Ұйымдастыру – әдістемелік көрсетулер

Жалпы жағдайлар

Алғашкы және 2-ші реттін бұлтар үшін физикалық қасиеттері және агрегатты күшінен тәуелді ӨҚӘЕУЗ-дың жұғу көлемі есептелінеді:

1. 
   сүйықтылған газдар үшін;
   
2. 
   тек алғашқы бүлт үшін, тек қысылу газдар үшін;
   
3. 
   тек 2-ші реттін бұлтары, улы сүйықтар, қайнаудың температурасы қоршаған ортаның температурасынан жоғары, үшін.
   

ӨҚӘЕУЗ - өте қатты әрекет ететің улы заттар.

ӨҚӘЕУЗ-дың жұқтыру жердің - ӨҚӘЕУЗ-дың концентрациясы адамның өмірі үшін қауіпті мәніне жететін жері.

ӨҚӘЕУЗ-дың мүмкін зақымдалу жердің жер көлемі – желдің бағытының өзгеруінің әсерінен ӨҚӘЕУЗ-дың буы қозғала алатын аралығындағы жер көлемі.

ӨҚӘЕУЗ-дың ақиқат зақымдалу жердің жер көлемі – адам өмір үшін қауіпті аралағындағы ӨҚӘЕУЗ-дың зақымдалу жер көлемі.

Алғашқы бұлт - ӨҚӘЕУЗ-дың бөлгінің сыймдылықтан атмосфераға тез арада өтудің (1-3 мин) нәтижесінде пайда болатың ӨҚӘЕУЗ-дың бұлты.

2-ші реттің бұлты – төгілетін беттен заттардың буланудың нәтижесінде пайда болатын ӨҚӘЕУЗ-дың бұлтары.
Жұқтіру көлемің болжау

Жұқтіру көлемдерің алдын ала болжау кезіндегі өндірістік аппараттар жағдайында алғашқы берілгендер ретінде қабылдау керек. Сиымдылықтың максималды көлемі бойынша ӨҚӘЕУЗ-дың саны ӨҚӘЕУЗ (Qo) тастаулары, метеорологиялық шарттар – инверсия желдің жылдамдығы 1м/с. Аппараттардан кейін жүктіру масштабтарын болжау үшін ӨҚӘЕУЗ тастаулуының саны бойынша дәл берілгендерін және нағыз метео- берілгендерін есепке алынуы керек.

Газды және мұнай өнімдерін өткізу құбырларындағы аппараттар кезінде ӨҚӘЕУЗ-дың тасталуы автоматты кесіп тастау арасындағы құбырында бар ӨҚӘЕУЗ-дың максималді санына тең деп қабылдайды, мысалы: аммиак үшін – 275-500 т құбырлар.

ӨҚӘЕУЗ-дың шін төселетін бетіне еркін төгілетін сұйықтардың қабатының қалыңдығы бүкіл аудан бойынша 0,05м тең деп қабылданады.

Поддонға немесе обваловкаға төгілетін ӨҚӘЕУЗ-тар үшін келесі жолдар бойынша анықталады:

• 
  еректі поддоны бар сыйымдылықтардан кұю кезінде
  

h = H - 0,2 (2.1)

• 
  жалпы поддоны бар топпен орналасқан сыйымдылықтардан құю кезінде
  

h = Qo / F * d (2.2)

d - ӨҚӘЕУЗ-дың тығыздығы, т/м³;

F – поддонға нақты құюдын ауданы, м².
ӨҚӘЕУЗ-дың жұқтыру зонасының терендігін болжау

Есепті 2 қосымшасында келтірілген берілгендердің көмегімен жүргізіледі.

1. 
   1-ші реттін бұлттағы заттардың саның анықтайды
   

Q = K₁ * K₃ * K₇ * Q₀ (2.3)

Басқа коэффициентердің мәнің 3 қосымша бойынша табылады; сығылған үшін К₁, К₇ = 1;

Q₀ – апат кезіндегі төгілген заттардың саны, т.

Сығылған газдың қоймасындағы апаттары кезіндегі келесі формула бойынша есептеледі

V – қойманың көлемі, м³.

Газ құбырлырындағы апаттар кезінде Q₀ келесі формула бойынша есептеледі
Q₀ = n*d*V/100 (2.5)
мұндағы n – табиғи газдағы ӨҚӘЕУЗ-дың құрамы, %;

d – ӨҚӘЕУЗ-дың тығыздығы, т/м³ (3 қосымша);

V – автоматты кесіп тастаулардың арасындағы газ құбырлардың секциялардың көлемі, м³.

2. 
   2-ші реттін бұлттардағы заттардың саның келесі формуламен анықтайды
   

Q₂ = (1 – K₁ )*K₂*K₃*K₄*K₅*K₆*K₇*Q₀/h * d, (2.6)

K₆– апаттан кейін өткен N уақытынан тәуелді коэффициент; K₆ – мәні заттардың бұлтануының ұзақтылығы Т (сағат);

N^0,8 - кезінде N

K₆ =T^0,8 кезінде, N≥Tкезінде T<1, K₆ 1 сағат үшін қабылданады.

3. 
   ӨҚӘЕУЗ-дың қимылының қатты әсер етуінің ұзақтылығын анықтау.
   

d - ӨҚӘЕУЗ-дың тығыздығы, т/м³;

K₂, K₄, K₇ – коэффицинттердін мәні, (3 қосымша);

4. 
   1-ші және 2-ші реттін бұлттары жұқтыру жердің терендігін есептеуін 2-ші қосымшаны пайдаланып жүргізеді.
   

1-ші және 2-ші реттін ӨҚӘЕУЗ–дың бұлттарын әсер етуімен келісілген жұқтыру жердің толық терендігін келесі формула бойынша анықталады

Γ″ - ең кіші мәні

• 
  Алынған мәні ауа массаларын тасымалдаудың тереңдігінің шекті жіберілетін мәнімен салыстырады. Ауа массаларын тасымалдау
  

5) Химиялық қауіпті объектінің қиратылуы кезінде жұқтірілу жердің тереңдігін есептеу.

Жұқтірілу жердің тереңдігін болжау кезінде еркін құю кезіндегі 2-ші реттін бұлтар үшін берілгендерді ӨҚӘЕУЗ–дың қосынды қорының бір уақытындағы тастауына алуын ұсынады. ӨҚӘЕУЗ-дың қосынды саны келесі формула бойынша есептеледі
Q _э= 20 * K₄*K₅*Σ* (K_2i*K_3i*K_6i*K_7i*Q_i/d_i), (2.9)
мұндағы K_2i, K_3i, K₄, K₅, K_6i, K_7i – коэффицинттердін мәні;

Q_i – объекттегі ӨҚӘЕУЗ–дың қоры, т;

d_i - ӨҚӘЕУЗ–дың тығыздығы, т/м³.

Буланудың уақыты (T) әрбір ӨҚӘЕУЗ үшін 3-формула бойынша анықталады. Г мәні Г_п қосымша бойынша 4 формула бойынша анықталады.

6) ӨҚӘЕУЗ мен жұқтіру зонасының ауданың анықтау.

ӨҚӘЕУЗ-дың 1-ші және 2-ші реттің бүлтар үшін мүмкін болатын жұқтыру жердің ауданы формула бойынша анықтайды:

Г – жұқтыру жердің терендігі,км;

φ – мүмкін болатын жұқтыру жердің бұрыштық өлшемдері, (1 кесте).

Факті негізден жұқтыру жердің ауданы келесі формула бойынша есептеледі:

N – апаттан кейін өткен уақыт, сағат.

7) Жұқтырылған ауаның берілген шекараға (объектіге) жақындауының уақытын анықтау.

Жұқтырылған ауа бұлтарының (ЖАБ) берілген объектіге жақындауының уақытын анықтау:

v – (ЖАБ) алдынғы фронты тасымалдаудың жылдамдығы, км/ сағат.

8) Химиялық жүқтыруының ошақтарындағы мүмкін болатын шығындарын анықтау.

Адамдардың мүмкін болатын шығындарын және олардың құрылысын анықтайды.

№ 1 есеп: 1 сағат өткеннең кейін 1т хлормен 1 техникалық сыйымдылықтың оңтүстік су жиналатын құбырдағы қиратылуы кезіндегі апаттан кейін химиялық жұқтырылуының ошағын бағалау. Апат болған орнынан объектіге дейінгі қашықтық 3 км. Объектіде 50 адам бар, 25 адам ғимаратта, 25 – ашық жерде.

Жауап: Г = 4,040км, Т = 1,49 сағат, ӨЖЗ = 0,6 сағат (өткір жұқтырылатын заттар).

№ 2 есеп: Химиялық қауіпті объектіде ӨҚӘЕУЗ–дың қорлары жоғарланған хлор = 30т, аммиак = 150т, акрил қышқылының нитрилы – 200т. Объектің қиратылуы жағдайында жұқтыру жердің терендігін анықтау. Апаттан кейін өткен уақыт – 3 сағат.

Жауап: (Химиялық қауіпті объекті) ХҚО қиратылуының нәтижесінде жұқтыру жердің терендігі 15км құруы мүмкін.

1. 
   Өте қатты әсер ететің улы заттармен (ӨҚӘЕУЗ) зақымдалуының масштабтарын болжау методикасы не үшін арналған?
   
2. 
   ӨҚӘЕУЗ – тар дегеніміз не? Кең таралған заттарды атандар, олар немен қауіпті?
   
3. 
   1-ші және 2-ші реттін бұлтар дегеніміз не?
   
4. 
   ӨҚӘЕУЗ-дың қимылының тұрақтылығы немен анықталады?
   
5. 
   Берілген объектіге жұқтырылған бұлтардың жақындалуының уақыты неден тәуелді?
   

1 есеп: Радиациялық дәрежесі жарылыстан 3 сағаттан кейін құрамы 130 р/сағат болды заудта істеп жатқан сменаның жұмыс істейтін уақытын анықтау. Цехтағы қызметкерлер және жұмысшылар К_әлс = 7, Ä_óñò = 20р, t_{р max} = 12 сағат, цехтағы ғимаратта жұмыс істейді, қысқартылған сменаның санасы бір толық сменадан N = 3, өндірістік процесін үзуге болады. Ғимараттың цехындағы құрылған қорғану баспанамен қолданалады.

2есеп: Химиялық өте қауіпті объектіден 5 және 10 км шақырымда орналасқан объектіде апат болғанда 50т хлор ауаға шығарылған, объектідегі қызметкерлердың және жұмысшылардың қорғайтың және жұмыстың ұзақтығын анықтау.
4 Тақырып Шаруашылық объектілерді, жұмысшыларды және қызметшілерді инженерлік қорғауы.
Жұмыстың мақсаты: Жұмысшыларды, қызметшілерді және шаруашылық объектілерді инженерлік қорғаудың сұрақтарымен танысу.

Жоспар:

1. 
   Негізгі талаптар;
   
2. 
   Негізгі функциялар;
   
3. 
   Зиянды және қауіпті факторлардың жұмысшыларға әсер етуін төмендететін және болдырмайтын техникалық құралдар.