Обербек маятнигінің КӨмегімен айналмалы қОЗҒалыс динамикасының заңын зерттеу
жүктеу/скачать 0.83 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Кесте 1
| 1.1. Графиктер тұрғызу
Координат осьтерін таңдау. График миллиметрлік қағаз парағында орындалады. Горизонталь ось бойынша аргументті, яғни мәндерін экспериментатор өзі беретін шаманы, ал вертикаль ось бойымен функцияны белгілеу қабылданған. Әр осьтің соңында шаманың белгісі, ондық көбейткіштер және өлшем бірлігі көрсетіледі. Осылай бола тұра 10n көбейткіші, кестелердегі сияқты, бөлу кезінде нөлдерді қалдыруға мүмкіндік береді, мысалы, 0,001; 0,002 Н және т.б. орнына, осьтің соңында 10–3 Н немесе мН деп көрсетіп, 1, 2, 3 ..... жазуға мүмкіндік береді. Аралықтарды (интервалдарды) таңдау. Әр осьте айнымалыларды өзгерту интервалдары, график бүкіл сызба өрісін алатындай, бір-бірінен тәуелсіз таңдалады. Ол үшін интервалдар шекаралары өлшенген мәндердің ең кішісі мен ең үлкеніне жақын қабылданады. Осьтің интервалы міндетті түрде нөлден басталмайтынын атап көрсетеміз. Графикте эксперименттік зерттелген аймаққа жақын болған немесе нөлге экстраполяция қажет болған жағдайда ғана нөл нүктесі орналастырылады. Масштабтар мен шкалалар таңдау. Масштаб нүктелерді белгілеу және графикті оқу үшін қарапайым және ыңғайлы болуы тиіс. Масштабтың бірлігі ретінде ось бөлігі 10 немесе 50 мм-ге еселі болатын масштабтарды пайдаланған дұрыстау болады, ол бөлік үлесін оңай есептеуге мүмкіндік береді. Осындай бөлікпен өлшенетін шаманың "бүтін" сан (1, 2, 5) бірліктерін байланыстырады (қосымшадағы 1 кестені қараңыз). Әрбір ось бойынша шкала бөліктері масштабқа сәйкес дербес таңдалады және барлық бөліктердің жазулары бүкіл ось бойымен белгіленеді. Шкала бөліктерін оқуды жеңілдету үшін, оған 3-тен 5-ке дейінгі сандармен бөлімдерді көрсету жеткілікті. Кесте 1Масштабтардың жарамдылығы
Нүктелерді белгілеу. Эксперименттік деректер графикте, олардың сандық мәндерін жазбай-ақ нақты белгішелер түрінде бейнеленген - олар кестеде берілген. Түрлі белгішелер (ашық және қараңғы доңғалақтар, үшбұрыштар және басқалар) түрлі тәжірибелер жағдайларына қатысты деректерге сілтеме жасау үшін пайдаланылады. Эксперименттік қисығын жүргізу. Қисықты үздіксіз сызық түрінде жүргізеді. Осындай сипат физикалық тәуелділіктер үшін тән. Эксперименттік қисық, нүктелер қисықтың екі жағында біркелкі және оған барынша жақын орналасатындай жолмен жүзеге асырылады. Егер тәуелділік түрі теориядан белгілі болса, онда осы теориялық қисық тұрғызылады. Сызықтық тәуелділік жағдайында түзу сызықты орташа нүкте арқылы жүргізеді (1 суретте ол қоршалған), оның координаттары келесі формулалармен есептелінеді: ; , (1) мұндағы N–графиктегі тәжірибелік нүктелер саны. Графиктің атауы – бұл зерттелінетін тәуелділіктің атауы, онда координаттық осьтерде көрсетілген, айнымалылардың белгілері түсіндіріледі. Қажет болған жағдайда, график атауында эксперименталдық нүктелер мен қисықтар белгіленулері түсіндіріледі. Тақырып әдетте графиктің үстіне немесе төменгі жағына орналастырылады. Тақырыптар мысалдары: Маятниктің бұрыштық үдеуінің күш моментінен M тәуелділігі (о – радиусы R1 барабан үшін, – R2 үшін). Баллондағы артық қысымның p ауа ағынының уақытынан t тәуелділігі. жүктеу/скачать 0.83 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|