғашқы атласын құрастырған 
ғалым? 
A) Птолемей; 
B) Ломоносов; 
C) Идриси; 
D) Ибн аль-Варди; 
E) Ортелий. 
29. ХII ғ. Скандинавия, Еділ, Үндістан сияқты көптеген объектілер 
салынған үлкен күміс табағындағы дүние жүзінің әйгілі картасын кім 
құрастырады? 
A) Птолемей; 

183 
B) Ломоносов; 
C) Идриси; 
D) Ибн аль-Варди; 
E) Ортелий. 
30. Қай ғалымды экономикалық карталар мен атластарды 
құрастыру бойынша жұмыстар бағдарламасын ұсынған және 
міндеттерін анықтаған экономикалық картографияның негізін салушы 
деп есептеуге болады? 
A) Н.П. Баранский; 
B) М.В. Ломоносов; 
C) И. Евреинов; 
D) С. Ремезов; 
E) Ф. Лужин. 
31. 1820-1824 жж. Азияның солтүстік жағалауын картаға түсіру 
бойынша экспедициясын кім басқарды? 
A) Ф.П. Врангель; 
B) Г.И. Шелехов; 
C) Ф.Ф. Беллинсгаузен; 
D) И.Ф. Крузерштерн; 
E) Ю.Ф. Лисянский. 
32. Топографиялық түсірулердің таралуы қай кезеңге жатады?
A) XV ғ. 
B) XVI ғ. 
C) XVII-XVIII ғ.
D) XVIII ғ. ортасы - XIX ғ. ортасы;
E) XIX ғ. алғы - XX ғ. басы. 
33. Әйгілі «дөңгелек карталар», соның ішінде біздің уақытымызға 
жеткен диаметрі 3,56 м келетін «дүние жүзінің эбсторор картасы» қай 
мәдениетке жатады? 
A) Антикалық Рим; 
B) Ежелгі Қытай; 
C) Ортағасырлық Еуропа; 
D) Ежелгі арабтар; 
E) XI ғ. Русь. 
34. Өзінің саяхаты идеясын негіздегенде Колумб кімнің картасын 
қолданды?
A) Меркатор; 
B) Тосканелли; 
C) Мюнстер; 
D) Диаш; 
E) Эратосфен. 

184 
35. Ең алғашқы орыс картасы деп қандай картографиялық 
шығармасын есептеуге болады? 
A) С. Ремезовтың “Большой чертеж”; 
B) “Старый чертеж” 1497 ж.; 
C) “Чертеж земли Сибирской”; 
D) “Чертеж земли Московской”; 
E) П. Гичаговтың картасы. 
36. Қай ғасырда Қытай жер өлшеушілері алғашқы картаға түсіру 
жұмысын жүргізді? 
A) XI ғ. 
B) VI ғ. 
C) VIII ғ.
D) XIII ғ. 
E) XIV ғ. 
37. Алғаш рет картада екі батыс және шығыс жарты шарларын 
және батысы жарты шарында Американы бейнелеген ғалым? 
A) Меркатор; 
B) Вальдземюллер; 
C) Рейс; 
D) Колумб; 
E) Диаш. 
38. Солтүстік және орталық Қазақстан гидрографиясының сызба–
нұсқасын кім құрастырды? 
A) Еремей Майер; 
B) Петр Гичалов; 
C) Алексей Черчесский; 
D) Семен Ремезов; 
E) Семен Крашеннико. 
39. “XVII ғ. географиялық мәліметтердің жинағын, 23 картадан 
тұратын, алғашқы орыс атласын – “Чертежная книга Сибири” 
шығармасын кім құрастырды? 
A) Еремей Майер; 
B) Петр Гичалов; 
C) Алексей Черчесский; 
D) Семен Ремезов; 
E) Семен Крашенников. 
40. Кім алғаш рет “атлас” терминің карталардың жинағы ретінде 
енгізді? 
A) Меркатор; 
B) Вальдземюллер; 
C) Рейс; 
D) Колумб; 
E) Диаш. 

185 
41. Қандай мемлекетте триангуляция алғаш рет қолданды? 
A) Испания; 
B) Ұлыбритания; 
C) Ресей; 
D) Франция; 
E) Италия. 
42. Алғашқы “Атлас Всероссийской империи” шығармасының 
жобасын құрастырған ғалым: 
A) И.К. Кириллов; 
B) М.В. Ломоносов; 
C) Петр І; 
D) В.Н. Татищев; 
E) В.В. Докучаев. 
43. Физикалық немесе топографиялық жер беті дегеніміз... 
A) Жер бедерінің кедір-бұдырлы беті;
B) Тік сызыкка перпендикулярлы болып келетін және материктер 
астына шартты түрде жалғасатын Дүние жүзілік мұхиттің беті; 
C) Жер 
эллипсоиды 
бетінің 
жазықтада 
бейнелеудің 
математикалық әдісі; 
D) Жер бетінің кіші осі бойы айналу нәтижесінде пайда болған 
жер беті; 
E) Картада шынайы объектерлер мен құбылыстарды бейнелеудің 
шартты белгілері. 
44. Параллель дегеніміз… 
A) Картографиялық тордағы сызықтарды бейнелеу, масштабты 
белгілеу, картаның атауы; 
B) Жер эллипсоидының белгілі бір нүкте арқылы өтетін 
жазықтық пен жердің айналу осінің қиылысу сызығы; 
C) Белгілі бір нүкте арқылы жүргізілген тық сызық пен экватор 
жазықтығы арасындағы бұрыш; 
D) Гринвич меридианының жазықтығы және белгілі бір нүктенің 
жазықтығы арасындағы бұрыш; 
E) Жер эллипсоиды мен айналу осіне перпендикулярлы 
жазықтықтың қиылысу сызығы. 
45. Нүктенің ендігі дегеніміз… 
A) Картографиялық тордағы сызықтарды бейнелеу, масштабты 
белгілеу, картаның атауы; 
B) Жер эллипсоидының белгілі бір нүкте арқылы өтетін 
жазықтық пен жердің айналу осінің қиылысу сызығы; 
C) Белгілі бір нүкте арқылы жүргізілген тық сызық пен экватор 
жазықтығы арасындағы бұрыш; 

186 
D) Гринвич меридианының жазықтығы және белгілі бір нүктенің 
жазықтығы арасындағы бұрыш; 
E) Жер эллипсоиды мен айналу осіне перпендикулярлы 
жазықтықтың қиылысу сызығы. 
46. Нүктенің бойлығы дегеніміз… 
A) Картографиялық тордағы сызықтарды бейнелеу, масштабты 
белгілеу, картаның атауы; 
B) Жер эллипсоидының белгілі бір нүкте арқылы өтетін 
жазықтық пен жердің айналу осінің қиылысу сызығы; 
C) Белгілі бір нүкте арқылы жүргізілген тік сызық пен экватор 
жазықтығы арасындағы бұрыш; 
D) Гринвич меридианының жазықтығы және белгілі бір нүктенің 
жазықтығы арасындағы бұрыш; 
E) Жер эллипсоиды мен айналу осіне перпендикулярлы 
жазықтықтың қиылысу сызығы. 
47. Картографиялық информатиканың міндеттері:
A) Карталарды жүйелеу (жіктеу), оларды талдау, бағалау, сақтау; 
B) Картада географиялық объектілердің орналасуын нақты 
көрсетуді қамтамасыз ету міндетін шешу; 
C) Карта бойынша өлшеу әдістерін құрастыру; 
D) Ірі масштабты карталарды салу мақсатымен жергілікті жерді 
зерттеудің географиялық және геометриялық әдістерін құрастыру; 
E) Табиғи және қоғамдық құбылыстарды географиялық карталарда 
және тағы басқа шығармаларда көрсету, осы бейнелердің қасиеттерін 
сипаттау, оларда құрастыру және пайдалану әдістерін жасау. 
48. Математикалық картографияның міндеттері: 
A) Каталарды жүйелеу (жіктеу), оларға талдау жасау, бағалау, 
сақтау және тарату мәселелерімен айналысу;
B) Картада географиялық объектілердің орналасуын нақты 
көрсетуді қамтамасыз ету міндетін шешу; 
C) Карта бойынша өлшеу әдістерін құрастыру; 
D) Ірі масштабты карталарды салу мақсатымен жергілікті жерді 
зерттеудің географиялық және геометриялық әдістерін құрастыру; 
E) Табиғи және қоғамдық құбылыстарды географиялық карталарда 
және тағы басқа шығармаларда көрсету, осы бейнелердің қасиеттерін 
сипаттау, оларда құрастыру және пайдалану әдістерін жасау. 
49. Деңгейлік жер беті дегеніміз не? 
A) Жер бедерінің кедір-бұдырлы беті; 
B) Тік сызыкка перпедикулярлы болып келетін және материктер 
астына шартты түрде жалғасатын Дүниежүзілік мұхиттың беті; 
C) Жер эллипсоиды бетінің жазықтада бейнелеудің математикалық 
әдісі; 

187 
D) Жер бетінің кіші осі бойы айналу нәтижесінде пайда болған 
жер беті; 
E) Картада шынайы объектерлер мен құбылыстарды бейнелеудің 
шартты белгілері. 
50. Эллипсоид дегеніміз не? 
A) Жер бедерінің кедір-бұдырлы беті; 
B) Тік сызыққа перпедикулярлы болып келетін және материктер 
астына шартты түрде жалғасатын Дүниежүзілік мұхиттың беті; 
C) Жер эллипсоиды бетінің жазықтада бейнелеудің математикалық 
әдісі; 
D) Жер бетінің кіші өсі бойы айналу нәтижесінде пайда болған 
жер беті; 
E) Картада шынайы объектерлер мен құбылыстарды бейнелеудің 
шартты белгілері. 
51. Нүктенің меридианы дегеніміз не? 
A) Картографиялық тордағы сызықтарды бейнелеу, масштабты 
белгілеу, картаның атауы; 
B) Жер эллипсоидының белгілі бір нүкте арқылы өтетін 
жазықтық пен жердің айналу осінің қиылысу сызығы; 
C) Белгілі бір нүкте арқылы жүргізілген тық сызық пен экватор 
жазықтығы арасындағы бұрыш; 
D) Гринвич меридианының жазықтығы және белгілі бір нүктенің 
жазықтығы арасындағы бұрыш; 
E) Жер эллипсоиды мен айналу осіне перпендикулярлы 
жазықтықтың қиылысу сызығы. 
52. Жабдықтау элементтері дегеніміз не? 
A) Картографиялық тордағы сызықтарды бейнелеу, масштабты 
белгілеу, картаның атауы; 
B) Жер эллипсоидының белгілі бір нүкте арқылы өтетін 
жазықтық пен жердің айналу осінің қиылысу сызығы; 
C) Белгілі бір нүкте арқылы жүргізілген тық сызық пен экватор 
жазықтығы арасындағы бұрыш; 
D) Гринвич меридианының жазықтығы және белгілі бір нүктенің 
жазықтығы арасындағы бұрыш; 
E) Жер эллипсоиды мен айналу осіне перпендикулярлы 
жазықтықтың қиылысу сызығы. 
53. Нүктелі палетка дегеніміз не? 
A) Ұяшық бұрыштарының бірінде орналасқан нүктелер; 
B) Нүктелер мен сызықтар салынған мөлдір пластина; 
C) Ұяшықтардан тұратын нүктелер; 
D) Аталғанның барлығы; 
E) Дұрыс жауабы жоқ. 

188 
54. Номенклатура дегеніміз не? 
A) Үлкен аймақтардың топографиялық карталарын беттерге бөлу 
жүйесі; 
B) Беттің орналасуын (адресін) анықтау және белгілеу жүйесі; 
C) 1:1000 000 масштабтағы картаны бөлу және белгілеу жүйесі; 
D) Екі параллель арасындағы төрт градустық жолақтар; 
E) Екі меридиан арасындағы алты градусты жолақтар (екі бұрыштар). 
55. Қатар дегеніміз не? 
A) Үлкен аймақтардың топографиялық карталарын беттерге бөлу 
жүйесі; 
B) Беттің орналасуын (адресін) анықтау және белгілеу жүйесі; 
C) 1:1000 000 масштабтағы картаны бөлу және белгілеу жүйесі; 
D) Екі параллель арасындағы төрт градустық жолақтар; 
E) Екі меридиан арасындағы алты градусты жолақтар (екі бұрыштар). 
56. Бағана дегеніміз не? 
A) Үлкен аймақтардың топографиялық карталарын беттерге бөлу 
жүйесі; 
B) беттін орналасуын (адресін) анықтау және белгілеу жүйесі; 
C) 1:1000 000 масштабтағы картаны бөлу және белгілеу жүйесі; 
D) екі параллель арасындағы төрт градустық жолақтар; 
E) екі меридиан арасындағы алты градусты жолақтар (екі 
бұрыштар) 
57. Графтаудегеніміз не? 
A) Үлкен аймақтардың топографиялық карталарын беттерге бөлу 
жүйесі; 
B) Беттің орналасуын (адресін) анықтау және белгілеу жүйесі; 
C) 1:1000 000 масштабтағы картаны бөлу және белгілеу жүйесі; 
D) Екі параллель арасындағы төрт градустық жолақтар; 
E) Екі меридиан арасындағы алты градусты жолақтар (екі бұрыштар). 
58. ТМД елдері карталарын графтау және номенклатура дегеніміз не? 
A) Үлкен аймақтардың топографиялық карталарын беттерге бөлу 
жүйесі; 
B) Беттің орналасуын (адресін) анықтау және белгілеу жүйесі; 
C) 1:1000 000 масштабтағы картаны бөлу және белгілеу жүйесі; 
D) Екі параллель арасындағы төрт градустық жолақтар; 
E) Екі меридиан арасындағы алты градусты жолақтар (екі 
бұрыштар). 
59. Топографиялық карта бетінің ішкі жақтаушасы дегеніміз не? 
A) Солтүстік 
және оңтүстік жақтаушалардағы көлденең 
сызықтарды цифрлеу; 
B) Трапеция болып көрінетін параллельдер мен меридиандардың 
тік доғалары; 
C) Жиектерінде 
орналасқан 
жабдықтау 
және 
қосымша 
сипаттамалар элементтерінен картаны бөлетін сызық; 

189 
D) Тік бұрышты координаталар сызықтары;
E) Тік координаталық сызықтарды цифрлеу. 
60. Картаның сыртқы жақтаушалары дегеніміз не? 
A) Солтүстік және оңтүстік жақтаушалардағы көлденең сызықтарды 
цифрлеу; 
B) Трапеция болып көрінетін параллельдер мен меридиандардың 
тік доғалары; 
C) Жиектерінде 
орналасқан 
жабдықтау 
және 
қосымша 
сипаттамалар элементтерінен картаны бөлетін сызық; 
D) Тік бұрышты координаталар сызықтары;
E) Тік координаталық сызықтарды цифрлеу. 
61. Магнитті бұрылу дегеніміз не?
A) 0
о
және 360
о 
аралығындағы сағат нұсқарының жүруі бойынша 
географиялық меридианның солтүстік бағыты мен берілген бағыт 
арасындағы бұрыш;
B) 0
о
және 360
о 
аралығындағы сағат нұсқарының жүруі бойынша 
магнитті меридианның солтүстік бағыты мен берілген бағыт арасындағы 
бұрыш; 
C) Географиялық және магнитті меридиандар арасындағы бұрыш; 
D) 0
0
және 360
0 
аралығындағы сағат нұсқарының жүруі бойынша 
осьтік меридианның және оған бойлас келетін сызықтардың солтүстік 
бағыты мен берілген бағыт арасындағы бұрыш; 
E) Белгілі бір нүктенің географиялық меридианның солтүстік 
бағыты мен координаталық тордың тік сызығының солтүстік бағыты 
арасындағы бұрыш. 
62. Дирекциондық бұрыш дегеніміз не? 
A) 0
о
және 360
о 
аралығындағы сағат нұсқарының жүруі бойынша 
географиялық меридианның солтүстік бағыты мен берілген бағыт 
арасындағы бұрыш;
B) 0
о
және 360
о 
аралығындағы сағат нұсқарының жүруі бойынша 
магнитті меридианның солтүстік бағыты мен берілген бағыт 
арасындағы бұрыш; 
C) Географиялық және магнитті меридиандар арасындағы 
бұрыш; 
D) 0
0
және 360
0 
аралығындағы сағат нұсқарының жүруі бойынша 
осьтік меридианның және оған бойлас келетін сызықтардың солтүстік 
бағыты мен берілген бағыт арасындағы бұрыш; 
E) Белгілі бір нүктенің географиялық меридианның солтүстік 
бағыты мен координаталық тордың тік сызығының солтүстік бағыты 
арасындағы бұрыш. 

190 
63. Меридиандардың жақындауы дегеніміз не? 
A) 0
о
және 360
о 
аралығындағы сағат нұсқарының жүруі бойынша 
географиялық меридианның солтүстік бағыты мен берілген бағыт 
арасындағы бұрыш;
B) 0
о
және 360
о 
аралығындағы сағат нұсқарының жүруі бойынша 
магнитті меридианның солтүстік бағыты мен берілген бағыт арасындағы 
бұрыш; 
C) Географиялық және магнитті меридиандар арасындағы бұрыш; 
D) 0
0
және 360
0 
аралығындағы сағат нұсқарының жүруі бойынша 
осьтік меридианның және оған бойлас келетін сызықтардың солтүстік 
бағыты мен берілген бағыт арасындағы бұрыш; 
E) Белгілі бір нүктенің географиялық меридианның солтүстік 
бағыты мен координаталық тордың тік сызығының солтүстік бағыты 
арасындағы бұрыш. 
64. Жергілікті жердің қандай объектілері карталарда масштабтан 
тыс шартты белгілермен белгіленеді? 
A) Көлденең өлшемдері картаның масштабында көрінетін 
объектілер; 
B) Картаның масштабы арқылы көрсетілген өте үлкен ауданды 
алып жатқан және картада нүкте арқылы белгіленетін объектілер 
(құдық, жол көрсеткіші); 
C) Картаның масштабы арқылы көрсетілмеген ұзындығы 
жоғары, ал ені салыстырмалы аз болып келетін объектілер; 
D) Белгілі бір құбылыстың таралу облысы немесе объектілері, 
мысалы, өсімдіктердің кейбір түрлері; 
E) Табиғи және әлеуметтік құбылыстардың облыстарына 
жататын объектілер. 
65. Қандай объектілер картада масштабты шартты белгілер 
арқылы көрсетіледі? 
A) Көлденең өлшемдері картаның масштабында көрінетін 
объектілер; 
B) Картаның масштабы арқылы көрсетілген өте үлкен ауданды 
алып жатқан және картада нүкте арқылы белгіленетін объектілер 
(құдық, жол көрсеткіші); 
C) Картаның масштабы арқылы көрсетілмеген ұзындығы 
жоғары, ал ені салыстырмалы аз болып келетін объектілер; 
D) Белгілі бір құбылыстың таралу облысы немесе объектілері, 
мысалы, өсімдіктердің кейбір түрлері; 
E) Табиғи 
және әлеуметтік құбылыстардың облыстарына 
жататын объектілер. 

191 
66. Қандай объектілер сызықты шартты белгілермен белгіленеді? 
A) Көлденең өлшемдері картаның масштабында көрінетін 
объектілер; 
B) Картаның масштабы арқылы көрсетілген өте үлкен ауданды 
алып жатқан және картада нүкте арқылы белгіленетін объектілер 
(құдық, жол көрсеткіші); 
C) Картаның масштабы арқылы көрсетілмеген ұзындығы 
жоғары, ал ені салыстырмалы аз болып келетін объектілер; 
D) Белгілі бір құбылыстың таралу облысы немесе объектілері, 
мысалы, өсімдіктердің кейбір түрлері; 
E) Табиғи 
және әлеуметтік құбылыстардың облыстарына 
жататын объектілер. 
67. Түсірудің қандай тәсілі полярлық әдіс деп аталады? 
A) Шекаралары 
қисық сызықты болып келетін шағын 
объектілерді түсіру үшін қолданылатын тәсіл; 
B) Пландағы екі берілген нүкте арқылы үшінші нүктенің 
орналасуын аңықтау тәсіл. Нүктелердің тура және теріс бағыттары 
анықталады. Екі нүктенің біреуі қол жеткізбейтін жерде орналасқан 
жағдайда (басқа жағалауда) қолданылады; 
C) Ормандардағы жолдарды, елді мекендердегі және тағы басқа 
жабық кеңістіктердегі көшелерді түсіру, түсірілген сызық бойы 
жылжып, олардың бағыттарының (азимуттардың) тура сызықтардың 
ұзындығын өлшеу тәсілі; 
D) Жергілікті жердің кейбір нүктелерінің орналасуы белгілі 
нүкте мен алғашқы бағыт арасындағы; 
E) Объектілердің тік сызықты шекаралары немесе жеке тік 
сызықтарының бағыттары белгілі бір бұрышпен еңістелген түсіру 
тәсілі. 
68. Түсірудің қандай тәсілі қиылыстыру тәсілі деп аталады? 
A) Шекаралары 
қисық сызықты болып келетін шағын 
объектілерді түсіру үшін қолданылатын тәсіл; 
B) Пландағы екі берілген нүкте арқылы үшінші нүктенің 
орналасуын аңықтау тәсіл.нүктелердің тура және теріс бағыттары 
анықталады.екі нүктенің біреуі қолжеткізбейтін жерде орналасқан 
жағдайда (басқа жағалауда) қолданылады; 
C) Ормандардағы жолдарды, елді мекендердегі және тағы басқа 
жабық кеңістіктердегі көшелерді түсіру, түсірілген сызық бойы 
жылжып, олардың бағыттарының (азимуттардың) тура сызықтырдың 
ұзындағын өлшеу тәсілі; 
D) Жергілікті жердің кейбір нүктелерінің орналасуы белгілі 
нүкте мен алғашқы бағыт арасындағы; 

192 
E) Объектілердің тік сызықты шекаралары немесе жеке тік 
сызықтарының бағыттары белгілі бір бұрышпен еңістелген түсіру 
тәсілі. 
69. Түсірудің қандай тәсілі тұстама тәсілі деп аталады? 
A) Шекаралары 
қисық сызықты болып келетін шағын 
объектілерді түсіру үшін қолданылатын тәсіл; 
B) Пландағы екі берілген нүкте арқылы үшінші нүктенің 
орналасуын аңықтау тәсіл.нүктелердің тура және теріс бағыттары 
анықталады. екі нүктенің біреуі қол жеткізбейтін жерде орналасқан 
жағдайда (басқа жағалауда) қолданылады; 
C) Ормандардағы жолдарды, елді мекендердегі және тағы басқа 
жабық кеңістіктердегі көшелерді түсіру, түсірілген сызық бойы 
жылжып, олардың бағыттарының (азимуттардың) тура сызықтырдың 
ұзындағын өлшеу тәсілі; 
D) Жергілікті жердің кейбір нүктелерінің орналасуы белгілі 
нүкте мен алғашқы бағыт арасындағы; 
E) Объектілердің тік сызықты шекаралары немесе жеке тік 
сызықтарының бағыттары белгілі бір бұрышпен еңістелген түсіру 
тәсілі. 
70. Түсірудің қандай тәсілі ординат тәсілі деп аталады? 
A) Шекаралары 
қисық сызықты болып келетін шағын 
объектілерді түсіру үшін қолданылатын тәсіл; 
B) Пландағы екі берілген нүкте арқылы үшінші нүктенің 
орналасуын аңықтау тәсіл.нүктелердің тура және теріс бағыттары 
анықталады.екі нүктенің біреуі қол жеткізбейтін жерде орналасқан 
жағдайда (басқа жағалауда) қолданылады; 
C) Ормандардағы жолдарды, елді мекендердегі және тағы басқа 
жабық кеңістіктердегі көшелерді түсіру, түсірілген сызық бойы 
жылжып, олардың бағыттарының (азимуттардың) тура сызықтырдың 
ұзындағын өлшеу тәсілі; 
D) Жергілікті жердің кейбір нүктелерінің орналасуы белгілі 
нүкте мен алғашқы бағыт арасындағы; 
E) Объектілердің тік сызықты шекаралары немесе жеке тік 
сызықтарының бағыттары белгілі бір бұрышпен еңістелген түсіру 
тәсілі. 
71. Түсірудің қандай тәсілі орағыту тәсілі деп аталады? 
A) Шекаралары 
қисық сызықты болып келетін шағын 
объектілерді түсіру үшін қолданылатын тәсіл; 
B) Пландағы екі берілген нүкте арқылы үшінші нүктенің 
орналасуын аңықтау тәсіл.нүктелердің тура және теріс бағыттары 
анықталады.екі нүктенің біреуі қолжеткізбейтін жерде орналасқан 
жағдайда (басқа жағалауда) қолданылады; 

193 
C) Ормандардағы жолдарды, елді мекендердегі және тағы басқа 
жабық кеңістіктердегі көшелерді түсіру, түсірілген сызық бойы 
жылжып, олардың бағыттарының (азимуттардың) тура сызықтырдың 
ұзындағын өлшеу тәсілі; 
D) Жергілікті жердің кейбір нүктелерінің орналасуы белгілі 
нүкте мен алғашқы бағыт арасындағы; 
E) Объектілердің тік сызықты шекаралары немесе жеке тік 
сызықтарының бағыттары белгілі бір бұрышпен еңістелген түсіру 
тәсілі. 
72. Қосымша геометриялық беттің осі жер эллипсоидының 
осімен перпендикулярлы болып келетін проекция қалай аталады?: 
A) Қалыпты; 
B) Азимутты; 
C) Көлденең; 
D) Шартты; 
E) Қиғыш. 
73. Қосымша геометриялық беттің осі жер эллипсоидының 
осімен сәйкес келетін проекция қалай аталады?: 
A) Қалыпты; 
B) Азимутты; 
C) Көлденең; 
D) Шартты; 
E) Қиғыш. 
74. Қосымша геометриялық беттің осі жер эллипсоидының 
осімен сүйір бұрыш құрған проекция қалай аталады?: 
A) Қалыпты; 
B) Азимутты; 
C) Көлденең; 
D) шартты; 
E) Қиғыш. 
75. Қалыпты торда меридиандар бір-бірінен бірдей қашықтықта 
және бір-біріне бойлас сызықтар, ал параллельдер оларға перпенди-
кулярлы сызықтар түрінде көрсетілетін проекция қалай аталады? 
A) Цилиндрлік; 
B) Конусты; 
C) Азимутты; 
D) Поликонусты; 
E) Псевдоцилиндрлік. 
76. Қалыпты торда параллельдер шоғырланған шеңберлердің 
доғалары, ал меридиандар бір орталықтан жан-жаққа бағыттылған 
сызықтар ретінде көрсетілетін проекция қалай аталады? 
A) Цилиндрлік; 
B) Конусты; 

194 
C) Азимутты; 
D) Поликонусты; 
E) Псевдоцилиндрлік. 
77. Қалыпты торда параллельдер толық шоғырланған шеңберлер, 
ал меридиандар – бір орталықтан жан-жаққа бағыттылған сызықтар 
түрінде көрсетілетін проекция қалай аталады? 
A) Цилиндрлік; 
B) Конусты; 
C) Азимутты; 
D) Поликонусты; 
E) Псевдоцилиндрлік
78. Қалыпты торда параллельдер неғұрлым төмен болса, соғұрлым 
ендігі соғұрлым радиустары үлкен түзу, қалған меридиандары – қисық 
сызықтар түрінде көрсетілетін проекция қалай аталады? 
A) Цилиндрлік; 
B) Конусты; 
C) Азимутты; 
D) Поликонусты; 
E) Псевдоцилиндрлік.
79. Қалыпты торда параллельдер бойлас сызықтар, ортанғы 
меридиан – оларға перпендикулярлы сызық, қалған меридиандары – 
қисық сызықтар түрінде көрсетілетін проекция қалай аталады? 
A) Цилиндрлік; 
B) Конусты; 
C) Азимутты; 
D) Поликонусты; 
E) Псевдоцилиндрлік. 
80. Қалыпты торда параллельдер шоғырланған шеңберлердің 
доғалары, ортанғы меридиан – түзу сызық, ал қалған меридиандар – 
қисық сызықтар түрінде көрсетілетін проекция қалай аталады? 
A) Конусты; 
B) цилиндрлік;
C) Поликонусты;
D) Псевдоцилиндрлік ;
E) Азимутты. 
81. Жартышарлардың мектеп картасы жасалған проекция қалай 
аталады: 
A) Қалыпты азимутты; 
B) Конусты; 
C) Поликонусты; 
D) Псевдоконусты; 
E) Көлденең азимутты. 

195 
82. «Дүние жүзінің саяси картасы» жасалған проекция қалай 
аталады? 
A) Қалыпты азимутты; 
B) Кониусты; 
C) Поликонусты; 
D) Псевдоконусты; 
E) Көлденең азимутты. 
83. Антарктиданың картасы қандай проекцияда құрастырылған: 
A) Қалыпты азимутты; 
B) Конусты; 
C) Поликонусты; 
D) Псевдоконусты; 
E) Көлденең азимутты. 
84. Экономикалық картада қалалардағы өнеркәсіп салалары мен 
пайдалы қазбалардың кен орындарын белгілеу үшін бейнелеудің 
қандай тәсілі қолданылады? 
A) Изосызықтар тәсілі; 
B) Сандық көрсеткіштер тәсілі; 
C) Сапалы көрсеткіштер тәсілі; 
D) Белгілер тәсілі; 
E) Қозғалыс белгілер (вектороc) тәсілі. 
85. Топырақ картасында топырақ түрлерін белгілеу үшін қандай 
тәсілді қолдану қажет: 
A) Изосызықтар тәсілі; 
B) Сандық көрсеткіштер тәсілі 
C) Сапалы көрсеткіштер тәсілі; 
D) Белгілер тәсілі; 
E) Қозғалыс белгілер (вектороc) тәсілі. 
86. Картада халықтың тығыздығын белгілеу үшін қандай тәсілді 
қолдану қажет? 
A) Изосызықтар тәсілі; 
B) Сандық көрсеткіштер тәсілі 
C) Сапалы көрсеткіштер тәсілі; 
D) Белгілер тәсілі; 
E) Қозғалыс белгілер (вектороc) тәсілі. 
87. Әлем мұхит картасында ағындарды белгілеу үшін қандай 
тәсіл қолданылады? 
A) Изосызықтар тәсілі; 
B) Сандық көрсеткіштер тәсілі 
C) Сапалы көрсеткіштер тәсілі; 
D) Белгілер тәсілі; 
E) Қозғалыс белгілер (вектороc) тәсілі. 

196 
88. Климаттық картада қаңтар мен шілде айларының орташа 
температураларын көрсету үшін қандай тәсіл пайдаланады? 
A) Изосызықтар тәсілі; 
B) Сандық көрсеткіштер тәсілі 
C) Сапалы көрсеткіштер тәсілі; 
D) Белгілер тәсілі; 
E) Қозғалыс белгілер (вектороc) тәсілі. 
89. Ауыл шаруашылық жеке дақылдарын егу орындарын 
көрсетуде қандай тәсіл қолданылады? 
A) Ареалдар тәсілі;
B) Изосызықтар тәсілі; 
C) Картограмма; 
D) Картодиаграмма; 
E) Сызықты белгілер. 
90. Картада байланыстың темір жолдарын салу үшін қандай 
тәсілді қолдану керек? 
A) Ареалдар тәсілі;
B) Изосызықтар тәсілі; 
C) Картограмма; 
D) Картодиаграмма; 
E) Сызықты белгілер. 
91. Газ өнеркәсібінің салалық картасында дүние жүзінің жеке 
мемлекеттерінің газ өндіру көлемін көрсету үшін қандай тәсіл 
қолданылады? 
A) Ареалдар тәсілі;
B) Изосызықтар тәсілі; 
C) Картограмма; 
D) Картодиаграмма; 
E) Сызықты белгілер. 
92. Жайылымдар мен егістік жерлерінің орналасу картасын 
тақырыптық карталардың қайсысына жатқызуға болады? 
A) Кешенді;
B) Анализдік (талдау); 
C) Туристік; 
D) Синтездік; 
E) Инвентаризациялық. 
93. Климат типтерінің картасын тақырыптық карталардың 
қайсысына жатқызуға болады? 
A) Кешенді;
B) Анализдік (талдау); 
C) Туристік; 

197 
D) Синтездік; 
E) Инвентаризациялық. 
94. Қырым жағалауларының карта-схемасын қандай тақырыптық 
картаға жатқызуға болады? 
A) Кешенді;
B) Анализдік (талдау); 
C) Туристік; 
D) Синтетиздік; 
E) Инвентаризациялық. 
95. Картометрияның міндеттері? 
A) Каталарды жүйелеу (жіктеу), оларға талдау жасау, бағалау, 
сақтау және тарату мәселелерімен айналысу;
B) Картада географиялық объектілердің орналасуын нақты 
көрсетуді қамтамасыз ету міндетін шешу; 
C) Карта бойынша өлшеу әдістерін құрастыру; 
D) Ірі масштабты карталарды салу мақсатымен жергілікті жерді 
зерттеудің географиялық және геометриялық әдістерін құрастыру; 
E) Табиғи 
және қоғамдық құбылыстарды географиялық 
карталарда және тағы басқа шығармаларда көрсету, осы бейнелердің 
қасиеттерін сипаттау, оларда құрастыру және пайдалану әдістерін 
жасау. 
96. Кеңістік картограф-географ Салищев К.А. карталар арқылы 
шындықтың моделі ретінде карталардың негізгі қызметтерін көрсетті. 
Осымен байланысты қызметінің міндеті неде? 
A) Білімдерді алу үшін ғылымның әр түрлі салалақ мамандардың 
да, оқушылардың қолдануы үшін; 
B) Ақпаратты беру мәлімет көзі ретінде пайдалануда карталар 
арқылы жүзеге асады және ақпараттың қоймасы болып келеді; 
C) Зерттеліп жатқан құбылыстардың дамуын анықтауда жүзеге 
асатын картографиялық модельдерінің қызметі; 
D) Олардың 
көмегімен әр түрлі тәжірибелік есептерді, 
байлыныстарды жоспарлау, аймақты игеру сияқты мәселелерді 
шешуде көрініс алады; 
E) Географиялық карталарды, оның ішінде қасиеттері мен 
тарихнамасын, карталарды зерттеу әдістемесін анықтау қызметі. 
97. Шапшаңдық қызметінің міндеті неде? 
A) Білімдерді алу үшін ғылымның әр түрлі салалақ мамандардың 
да, оқушылардың қолдануы үшін; 
B) Ақпаратты беру мәлімет көзі ретінде пайдалануда карталар 
арқылы жүзеге асады және ақпараттың қоймасы болып келеді; 
C) Зерттеліп жатқан құбылыстардың дамуын анықтауда жүзеге 
асатын картографиялық модельдерінің қызметі; 

198 
D) Олардың 
көмегімен әр түрлі тәжірибелік есептерді, 
байлыныстарды жоспарлау, аймақты игеру сияқты мәселелерді 
шешуде көрініс алады; 
E) Географиялық карталарды, оның ішінде қасиеттері мен 
тарихнамасын, карталарды зерттеу әдістемесін анықтау қызметі. 
98. Танушылық қызметінің міндеті неде? 
A) Білімдерді алу үшін ғылымның әр түрлі салалақ мамандардың 
да, оқушылардың қолдануы үшін; 
B) Ақпаратты беру мәлімет көзі ретінде пайдалануда карталар 
арқылы жүзеге асады және ақпараттың қоймасы болып келеді; 
C) Зерттеліп жатқан құбылыстардың дамуын анықтауда жүзеге 
асатын картографиялық модельдерінің қызметі; 
D) Олардың 
көмегімен әр түрлі тәжрибелік есептерді, 
байлыныстарды жоспарлау, аймақты игеру сияқты мәселелерді 
шешуде көрініс алады; 
E) Географиялық карталарды, оның ішінде қасиеттері мен 
тарихнамасын, карталарды зерттеу әдістемесін анықтау қызметі. 
99. Прогностикалық қызметтің міндеті неде? 
A) Білімдерді алу үшін ғылымның әр түрлі салалақ мамандардың 
да, оқушылардың қолдануы үшін; 
B) Ақпаратты беру мәлімет көзі ретінде пайдалануда карталар 
арқылы жүзеге асады және ақпараттың қоймасы болып келеді; 
C) Зерттеліп жатқан құбылыстардың дамуын анықтауда жүзеге 
асатын картографиялық модельдерінің қызметі; 
D) Олардың 
көмегімен әр түрлі тәжірибелік есептерді, 
байлыныстарды жоспарлау, аймақты игеру сияқты мәселелерді 
шешуде көрініс алады; 
E) Географиялық карталарды, оның ішінде қасиеттері мен 
тарихнамасын, карталарды зерттеу әдістемесін анықтау қызметі. 
100. Картанудың міндіттері неде? 
A) Білімдерді алу үшін ғылымның әр түрлі салалақ мамандардың 
да, оқушылардың қолдануы үшін; 
B) Ақпаратты беру мәлімет көзі ретінде пайдалануда карталар 
арқылы жүзеге асады және ақпараттың қоймасы болып келеді; 
C) Зерттеліп жатқан құбылыстардың дамуын анықтауда жүзеге 
асатын картографиялық модельдерінің қызметі; 
D) Олардың 
көмегімен әр түрлі тәжірибелік есептерді, 
байлыныстарды жоспарлау, аймақты игеру сияқты мәселелерді 
шешуде көрініс алады; 
E) Географиялық карталарды, оның ішінде қасиеттері мен 
тарихнамасын, карталарды зерттеу әдістемесін анықтау қызметі. 

199 
101. Бағытты түзету дегеніміз не? 
A) Меридиан және берілген бағыт арасындағы 90
0
-тан аспайтын 
бағыттың бұрышы; 
B) Магнитті бұрылу мен меридиандардың жақындау арасындағы 
алгебралық айырма; 
C) Сызықтың басындағы нүктеде өлшенген бұрыш; 
D) Сызықтың соңындағы нүктеде өлшенен бұрыш. 
E) Дұрыс жауабы жоқ. 
102. Кері бұрыш дегеніміз не? 
A) Меридиан және берілген бағыт арасындағы 90
0
- тан аспайтын 
бағыттың бұрышы; 
B) Магнитті бұрылу мен меридиандардың жақындау арасындағы 
алгебралық айырма; 
C) Сызықтың басындағы нүктеде өлшенген бұрыш; 
D) Сызықтың соңындағы нүктеде өлшенген бұрыш; 
E) Дұрыс жауабы жоқ. 
103. Тік бұрыш дегеніміз не? 
A) Меридиан және берілген бағыт арасындағы 90
0
- тан аспайтын 
бағыттың бұрышы; 
B) Магнитті бұрылу мен меридиандардың жақындау арасындағы 
алгебралық айырма; 
C) Сызықтың басындағы нүктеде өлшенген бұрыш; 
D) Сызықтың соңындағы нүктеде өлшенген бұрыш; 
E) Дұрыс жауабы жоқ. 
104. Қиманың биіктігі дегеніміз не? 
A) Картадағы екі көршілес горизонтальдар арасындағы ара-
қашықтықтар; 
B) Екі көршілес горизонтальдардың биіктіктері арасындағы айырма; 
C) Жерлікті жердің биік айырымының сәйкес горизонтальға ауытқу; 
D) Негізгі горизонтальдар ортасынан өткізілген қосымша қималар; 
E) Жер бедері пішінінің жеткіліксіз көрсетілу жағдайында 
өткізілетін горизонтальдардың қимасы. 
105. Жатыс дегеніміз не? 
A) Картадағы екі көршілес горизонтальдар арасындағы ара-
қашықтықтар; 
B) Екі көршілес горизонтальдардың биіктіктері арасындағы айырма; 
C) Жерлікті жердің биікайырымының сәйкес горизонтальға 
ауытқу; 
D) Негізгі горизонтальдар ортасынан өткізілген қосымша қималар; 
E) Жер бедері пішінінің жеткіліксіз көрсетілу жағдайында 
өткізілетін горизонтальдардың қимасы. 

200 
106. Ылди дегеніміз не? 
A) Картадағы екі көршілес горизонтальдар арасындағы ара-
қашықтықтар;
B) Екі көршілес горизонтальдардың биіктіктері арасындағы айырма; 
C) Жерлікті жердің биік айырымының сәйкес горизонтальға ауытқу; 
D) Негізгі горизонтальдар ортасынан өткізілген қосымша қималар; 
E) Жер бедері пішінінің жеткіліксіз көрсетілу жағдайында 
өткізілетін горизонтальдардың қимасы. 
107. Қосымша горизонталь дегеніміз не? 
A) Картадағы екі көршілес горизонтальдар арасындағы ара-
қашықтықтар; 
B) Екі көршілес горизонтальдардың биіктіктері арасындағы айырма; 
C) Жерлікті жердің биік айырымының сәйкес горизонтальға ауытқу; 
D) Негізгі горизонтальдар ортасынан өткізілген қосымша қималар; 
E) Жер бедері пішінінің жеткіліксіз көрсетілу жағдайында 
өткізілетін горизонтальдардың қимасы. 
108. Жартылай горизонталь дегеніміз не? 
A) Картадағы екі көршілес горизонтальдар арасындағы ара-
қашықтықтар; 
B) Екі көршілес горизонтальдардың биіктіктері арасындағы айырма; 
C) Жерлікті жердің биік айырымының сәйкес горизонтальға ауытқу; 
D) Негізгі горизонтальдар ортасынан өткізілген қосымша қималар; 
E) Жер бедері пішінінің жеткіліксіз көрсетілу жағдайында 
өткізілетін горизонтальдардың қимасы. 
109. Геодезиалық тірек торы дегеніміз не?
A) Белгілі бір аймақта біркелкі орналасқа геодезиялық пунктер 
жүйесі; 
B) Жергілікті жерде бекітілген және геодезиялық тордың 
нүктелері болып келетін ұшбұрыштар қатары салынған аймақ; 
C) Бұрыштары мен жақтарының барлығы өлшенетін сынық 
сызықтар торабы; 
D) Триангуляция, полигонометрия және трилатерация әдістері; 
E) Үш жағы сызық ұзындығынан 1:400000-нан аспайтын 
қателікпен өлшенетін ұшбұрыштар құрудың қатарлары. 
110. Трилатерация әдісі қандай сызба-нұсқа бойынша құрастырылады? 
A) Белгілі бір аймақта біркелкі орналасқа геодезиялық пунктер 
жүйесі; 
B) Жергілікті жерде бекітілген және геодезиялық тордың 
нүктелері болып келетін ұшбұрыштар қатары салынған аймақ; 
C) Бұрыштары мен жақтарының барлығы өлшенетін сынық 
сызықтар торабы, 
D) Триангуляция, полигонометрия және трилатерация әдістері; 

201 
E) Үш жағы сызық ұзындығынан 1:400000-нан аспайтын қателікпен 
өлшенетін ұшбұрыштар құрудың қатарлары. 
111. Триангуляцияны құрудың сызба-нұсқасы: 
A) Белгілі бір аймақта біркелкі орналасқа геодезиялық пунктер 
жүйесі; 
B) Жергілікті жерде бекітілген және геодезиялық тордың 
нүктелері болып келетін ұшбұрыштар қатары салынған аймақ; 
C) Бұрыштары мен жақтарының барлығы өлшенетін сынық 
сызықтар торабы; 
D) Триангуляция, полигонометрия және трилатерация әдістері; 
E) Үш жағы сызық ұзындығынан 1:400000-нан аспайтын қателікпен 
өлшенетін ұшбұрыштар қатарлары құрудың сызба-нұсқасы; 
112. Қашықтық өлшеуіштерді пайдалану әдісі: 
A) Оптикалық әрекет принципіне негізделген әдісі; 
B) Нақтылығы орташа келетін сызықты өлшеу әдісі; 
C) Физикалық принципке негізделген әдіс; 
D) Қашықты одан тәуелді өлшемдерді анықтау арқылы жүзеге 
асатын әдіс; 
E) Электрондық әрекет принципине негізделген әдіс. 
113. Картаның масштабы мен міндетіне сәйкес объектілер мен 
құбылыстарды таңдау және жалпылау дегеніміз не? 
A) Таңдау нормасы; 
B) Картографиалық ценз (тұрақты мөлшер); 
C) Картографиалық мамандану; 
D) Картографиалық жалпылау (генерализация); 
E) Картографиалық жүйелеу. 
114. 1:1 000 000 масштабынан аусқанда генерализацияның 
(жалпылаудың) қандай түрі көрінеді? 
A) Таңдау нормасы; 
B) Картографиалық ценз (тұрақты мөлшер); 
C) Картографиалық мамандану; 
D) Картографиалық жалпылау (генерализация); 
E) Картографиалық жүйелеу. 
115. Ауылдық елді мекендердің төрт сатылы топтарын (1000 аса 
тұрғындар, 500-1000 тұрғын, 100-500 тұрғын және 100-ден төмен 
тұрғын), екі сатылы (1000-нан аса және 1000-нан төмен тұрғындар 
саны), 1:100 000 масштабтан 1:1000 000 масштабқа ауысу жалпылаудың 
(генерализация) қандай түріне жатады? 
A) Сапалы сипаттамаларды жалпылау; 
B) Сандық сипаттамаларды жалпылау; 
C) Геометриалық жалпылау; 

202 
D) Ценздық таңдау; 
E) Мөлшерлі таңдау. 
116. Қылқан жапырақты және аралас ормандар белгілерін 
орманның жалпы белгісіне аустыру жалпылаудың қандай түріне 
жатады? 
A) Сапалы сипаттамаларды жалпылау; 
B) Сандық сипаттамаларды жалпылау; 
C) Геометриялық жалпылау; 
D) Ценздық таңдау; 
E) Мөлшерлі таңдау. 
117. Карта масштабындағы ұзындығы 1 см-ден төмен өзендердің 
жойылуы жағдайында жалпылаудың түрі қандай болып келеді? 
A) Сапалы сипаттамаларды жалпылау; 
B) Сандық сипаттамаларды жалпылау; 
C) Геометриалық жалпылау; 
D) Ценздық таңдау; 
E) Мөлшерлі таңдау. 
118. Ұсақ масштабты карталарда қосымша фьордтарды басты 
фьордтардың санын көбейту арқылы жою жалпылаудың қандай түріне 
жатады? 
A) Сапалы сипаттамаларды жалпылау; 
B) Сандық сипаттамаларды жалпылау; 
C) Геометриалық жалпылау; 
D) Ценздық таңдау; 
E) Мөлшерлі таңдау. 
119. Мектеп атласындағы карталарда Дүние жүзілік мұхиттың 
ағындарын бейнелеу жалпылаудың қандай түріне жатады? 
A) Сапалы сипаттамаларды жалпылау; 
B) Сандық сипаттамаларды жалпылау; 
C) Геометриалық жалпылау; 
D) Ценздық таңдау; 
E) Мөлшерлі таңдау. 
120. Елді мекендердің көлемін белгілейтін пунсондарды анықтау 
үшін қандай шкала қолданылады? 
A) Үздіксіз абсолютті;
B) Шартты үздіксіз; 
C) Абсолютті сатылы; 
D) Шартты сатылы; 
E) Үздіксіз. 

203 

жүктеу/скачать 5.58 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: