Оггеогеоопоопооооооооооооооооооооооооооооооооооооооооооооооооооооооооо
КІРІСПЕ Тақырыптың өзектілігі
жүктеу/скачать 0.77 Mb.
|
| КІРІСПЕ
Тақырыптың өзектілігі: Әр жазушыны толғандыратын мазасыз мәселелерді ойлай отырып жазушы, философ А. Г. Спиркин: "Экзистенциализм – ХХ ғасыр - ядролық апат алдындағы қорқыныш, жаһандық мәселелер, адамзат таңдаған даму жолындағы өкініш, оны өлім шегіне, рационализм ғасырына және адамның ақиқатты сезінуіне, жиі жағымсыз, өзінің өмір сүруіне, ең жақсы үйлесімді өмір мен оған ұмтылысқа әкеп соқтыратын қорқыныш ғасыры болып шықты", - деп көрсетеді. Экзистенциализм көбінесе ішкі әлемді зерттейді. Осы экзистенциализм саласының негізін қалаушы деп Ф.М.Достоевский танылған. Қазіргі қазақ прозасының әдебиеттегі бүгінгі ақын-жазушылардың сынға салған жемісті прозасы мәдениетіміздің алтын ғасырына енгенін байқаймыз. Адамзат тұрмысы қалай өзгерсе, әдебиет те солай өзгермек. Бүгін де қазақтың тұрмысы қандай болса, тілегі, ұстаған мақсаты не түрде болса, әдебиет те сол мақсатқа жауап есебінде, жетекші есебінде шығарылған деп білеміз. Қазіргі қазақ прозасының байлығын қазақ жазушыларының сөз шеберлігінен көруге болады. Жалпы заман ағысына қаймықпай, қарсы жүзіп, қазақ әдебиетінің күрделі кезеңдері мен жетістіктерін басынан өткерген әрі даму бағытын анықтаған қазақ әдебиетіндегі ірі тұлғалар көп. Жазушылардың шығармалары заманға, қоғамға байланысты адамдар бейнесіндегі көзқарастарының өзгеруі, қазіргі қазақ прозасын талдау мақсаты, бүгінгі өмір ағымына байланысты жанрдың негізгі обьектісі адам болғандықтан, заманына қарай адамының қандай екенін көресіз. Қаламгерлердің шығармаларынан бүгінгі күн адамдарының тағдырын, өз замандастарының өмірін, тұрмыс-тіршілігін құлшына ашып, суреттегенін аңғаруға болады. Талантты жазушылар кейіпкерлерін, олардың өмірін, тағдырын өзгеше суреттейтінін байқауымызға болады. Жазушылардың тәрбиелік мәні бар әңгімелері арқылы болашақ ұрпаққа үлгі-өнеге берерлік мәні зор. Ұрпағымыз осы жазушылардың әңгімелері арқылы адамгершілік, ой-парасатын биіктетері сөзсіз. Шындықты айтады. Қазақ елінің жеріне деген құлшыныстары шабытты. Оқушыларды елін, жерін қорғауға, патриоттық сезімдерін ұлғайту арқылы тәрбиелеу мақсаттарын сөз етеді. Әр жазушы өзінше шебер. Шығармаларында ортақ желі бар, және де отанына деген патриоттық сезімдері, ұлтжандылығы, ауыл адамдарының қиыншылығын, бүгінгі саяси әлеуметтік тұрғыда жазған әңгімелері жетерлік. Тақырыптың өзектілігі қазіргі қазақ прозасы бүгінгі күндегі қазақ әдебиетіндегі аса өзекті тақырып. Жобада бүгінгі әдеби үрдістегі, қазақ прозасындағы ұлттық таным көріністері мәселе көтеріледі. Қазақ прозасы оқырман көңілімен шыға ала ма, жазушы заман көрінісін сипаттауда, мәселе көтеруде мақсатына жете алып жүр ме? Көбіне көп қазақ оқырманының көркем әдебиет оқуды ысырт қойып жататынын байқаймыз. Оның себебі оқырман жанына жақын әдебиеттің болмауында емес пе? Зерттеу жобада осы бір өзекті мәселені қозғап, әр жазушы шеберлігіне үңіліп, мүмкіндігімше талдауға тырыстық. Тақырып бүгінгі заман талап етерлік, тың да маңызды мәселені ашуға арналған. «Экзистенциализм» атауы: «экзистенциа» - «өмір» деген сөзден шыққан. Экзистенциализмнің негізгі тезисі: болмыс мәнінің басымдығы. Экзистенциалистердің барлығы бұрынғы философияда мәнді бірінші орынға, ал екінші орынға болмысты қояды. Мысалы, адамның табиғатта, Құдайда немесе басқа құбылыста белгілі бір іс-әрекеттерді жасайды деген тұжырымы экзистенциалистер сынға алған маңызды көзқарас болып табылады. Экзистенциализмге сәйкес, керісінше, адам тек өзінің еркін шешімдерімен анықталады, яғни сіздің әрекеттеріңіз сіздің табиғатыңызды анықтайды, сіздің таңдауыңыздың әрқайсысы еркін және сіз оған толықтай жауап бересіз. Бұл адам, оның адамгершілік таңдауы, бостандық пен жауапкершілік проблемалары, олардың философиялық құрылысы. Экзистенциализм (лат. existential-өмір сүру) - батыс философиясындағы адам туралы, оның жеке басының мағынасы туралы иррационалистік бағыт. Адамның өзінің "өзін" түсінуі, өмір мен өлімнің мәні, бостандық, мораль, сұлулық, әділеттілік пен шындық, адамның туған жері, оның қоғамдағы орны сияқты көптеген философиялық мәселелерді шешуге итермелейді. Экзистенциализм бағытының өкілдері тұрғысынан: "Мен" туралы білу және басқалармен жанашырлық адамды түсінуге әкеледі. Жаһандық дағдарыстар мен соғыстар және жақындап келе жатқан экологиялық апат моральдық құндылықтардың жойылуына әкеледі, адам өз қолымен жасаған, бірақ оған бөтен әлемдегі адамның мәні мен өмір салты туралы сұрақтар өткір бола түсуде. Моральдық құндылықтарға жүгіну-бұл бағыттың басты ерекшелігі. Экзистенциализмнің негізгі өкілдері: М.Хайдаггер, К.Ясперс, Н.А.Бердяев, Дж.П.Сартр, Марсель, А.Камус және оның идеологиялық жақтаушылары: Августин, Ф.Шеллинг, С.Киеркогард, А.Шопенгауэр, Ф.М.Достаевский, Ф.Ницше. Экзистенциализм еуразиялық әдебиеттің, театрдың және өнердің басқа салаларының дамуына ықпал етті. Қорқыныш туралы көптеген шығармалар жасалды және басты тақырып оны жеңу, адам өмірінің иммунитеті тұрғысынан моральдық құндылықтарға жүгіну болды. Осылайша біз үшін бұл диссертация тақырыбы не үшін өзекті деген сұраққа тоқталсақ: осы уақытқа дейін экзистенция тақырыбы философия саласында көп зерттелген, ендігі филология саласындағы экзистенцияға тоқталу, екіншіден осы тақырып орыс әдебиетінде кең қарастырылған, қазақ әдебиетіндегі көрінісін айқындау. жүктеу/скачать 0.77 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|