Объединение юридических лиц в форме ассоциации «общенациональное движение «бобек»
жүктеу/скачать 1.76 Mb. Pdf көрінісі
|
| INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL
«GLOBAL SCIENCE AND INNOVATIONS 2022: CENTRAL ASIA» ASTANA, KAZAKHSTAN, SEPTEMBER 2022 26 Американдық банктерде несие алушының несие қабілеттілігін анықтау. 1. Кәсіп түрі. 2. Жұмыс істеу стажы. 3. Пәтер - үй жағдайлары. 4. Берілген жерде тұруына байланысты. 5. Жанұя жағдайына байланысты. 6. Апталық ақысына байланысты. 7. Банктік шотының болуына байланысты. Осындай әдіспен несие алушының несиелік қабілеттілігін анықтау барысында 30 бал жиналатын болса, онда несие беру өте үлкен тәуекелге әкеледі. Ал егер балдар сомасы 13 – тен аз болса, онда несиені бермеу туралы шешім дәл сол ретте қабылданады [4,103-106 бб.]. Сонымен қатар, АҚШ-тың банктік жүйесінде клиенттің қаржылық жағдайын талдаудың «алты Си» ережесі қолданылады. 1. С - сһаracter (қарыз алушының мінезі); 2. С - сарасity (қарызды өтеу қабілеті); 3. С - соllateral ( қамтамасыз етілуі); 4. С - саsh (ақша қаражаттары); 5. С - соnditions (жалпы экономикалық жағдайлар); 6. С - соntrol (бақылау). Ал Англияда несиелік қабілеттілікті бағалауда «РАRTS» ережесі қолданылады. Бұл сөз қарыз алушыға несие бермес бұрын банктер тарапынан қойылатын талаптардан тұрады. Оған жататыңдар: 1. Рurpose - мақсаттылық; 2. Аmount - сомасы, мөлшері; 3. Repayment - қарыз және проценттерді қайтару; 4. Тerm - мерзім; 5. Security - қамтамасыз етілуі. Бұл жерде келесідей көрсеткіштер есептеледі: Өтелген несиенің орташа сомасы = (Дебиторлық қарыздың орташа сомасы / Сату көлемі) *365 Қорлар айналымы = (Қорлардың орташа құны / Сатылған тауарлардың құны)*365 Алынған несиенің орташа сомасы = Кредиторлық қарыздың орташа сомасы / өзіндік құны бойынша бағаланып, сатылған тауарлардың құны. Сонымен қатар, шетел тәжірибесінде рационалды несиелендірудің принциптері « САМРАRІ » ережесіне негізделген. Ол келесідей сөздерден құрылған: С - клиенттің сипаттамасы; А - қарызды қайтару қабілеті; М - маржа (табыстылық); Р - мақсат; А - қарыздың көлемі; R - қарызды өтеу шарттары; I - қарызды қайтармау тәуекелін сақтандыру, Қарызды берудің негізгі шарты - оның өтелуінің жоғары ықтималдығы. Әрине, қарыз алушының қаншалықты қамтамасыз етілуі жақсы болса да, оның қарызды өтеуге қаражат көздері жеткіліксіз болса, оған несие берілмейді. Қарыз алушының қамтамасыз етілуі клиент белгілі бір жағдайларға байланысты банктен алған қарызын өтей алмаған жағдайда қолданылады. |