Нұсқаулар Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

С.Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті

Павлодар

ХТжЖФ деканы

______________Қ.Қ.Ахметов

«__»___________200 ж.

Құрастырушы: оқытушы А. Е. Егінбаева __________

Зертханалық жұмыстарды орындауға арналған

Құрлықтар мен мұхиттардың физикалық географиясы пәні бойынша

«__»_______________ 200__ж., хаттама № кафедра мәжілісінде ұсынылды

Әдістемелік жобаның мақсаты: жоғары таксондық дәрежедегі табиғи аумақтық кешендердің ерекшеліктері туралы түсініктерді қалыптастыру тәлімінде студенттердің географиялық ой-өрісін дамыту. Тапсырмалары студенттерде табиғат пен адам арасындағы әрекет етуінің аумақтық мәселелері туралы түсінігін қалыптастырады. Сонымен қатар жалпы планетарлық және аймақтық заңдылықтардың қалыптасуы, жұмыс істеуі, кеңістік дифференциациясы мен табиғи геожүйені ірі таксономиялық рангісіне жататын, мысалы құрлық, аймақ, облыстарды шаруашылықта пайдалануды біліп тану болып табылады. Табиғи ортаны мөлшерден тыс қолдану, табиғи ресурстарды пайдаланудың түрлері мен әдістері жер шары ландшафттардың антропогендік модификациясы мен антропогендік құбылуын көрсетеді.

1. 
   Власова Т.В. Физическая география материков. –М., 1986. –Ч. 1-2.
   
2. 
   Ерамов Р.А. Практикум по физической географии материков. –М., 1987.
   
3. 
   Еремина В.А., Спрялин А.Н. Океаны. –М., 1997.
   
4. 
   Физическая география материков и океанов / Под ред. А.М. Рябчикова. –М., 1988.
   

5. 
   Воронов А.Г., Дроздов Н.Н., Мяло Е.Г. Биогеография мира. –М., 1985.
   
6. 
   Географический энциклопедический словарь: Географические названия. –М., 1983-1989.
   
7. 
   Краткая географическая энциклопедия. –М., 1960-1966. –Т. 1-5.
   
8. 
   По материкам и океанам / Сост. Н.П. Смирнова и А.А. Шибанова. –М., 1988. –Кн. 1-2.
   
9. 
   Хрестоматия по географии материков и океанов. –М., 1987.
   
10. 
    «Страны и народы». –М., 1976-1982.
    
11. 
    «Природа мира». –М., 1981-1991.
    

1. 
   Атлас Африки. –М., 1968.
   
2. 
   Географический атлас для учителя средней школы. –М., 1984.
   
3. 
   Физико-географический атлас мира. –М., 1964.
   

1. 
   Глобустар мектептік М 1 : 50 000 000
   
2. 
   Демонстрациялық кестелер «Растительный мир материков», «Животный мир материков».
   
3. 
   Қабырғаға ілетін әлем және материктер карталары.
   

1. 
   «Материктің табиғи жағдайларына тиетін географиялық орналасуының әсері» сызбасын жасау. Гипсометриялық қимасы.
   
2. 
   Тектоникалық құрылысы және бедері.
   
3. 
   Пайдалы қазбаларының кен орындары. Таралу заңдылықтары.
   
4. 
   Климат типтерін сипаттау.
   

1. 
   Власова Т.В. Физическая география материков. –М., 1986. –Ч. 1-2.
   
2. 
   Ерамов Р.А. Практикум по физической географии материков. –М., 1987.
   
3. 
   Еремина В.А., Спрялин А.Н. Океаны. –М., 1997.
   
4. 
   Физическая география материков и океанов / Под ред. А.М. Рябчикова. –М., 1988.
   
5. 
   Воронов А.Г., Дроздов Н.Н., Мяло Е.Г. Биогеография мира. –М., 1985.
   
6. 
   Географический энциклопедический словарь: Географические названия. –М., 1983-1989.
   
7. 
   Краткая географическая энциклопедия. –М., 1960-1966. –Т. 1-5.
   
8. 
   По материкам и океанам / Сост. Н.П. Смирнова и А.А. Шибанова. –М., 1988. –Кн. 1-2.
   
9. 
   Хрестоматия по географии материков и океанов. –М., 1987.
   
10. 
    «Страны и народы». –М., 1976-1982.
    
11. 
    «Природа мира». –М., 1981-1991.
    

1. 
   Атлас Африки. –М., 1968.
   
2. 
   Географический атлас для учителя средней школы. –М., 1984.
   
3. 
   Физико-географический атлас мира. –М., 1964.
   

1. 
   Глобустар мектептік М 1 : 50 000 000
   
2. 
   Демонстрациялық кестелер «Растительный мир материков», «Животный мир материков».
   
3. 
   Қабырғаға ілетін әлем және материктер карталары.
   

1. 
   Ішкі сулары?
   
2. 
   Табиғи зоналары?
   

1. 
   Табиғатының кеңістік дифференциациясы.
   
2. 
   Физикалық-географиялық облыстарының сипаттамасы.
   
3. 
   Жерортатеңіздік аймағы.
   

1. 
   Ауданы – қоңыр;
   
2. 
   Тереңдігі – көк (орташа максимальды);
   
3. 
   Температурасы: жазда – қызыл, қыста – қара түспен;
   
4. 
   Тұздылығы – жасыл түспен;
   
5. 
   Ең үлкен және ең кішкентай, ең терең және ең таяз, ең жылы және ең суық, ең тұзды және ең тұщы теңіздерді табыңыздар.
   

1. 
   Власова Т.В. Физическая география материков. –М., 1986. –Ч. 1-2.
   
2. 
   Ерамов Р.А. Практикум по физической географии материков. –М., 1987.
   
3. 
   Еремина В.А., Спрялин А.Н. Океаны. –М., 1997.
   
4. 
   Физическая география материков и океанов / Под ред. А.М. Рябчикова. –М., 1988.
   
5. 
   Воронов А.Г., Дроздов Н.Н., Мяло Е.Г. Биогеография мира. –М., 1985.
   
6. 
   Географический энциклопедический словарь: Географические названия. –М., 1983-1989.
   
7. 
   Краткая географическая энциклопедия. –М., 1960-1966. –Т. 1-5.
   
8. 
   По материкам и океанам / Сост. Н.П. Смирнова и А.А. Шибанова. –М., 1988. –Кн. 1-2.
   
9. 
   Хрестоматия по географии материков и океанов. –М., 1987.
   
10. 
    «Страны и народы». –М., 1976-1982.
    
11. 
    «Природа мира». –М., 1981-1991.
    

1. 
   Атлас Африки. –М., 1968.
   
2. 
   Географический атлас для учителя средней школы. –М., 1984.
   
3. 
   Физико-географический атлас мира. –М., 1964.
   

1. 
   Глобустар мектептік М 1 : 50 000 000
   
2. 
   Демонстрациялық кестелер «Растительный мир материков», «Животный мир материков».
   
3. 
   Қабырғаға ілетін әлем және материктер карталары.
   

1. Картографиялық және әдеби материалдарды пайдаланып, теңіздердің салыстырмалы сипаттамаларын жасау: Балтық және Қара теңіздер, Солтүстік және Охот теңіздері.

1. 
   Орталық Азия.
   
2. 
   Шығыс Азия аймақтарының салыстырмалы сипаттамасы.
   
3. 
   Оңтүстік Азияның аймақтары.
   
4. 
   Азияның тау жүйелерінің биіктік белдеулігі.
   

1. 
   Географиялық орналасуы, шекаралары, пішіні, жағалау сызығының тілімденуі және жағалау типі, шеткі нүктелері.
   
2. 
   Қазаншұңқырының шығу тегі. Түбінің бедері, тереңдіктері. Пайдалы қазбалары.
   
3. 
   Судың физикалық-химиялық қасиеттері (тұздылығы, температурасы, мөлдірлігі, динамикасы).
   
4. 
   Теңіз орналасқан облыстың климаттық сипаттамасы.
   
5. 
   Органикалық әлем ерекшеліктері. Теңіздің биологиялық ресурстары, олардың потенциалы және қолданылуы.
   

1. 
   Власова Т.В. Физическая география материков. –М., 1986. –Ч. 1-2.
   
2. 
   Ерамов Р.А. Практикум по физической географии материков. –М., 1987.
   
3. 
   Еремина В.А., Спрялин А.Н. Океаны. –М., 1997.
   
4. 
   Физическая география материков и океанов / Под ред. А.М. Рябчикова. –М., 1988.
   
5. 
   Воронов А.Г., Дроздов Н.Н., Мяло Е.Г. Биогеография мира. –М., 1985.
   
6. 
   Географический энциклопедический словарь: Географические названия. –М., 1983-1989.
   
7. 
   Краткая географическая энциклопедия. –М., 1960-1966. –Т. 1-5.
   
8. 
   По материкам и океанам / Сост. Н.П. Смирнова и А.А. Шибанова. –М., 1988. –Кн. 1-2.
   
9. 
   Хрестоматия по географии материков и океанов. –М., 1987.
   
10. 
    «Страны и народы». –М., 1976-1982.
    
11. 
    «Природа мира». –М., 1981-1991.
    

1. 
   Атлас Африки. –М., 1968.
   
2. 
   Географический атлас для учителя средней школы. –М., 1984.
   
3. 
   Физико-географический атлас мира. –М., 1964.
   

1. 
   Глобустар мектептік М 1 : 50 000 000
   
2. 
   Демонстрациялық кестелер «Растительный мир материков», «Животный мир материков».
   
3. 
   Қабырғаға ілетін әлем және материктер карталары.
   

1. 
   Теңіздің экологиялық жағдайы.
   
2. 
   Антропогенді іс-әрекеттің оң және теріс нәтижелері.
   

1. 
   Солтүстік Америка мен Еуразия материктерінің географиялық орналасуын салыстыру.
   
2. 
   Тектоникалық құрылысы және бедері.
   
3. 
   Солтүстік материктердегі байырғы мұзбасуы.
   
4. 
   Климаты.
   
5. 
   Өзендері.
   

1. 
   Құрылған кесте мәліметтері бойынша («Жиналу көлемі» жолы) өзендердің сулану диаграммасын құрыңдар. Континенттегі түрлі аймақтарындағы өзендердің жиналу көлемінің айырмашылықтарының себептерін түсіндіріңдер.
   
2. 
   Келесі үлгі бойынша «Евразия және Солтүстік Американың ірі көлдерінің сипаттамасы» кестесін құрыңдар:
   

Кесте 3 - Евразия және Солтүстік Американың ірі көлдерінің сипаттамасы

1. 
   Власова Т.В. Физическая география материков. –М., 1986. –Ч. 1-2.
   
2. 
   Ерамов Р.А. Практикум по физической географии материков. –М., 1987.
   
3. 
   Еремина В.А., Спрялин А.Н. Океаны. –М., 1997.
   
4. 
   Физическая география материков и океанов / Под ред. А.М. Рябчикова. –М., 1988.
   
5. 
   Воронов А.Г., Дроздов Н.Н., Мяло Е.Г. Биогеография мира. –М., 1985.
   
6. 
   Географический энциклопедический словарь: Географические названия. –М., 1983-1989.
   
7. 
   Краткая географическая энциклопедия. –М., 1960-1966. –Т. 1-5.
   
8. 
   По материкам и океанам / Сост. Н.П. Смирнова и А.А. Шибанова. –М., 1988. –Кн. 1-2.
   
9. 
   Хрестоматия по географии материков и океанов. –М., 1987.
   
10. 
    «Страны и народы». –М., 1976-1982.
    
11. 
    «Природа мира». –М., 1981-1991.
    

1. 
   Атлас Африки. –М., 1968.
   
2. 
   Географический атлас для учителя средней школы. –М., 1984.
   
3. 
   Физико-географический атлас мира. –М., 1964.
   

1. 
   Глобустар мектептік М 1 : 50 000 000
   
2. 
   Демонстрациялық кестелер «Растительный мир материков», «Животный мир материков».
   
3. 
   Қабырғаға ілетін әлем және материктер карталары.
   

1. 
   Негізгі терминдер мен ұғымдардың анықтамаларын беріңдер.
   
2. 
   Ішкі сулардың ерекшеліктерін анықтайтын факторларды атаңдар.
   
3. 
   Өзендер және көлдердің негізгі морфометриялық көрсеткіштерінің сипаттамаларын атаңдар.
   
4. 
   Өзендер мен көлдердің қандай жіктемесін білесіңдер?
   

1. 
   Тектоникалық құрылысы мен бедерін сипаттау.
   
2. 
   «Климат типтері» кестесін толтыру.
   
3. 
   Өзендері мен көлдерін кескін картаға түсіру.
   
4. 
   «Табиғи зоналары» кестесін толтыру.
   

1. 
   Власова Т. В. Физическая география материков.- М.,1986.- Ч. 1-2.
   
2. 
   Ерамов Е. А. Практикум по физической географии материков.- М., 1987.
   
3. 
   Еремина В.А., Спрялин А. Н. Океаны.-М., 1997.
   
4. 
   Степанов В.Н. Мировой океан. – М., 1982.
   
5. 
   Физическая география материков и океанов/ Под ред. А. М. Рябчикова.- М., 1988.
   

1. 
   Атлас Африки. - М., 1968.
   
2. 
   Географический атлас для учителя средней школы. – М., 1984.
   
3. 
   Физико-географический атлас мира.- М., 1964.
   

1. 
   Глобустар мектептік М 1: 50 000 000
   
2. 
   Демонстрациялық кестелер «Растительный мир материков», «Животный мир материков»
   
3. 
   Қабырғаға ілетін әлем және материктер карталары
   

1. Ла-Плата және Патагония аймақтарының табиғатын сипаттау.

1. 
   Морфоқұрылымдық облыстарын картаға түсіру.
   
2. 
   Кешендік қима жасау.
   
3. 
   Климаттық карталарын талдау.
   
4. 
   Ішкі суларын сипаттау.
   

1. 
   Власова Т. В. Физическая география материков.- М.,1986.- Ч. 1-2.
   
2. 
   Ерамов Е. А. Практикум по физической географии материков.- М., 1987.
   
3. 
   Еремина В.А., Спрялин А. Н. Океаны.-М., 1997.
   
4. 
   Степанов В.Н. Мировой океан. – М., 1982.
   
5. 
   Физическая география материков и океанов/ Под ред. А. М. Рябчикова.- М., 1988.
   

4. 
   Атлас Африки. - М., 1968.
   
5. 
   Географический атлас для учителя средней школы. – М., 1984.
   
6. 
   Физико-географический атлас мира.- М., 1964.
   

4. 
   Глобустар мектептік М 1: 50 000 000
   
5. 
   Демонстрациялық кестелер «Растительный мир материков», «Животный мир материков»
   
6. 
   Қабырғаға ілетін әлем және материктер карталары
   

1. Амазония және Конго қазашұңқырын, Гвиана және Эфиопия таулы қыраттарын, Бразилия және Шығыс Африка жайпақ тауларын, Атлас және Кап тауларын саластырып сипаттау.

1. 
   Оңтүстік тропиктік материктердің географиялық орналасуын, көлемін, пішінін салыстыру.
   
2. 
   Австралияның физикалық географиялық тұрғыдан аудандастыру сызбасын жасау.
   

1. 
   Власова Т. В. Физическая география материков.- М.,1986.- Ч. 1-2.
   
2. 
   Ерамов Е. А. Практикум по физической географии материков.- М., 1987.
   
3. 
   Еремина В.А., Спрялин А. Н. Океаны.-М., 1997.
   
4. 
   Степанов В.Н. Мировой океан. – М., 1982.
   
5. 
   Физическая география материков и океанов/ Под ред. А. М. Рябчикова.- М., 1988.
   

1. 
   Атлас Африки. - М., 1968.
   
2. 
   Географический атлас для учителя средней школы. – М., 1984.
   
3. 
   Физико-географический атлас мира.- М., 1964.
   

1. 
   Глобустар мектептік М 1: 50 000 000
   
2. 
   Демонстрациялық кестелер «Растительный мир материков», «Животный мир материков»
   
3. 
   Қабырғаға ілетін әлем және материктер карталары
   

1. Солтүстік Австралия және Ориноко жазықтарын салыстыру.

1. 
   Антарктида мен Антарктика түсініктері, олардың шекаралары.
   
2. 
   Мұзасты бедері.
   
3. 
   Мұз жамылғысы.
   
4. 
   Табиғи жағдайлары.
   

1. 
   Власова Т. В. Физическая география материков.- М.,1986.- Ч. 1-2.
   
2. 
   Ерамов Е. А. Практикум по физической географии материков.- М., 1987.
   
3. 
   Еремина В.А., Спрялин А. Н. Океаны.-М., 1997.
   
4. 
   Степанов В.Н. Мировой океан. – М., 1982.
   
5. 
   Физическая география материков и океанов/ Под ред. А. М. Рябчикова.- М., 1988.
   

1. 
   Атлас Африки. - М., 1968.
   
2. 
   Географический атлас для учителя средней школы. – М., 1984.
   
3. 
   Физико-географический атлас мира.- М., 1964.
   

1. 
   Глобустар мектептік М 1: 50 000 000
   
2. 
   Демонстрациялық кестелер «Растительный мир материков», «Животный мир материков»
   
3. 
   Қабырғаға ілетін әлем және материктер карталары
   

1. Органикалық әлемі.

2. Антарктикалық шұраттары.

ТАҚЫРЫП 10. Зертханалық жұмыс №9 –

Дүниежүзілік мұхиттар.
Мақсаты: Географиялық орналасуын, жер бедерін, зерттеу тарихын, аумақтағы табиғат және қоғам арасындағы әрекеттің мәселелерімен танысу.

Әдістемелік нұсқау: студенттің өзіндік жұмысы.
Жұмыс барысы:

Тапсырма 1: дәптерге жазбаша сипаттама беріңдер:

1. 
   Мұхиттардың шекаралары.
   
2. 
   Мұхит түбінің орографиялық құрылымдары.
   
3. 
   Батиграфиялық қима.
   
4. 
   Геологиялық және геоморфологиялық процестері.
   

1. 
   Дүниежүзілік мұхитының түбіне батиграфиялық қимасын жасау (не экваторлық белдеу, не басқа белдеулер бойынша).
   
2. 
   Кескін картада жер бедерінің ірі формаларын, пішіндерін түсіру, оның ішінде қазан шұңқырларын, ойыстарын және мұхит орталық жоталарын:
   

1. 
   Атлант мұхиты: Капская, Ангольская, Гвинейская, Северо-Американская, Лабрадорская қазан шұңқырлары, Рейкъянес жотасы, Африкандық-Антарктикалық көтерілімі, Пуэрто-Рико, Оңтүстіксандвичев наулары;
   
2. 
   Тынық мұхиты: Филиппинская, Коралловая, Фиджи қазан шұңқырлары, Гавайский, Новозеландский жоталары, Японский, Бонинский, Рюкю, филиппинский, Бугенвиля, Тонга, Кермадек науалары;
   
3. 
   Үнді мұхиты: Аравийская, мадагаскарская қазан шұңқырлары, Орталық Үнді жотасы, Ява (немесе Зонд) науасы;
   
4. 
   Солтүстік мұзды Мона (Ян-Маен аралдан бастап) жотасы.
   

1. 
   Власова Т. В. Физическая география материков.- М.,1986.- Ч. 1-2.
   
2. 
   Ерамов Е. А. Практикум по физической географии материков.- М., 1987.
   
3. 
   Еремина В.А., Спрялин А. Н. Океаны.-М., 1997.
   
4. 
   Степанов В.Н. Мировой океан. – М., 1982.
   
5. 
   Физическая география материков и океанов / Под ред. А. М. Рябчикова.- М., 1988.
   

1. Атлас Африки. - М., 1968.

2. Географический атлас для учителя средней школы. – М., 1984.

3. Физико-географический атлас мира.- М., 1964.

1. Глобустар мектептік М 1: 50 000 000.

2. Демонстрациялық кестелер «Растительный мир материков», «Животный мир материков».

3. Қабырғаға ілетін әлем және материктер карталары.

1. 
   Негізгі су массаларының типтеріне сипаттама беру.
   

1. 
   Атлант және Тынық мұхиттарының географиялық орналасуын салыстыру.
   
2. 
   Жағалау сызығы.
   
3. 
   Мұхит түбі бедерінің әр пішіндері аудандарының диаграммасын жасау.
   

1. 
   Кейбір физикалық-географиялық белдеулерге сипаттама беру.
   
2. 
   Дүниежүзілік мұхитының негізгі морфоэлементтерінің кестесін пайдаланып, қайраң, беткей, шара, науалар аудандарының үлестерін санап шығу, оның негізінде диаграммасын (шеңберлік) құрастыру.
   

1. 
   Власова Т. В. Физическая география материков.- М.,1986.- Ч. 1-2.
   
2. 
   Ерамов Е. А. Практикум по физической географии материков.- М., 1987.
   
3. 
   Еремина В.А., Спрялин А. Н. Океаны.-М., 1997.
   
4. 
   Степанов В.Н. Мировой океан. – М., 1982.
   
5. 
   Физическая география материков и океанов / Под ред. А. М. Рябчикова.- М., 1988.
   

1. Атлас Африки. - М., 1968.

2. Географический атлас для учителя средней школы. – М., 1984.

3. Физико-географический атлас мира.- М., 1964.

1. Глобустар мектептік М 1: 50 000 000.

2. Демонстрациялық кестелер «Растительный мир материков», «Животный мир материков».

3. Қабырғаға ілетін әлем және материктер карталары.

1. Жағалау сызықтарына сипаттама беру.

1. 
   Беткі суларының ерекшеліктері.Картасын талдау.
   
2. 
   Беткі ағыстар сызбасын жасау және талдау.
   
3. 
   Физикалық-географиялық белдеулерін сипаттау.
   

1. 
   Мұхиттың физикалық-географиялық орнына сипаттама беру (жоспар бойынша):
   

1. 
   Шекаралары;
   
2. 
   Градус торабында орналасуы;
   
3. 
   Басқа мұхиттарға қарағанда орналасуы;
   
4. 
   Материктерге қарағанда орналасуы;
   
5. 
   Климаттық белдеулерде орналасуы;
   
6. 
   Қорытынды: жануарлар дүниесі, табиғат жағдайларына орналасуының әсері.
   

1. 
   Власова Т. В. Физическая география материков.- М.,1986.- Ч. 1-2.
   
2. 
   Ерамов Е. А. Практикум по физической географии материков.- М., 1987.
   
3. 
   Еремина В.А., Спрялин А. Н. Океаны.-М., 1997.
   
4. 
   Степанов В.Н. Мировой океан. – М., 1982.
   
5. 
   Физическая география материков и океанов / Под ред. А. М. Рябчикова.- М., 1988.
   

1. Атлас Африки. - М., 1968.

2. Географический атлас для учителя средней школы. – М., 1984.

3. Физико-географический атлас мира.- М., 1964.

1. Глобустар мектептік М 1: 50 000 000.

2. Демонстрациялық кестелер «Растительный мир материков», «Животный мир материков».

3. Қабырғаға ілетін әлем және материктер карталары.

1. Кейбір физикалық-географиялық белдеулерге сипаттама беру.

1. 
   Мұхит түбі бедерін сипаттау.
   
2. 
   Мұхиттың беткі суларының температурасы мен тұздылығының таралу заңдылықтарын анықтау.
   
3. 
   Үнді және Тынық мұхиттардың флорасы мен фаунасын салыстыру.
   

1. 
   Жер бедері түбінің сипаттамасы.
   

1. 
   Власова Т. В. Физическая география материков.- М.,1986.- Ч. 1-2.
   
2. 
   Ерамов Е. А. Практикум по физической географии материков.- М., 1987.
   
3. 
   Еремина В.А., Спрялин А. Н. Океаны.-М., 1997.
   
4. 
   Степанов В.Н. Мировой океан. – М., 1982.
   
5. 
   Физическая география материков и океанов / Под ред. А. М. Рябчикова.- М., 1988.
   

1. Атлас Африки. - М., 1968.

2. Географический атлас для учителя средней школы. – М., 1984.

3. Физико-географический атлас мира.- М., 1964.

1. Глобустар мектептік М 1: 50 000 000.

2. Демонстрациялық кестелер «Растительный мир материков», «Животный мир материков».

3. Қабырғаға ілетін әлем және материктер карталары.

1. Кейбір физикалық-географиялық белдеулерге сипаттама беру.

1. 
   Географиялық орналасуын сипаттау.
   
2. 
   Табиғи жағдайлары.
   
3. 
   Гидрологиялық режимі.
   
4. 
   Мұз режимі.
   
5. 
   Мұз типтері.
   

1. 
   Органикалық дүниенің ерекшеліктері.
   

6. 
   Власова Т. В. Физическая география материков.- М.,1986.- Ч. 1-2.
   
7. 
   Ерамов Е. А. Практикум по физической географии материков.- М., 1987.
   
8. 
   Еремина В.А., Спрялин А. Н. Океаны.-М., 1997.
   
9. 
   Степанов В.Н. Мировой океан. – М., 1982.
   
10. 
    Физическая география материков и океанов / Под ред. А. М. Рябчикова.- М., 1988.
    

1. Атлас Африки. - М., 1968.

2. Географический атлас для учителя средней школы. – М., 1984.

3. Физико-географический атлас мира.- М., 1964.

1. Глобустар мектептік М 1: 50 000 000.

2. Демонстрациялық кестелер «Растительный мир материков», «Животный мир материков».

3. Қабырғаға ілетін әлем және материктер карталары.