Ќолжетімді тўрєын їй 2020
жүктеу/скачать 453 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 1. Беларусь Республикасы (бўдан јрі – БР)
- 2. Ресей Федерациясы (бўдан јрі – РФ)
3. Аєымдаєы жаєдайды талдау Ескерту. 3-бґлімге ґзгерістер енгізілді - ЌР Їкіметініѕ 31.05.2013 № 560; 31.03.2014 N 286 ќаулыларымен. Бїгінгі кїні тўрєын їй ќўрылысында Ќазаќстан Республикасындаєы тўрєын їй ќўрылысыныѕ 2011 – 2014 жылдарєа арналєан баєдарламасы іске асырылып жатыр. 2011 – 2014 жылдарєа арналєан баєдарламада тўрєын їй ќўрылысыныѕ негізгі ќаєидаттары жјне жергілікті атќарушы органдардыѕ жјне тўрєын їй ќўрылыс жинаќтары жїйесініѕ ќатысуымен тўрєын їй салуы жјне сатуы, ќўрылысты ќаржыландыру їшін екінші деѕгейдегі банктерді ќорландыру баєыттары белгіленген, жалєа берілетін тўрєын їйді салу жјне инженерлік-коммуникациялыќ инфраќўрылымды дамыту, сондай-аќ тўрєын їй ќўрылысына жеке инвестицияларды тартуды ынталандыру жалєасып жатыр. Тўрєын їй ќўрылысыныѕ ќарќынын саќтап ќалуєа мїмкіндік беретін тетіктердіѕ бірі тўрєын їй ќўрылыс жинаќтары жїйесін дамыту болып табылады. Мемлекет басшысыныѕ 2010 жылєы 29 ќаѕтардаєы «Жаѕа онжылдыќ – жаѕа экономикалыќ ґрлеу – Ќазаќстанныѕ жаѕа мїмкіндіктері» атты Ќазаќстан халќына Жолдауына сјйкес тўрєын їй ќўрылыс жинаќтары жїйесін жјне жалпы тўрєын їйдіѕ коммерциялыќ секторын дамыту жґніндегі жўмыстар басталды. Оныѕ нјтижелері бойынша таза јрленген тўрєын їйдіѕ бір шаршы метрініѕ ќўны Алматы ќаласында 142,5 мыѕ теѕге, Астана, Аќтау, Атырау жјне Ґскемен ќалаларында 112,5 мыѕ теѕге, ќалєан ґѕірлерде 90 мыѕ теѕге шегінде болатын ЌТЌЖБ-ныѕ ќатысуымен жергілікті атќарушы органдар арќылы кредиттік тўрєын їй салудыѕ жаѕа схемасы јзірленді. Осы схема халыќтыѕ ќалыѕ жігі їшін тўрєын їйдіѕ ќолжетімділігін арттырды. Ґѕірлерде осы схеманы іске асыру – ЌТЌЖБ јлеуетін пайдаланудыѕ бірінші сатысы єана екенін атап ґткен жґн. 2011 жылы жергілікті атќарушы органдарєа республикалыќ бюджеттен тўрєын їй ќўрылыс жинаќтары жїйесі арќылы тўрєын їй салуєа жјне сатуєа 28,8 млрд. теѕге бґлінді, 54,1 мыѕ шаршы метр немесе 814 пјтер пайдалануєа берілді. ЖТЌ-мен ќатар тўрєын їйді іске ќосудыѕ жалпы кґлеміндегі негізгі ќўрамдаушы коммерциялыќ тўрєын їй болып табылады, оныѕ їлесі даєдарысќа дейінгі кезеѕде шамамен 35-40 % болєанын ескере отырып, мемлекет ќўрылысты ќаржыландыру їшін екінші деѕгейдегі банктерді ќорландыруєа ќолдау кґрсетті. Бўл їшін жарєылыќ капиталын ўлєайту арќылы ЌТЌЖБ-ны республикалыќ бюджеттен ќаржыландыру жїзеге асырылатын болады. Бўл ретте ЌТЌЖБ жылына 3 % сыйаќы ставкасы бойынша 5 жыл мерзімге тепе-теѕ мґлшерде ЌТЌЖБ тарапынан 50 % (елу пайыз) жјне жоба ќўныныѕ 50 %-ын (елу пайызын) ќўрайтын сомада ЕДБ-ке шартты депозит орналастыруды жїзеге асырады, мўнда соѕєы ќарыз алушы (жобалау компаниясы) їшін сыйаќыныѕ тиімді ставкасы жылына 12 %-дан артыќ болмайды. Бўдан басќа, осы тетік бойынша дайын тўрєын їйді сату бекітілген баєамен жїргізілуге тиіс, мўнда јрленген дайын тўрєын їйдіѕ 1 (бір) шаршы метрін сату ќўны 170 000 (бір жїз жетпіс мыѕ) теѕгеден артыќ болмайды. 2011 жылы ЌТЌЖБ-ныѕ жарєылыќ капиталын ўлєайтуєа 57 млрд. теѕге бґлінді, соныѕ ішінде ЕДБ 2,4 млрд. теѕгені немесе 4 % пайдаланды. ЖАО-да кезекте тўрєандар їшін тўрєын їй салуєа 2011 жылы республикалыќ бюджеттен 10,9 млрд. теѕге сомасында нысаналы трансферттер бґлінді. Жалпы алаѕы 120,5 мыѕ шаршы метр жалєа берілетін пјтер (2006 пјтер) пайдалануєа берілді. Тўрєын їй ќўрылысы салынатын аудандарда инженерлік-коммуникациялыќ инфраќўрылымды дамытуєа жјне жайластыруєа 2011 жылы республикалыќ бюджеттен 28,1 млрд. теѕге, оныѕ ішінде Аќмола облысында Астана ќаласыныѕ серіктес ќаласы ретінде Ќосшы селосын дамыту жґнінде алдын ала жўмыстар жїргізуге – 3,8 млрд. теѕге жјне Алматы облысында Алматы ќаласыныѕ тґрт серіктес ќаласын салу жґнінде алдын ала жўмыстар жїргізуге – 4,0 млрд. теѕге сомасында нысаналы трансферттер бґлінді. Нјтижесінде республикада 1162,7 км инженерлік желілер, оныѕ ішінде 564,3 км электрмен жабдыќтау желілері, 50,5 км жылумен жабдыќтау желілері, 128,5 км сумен жабдыќтау желілері, 144,7 км кјріз, 217,1 км газ ќўбыры жјне 57,6 км кіреберіс жолдар салынды. 2011 – 2014 жылдарєа арналєан баєдарламаныѕ шеѕберінде тўрєын їйдіѕ ќолжетімділігін арттыру жјне тўрєын їй ќўрылысыныѕ кґлемін ўлєайту їшін ќосымша ынталандыру шараларын жасау жґнінде басќа да баєыттар кґзделген. Тўрєын їй ќўрылысын дамытуды жалєастыруєа мїмкіндік беретін ќосымша ќўрал бўл «Самўрыќ-Ќазына» ўлттыќ јл-ауќат ќоры» АЌ-ныѕ жїз пайыз ќатысуымен «Самўрыќ-Ќазына» жылжымайтын мїлік ќоры» АЌ (бўдан јрі – Жылжымайтын мїлік ќоры) арќылы ќўрылыс салу. Осы тетік бойынша «Жылжымайтын мїлік ќоры» АЌ тўрєын жјне коммерциялыќ (тўрєын емес) їй-жайларды жалєа, сатып алатын жалєа жјне тікелей сатып алуєа береді. Жылжымайтын мїлік ќорыныѕ тўрєын їй беру шарттары мен јдістемесі јзірленген жјне бекітілген. Сондай-аќ, тўрєын їй ќўрылысыныѕ ќарќынын саќтап ќалуєа мїмкіндік беретін баєыттардыѕ бірі ЖАО-ныѕ тўрєын їй проблемасын дербес шешетін азаматтардыѕ бастамаларына, оныѕ ішінде тўрєын їй ќўрылыс кооперативтерін (бўдан јрі – ТЌК) ќўруєа жјрдем жасауы болып табылады. Бўл ретте, мемлекеттіѕ меншігіндегі жјне жер пайдалануєа берілмеген жер учаскесін ќўрылыс їшін бґлу жјне ќўрылыс салынатын учаскеге ќажетті желілер мен коммуникациялар жїргізілу ТЌК ќўрудыѕ міндетті шарты болуєа тиіс. Кґрсетілген шаралардан басќа ґткен жылдардаєыдай, 2011 жылы Їкімет їлескерлерді ќолдауды жалєастырды. Барлыєы 2007 жылдан бастап їлестік ќўрылысты мемлекеттік ќаржыландыру 464,3 млрд. теѕгені ќўрады (415,0 млрд. теѕге немесе 89 % игерілді). Нјтижесінде, 450 тўрєын їй кешенініѕ (62889 їлескер) ішінен ґткен кезеѕ ішінде 430 объектідегі 62,7 мыѕ їлескердіѕ проблемасы шешілді (4823 їлескері бар 4 жаѕа объектіні есептегенде). 2012 жылєы 1 мамырдаєы жаєдай бойынша республика бойынша 4891 їлескері бар 24 объектіні, оныѕ ішінде ќўрылыс салушы ґз бетімен салып жатќан 1238 їлескері бар 12 объектіні, мемлекеттік ќолдаудыѕ есебінен 3653 їлескері бар 12 объектіні (кґрсетілген 24 объектініѕ ішінен Астана ќаласында 1130 їлескері бар 7 объектіні, Алматы ќаласында 1025 їлескері бар 7 объектіні, басќа ґѕірлерде 2736 їлескері бар 10 объектіні) салып бітіру ќажет. 2011 жылдыѕ ќорытындысы бойынша ќабылданєан шаралар ќаржыландырудыѕ барлыќ кґздері бойынша 6,5 млн. шаршы метр тўрєын їйді пайдалануєа беруге мїмкіндік берді, бўл жоспарланєан жылдыќ жоспардан 8,3 % артыќ. 55 мыѕнан астам отбасы ґздерініѕ тўрєын їй жаєдайларын жаќсартты. Тўрєын їй ќўрылысына 417,1 млрд. теѕге инвестиция жўмсалды немесе 2010 жылєы осындай кґрсеткішке 119,2 %. 2011 жылы мемлекеттік меншік нысанындаєы кјсіпорындар мен ўйымдар жалпы алаѕы 834,3 мыѕ шаршы метр тўрєын їйді пайдалануєа берді. Республикада тўрєын їйді іске ќосудыѕ жалпы кґлемініѕ 12,8 % мемлекеттік сектор алып отыр. Есепті кезеѕ ішінде жеке меншік нысанындаєы кјсіпорындар, ўйымдар мен халыќ жалпы алаѕы 5,4 млн. шаршы метр тўрєын їйді пайдалануєа берді. Соныѕ ішінде халыќтыѕ ќаражаты есебінен 3,6 млн. шаршы метр тўрєын їй немесе республикада іске ќосылєан тўрєын їйдіѕ жалпы кґлемініѕ 54,6 % салынды. Бўл 2010 жылєы кґрсеткіштен 13 % артыќ. 2011 – 2014 жылдарєа арналєан баєдарламада белгіленген іс-шаралар негізінен ќўрылысты ќаржыландыру їшін екінші деѕгейдегі банктерді ќорландыру деген баєытты ќоспаєанда орындалып жатыр. 2011 жылы осы маќсат їшін 57 млрд. теѕге бґлінді. Алайда, ЕДБ осы ќаражаттыѕ 2,4 млрд. теѕгесі немесе 4 % пайдаланылды. Барлыєы 6 млрд. теѕге сомасына ґтінім тїсті. Осыны ескере отырып, 51 млрд. теѕге сомасындаєы ќалєан ќаражат Ќазаќстан Республикасы Їкіметініѕ 2012 жылєы 24 мамырдаєы № 672 шешімімен мынадай тїрде бґлінді: 1) 26 млрд. теѕге Ќазаќстан Республикасы Президентініѕ 2007 жылєы 20 тамыздаєы № 383 Жарлыєымен бекітілген Ќазаќстан Республикасындаєы тўрєын їй ќўрылысыныѕ 2008 - 2010 жылдарєа арналєан мемлекеттік баєдарламасына ќатысушылар тўрєын їй сатып алуы їшін жылына 4% сыйаќы ставкасы бойынша алдын ала жјне аралыќ ќарыз беруге баєытталєан; 2) 25 млрд. теѕге алдын ала жјне аралыќ тўрєын їй ќарыздары бойынша сыйаќы ставкаларын тґмендетуге баєытталєан. Кґрсетілген 51 млрд. теѕгені ќайта бґлу, оныѕ ішінде Ќазаќстан Республикасындаєы Тўрєын їй ќўрылысыныѕ 2008-2010 жылдарєа арналєан мемлекеттік баєдарламасына ќатысушылардыѕ тўрєын їй сатып алуына 26 млрд. теѕге жјне алдын ала жјне аралыќ тўрєын їй ќарыздары бойынша сыйаќы ставкаларын азайтуєа 25 млрд. теѕге жјне олардыѕ одан јрі іске асырылуы «Ќолжетімді тўрєын їй - 2020» жаѕа баєдарламасыныѕ шеѕберінде саќталады. 2011 - 2014 жылдарєа арналєан Баєдарлама баєытыныѕ іске асырылуын аяќтау регламенті - ќўрылысты ќаржыландыру їшін екінші деѕгейдегі банктерді ќорландыру осы «Ќолжетімді тўрєын їй - 2020» баєдарламасыныѕ шеѕберінде ќалады. 2011 - 2014 жылдардаєы Баєдарламада бўрын жазылєандай ЌТЌЖБ 6 млрд. теѕге мґлшерінде кґзделген ќаражат шегінде шартты депозит орналастыруды жїзеге асырады. Тўрєын їйді сату ЕДБ-ныѕ таѕдауы бойынша тґменде кґрсетілген схемаларды пайдалану арќылы жїзеге асырылатын болады: 1) кейіннен ипотека берілетін депозиттік-жинаќтау жїйесі; 2) кейіннен бґліп-бґліп сата отырып депозиттік-жинаќтау жїйесі; 3) тўрєын їй ќўрылыс жинаќтары жїйесі. Бўл ретте тўрєын їйді сатудыѕ ґзге де схемалары ќолданылуы мїмкін. Жоєары сейсмикалыќ аудандар їшін «Сейсмикалыќ аудандардаєы ќўрылыс» 2.03-30-2006 ЌР ЌНжЕ сјйкес тўрєын їйдіѕ бір шаршы метрін салу ќўнына тїзету коэффициенттері рўќсат етіледі. Ќўрылыс компанияларына кейіннен кредит беру їшін ЕДБ-ге ќаражатты шартты орналастыру ЌТЌЖБ пен ЕДБ арасындаєы келісімніѕ негізінде жїзеге асырылатын болады. Объектілерді салу жобалау компаниялары арќылы жїзеге асырылуєа тиіс. Объектіні салу жґніндегі жоба ведомствоаралыќ комиссияныѕ шешімімен маќўлдануєа тиіс. Тўрєын їй жайлылыќ деѕгейі бойынша 2 жјне 3 сыныпты болуєа тиіс. Ќўрылыс объектілерініѕ тізбесін ЕДБ ЖАО-мен келісім бойынша ќўрылыс салушылармен бірлесіп айќындайды жјне оны Ќазаќстан Республикасыныѕ экономикасын жаѕєырту мјселелері жґніндегі мемлекеттік комиссия бекітеді. Сондай-аќ, ќабылданып жатќан шараларєа ќарамастан, бїгінгі кїні јлеуметтік баєытќа жјне 2011 – 2014 жылдарєа арналєан баєдарламаны тиімді іске асыруєа јсер ететін мынадай бірќатар проблемалар шешілген жоќ: 1) жергілікті атќарушы органдарда есепте тўрєан азаматтар їшін жалєа берілетін тўрєын їйлердіѕ ќўрылысын ќаржыландырудыѕ жеткіліксіздігі; 2) тўрєын їй ќўрылыс жинаќтары жїйесініѕ мїмкіндіктерін пайдаланудыѕ жеткіліксіздігі; 3) ќўрылыс индустриясыныѕ тиімді нарыєы ќалыптаспаєан; 4) халыќтыѕ экономикалыќ жаєынан белсенді негізгі топтарын, оныѕ ішінде жас отбасыларын ќолжетімді тўрєын їймен ќамтамасыз етуге мїмкіндіктіѕ жоќтыєы. Кґрсетілген проблемаларды шешу їшін тўрєын їй ќўрылысыныѕ саласында жаѕа баєдарлама јзірлеу ќажет. Баєдарламаны јзірлеуге кіріспес бўрын, бастапќыда халыќтыѕ сатып алу ќабілетініѕ, еѕбек аќысыныѕ жјне тўрєын їйге баєаныѕ параметрлерін аныќтау ќажет болды. Экономикалыќ даму жјне сауда министрлігі жїргізген 2011 жылы еѕбек жјне жылжымайтын мїлік нарыєын талдаудыѕ ќорытындылары бойынша халыќтыѕ сатып алу ќабілетініѕ, еѕбек аќысыныѕ жјне тўрєын їйге баєаныѕ параметрлері белгілі болды: тўрєын їйдіѕ бір шаршы метрін сатып алу ќўны: 1) жаѕа тўрєын їйде 156 мыѕ теѕге, 2) ќайталама нарыќта 113 мыѕ теѕге болды. Республика бойынша орташа айлыќ еѕбекаќы 89 мыѕ теѕгені ќўрайды. Наќты еѕбекаќы айына 53 мыѕ теѕгені ќўрайды (орташа дјулетті халыќтыѕ сатып алу ќабілетін ескере отырып 0,6 тїзету коэффициенті ќолданылды). Осы деректердіѕ негізінде 4 адамнан тўратын орташа статистикалыќ отбасыныѕ тўрєын їй сатып алу мїмкіндігі ќарастырылды, оныѕ екеуі жўмыс істейді жјне айынша 106 мыѕ теѕге наќты табыс табады. Осы отбасыныѕ шыєыстары 64 мыѕ теѕге сомасында – бір адамєа айына 16 мыѕ теѕгеден. Пјтер сатып алу їшін бос лимит 42 мыѕ теѕге (106 – 64 = 42). 4 адамнан тўратын отбасы їшін алаѕы 40 шаршы метр пјтерге ай сайынєы тґлем ипотекалыќ ќарыз бойынша 15 жыл мерзімге, жылдыќ 12 % бойынша: 1) жаѕа їйде – 86 мыѕ теѕге, бўл 42 мыѕ теѕге деген ќолжетімді лимиттен 2,2 есе артыќ; 2) осындай шартпен ќайталама нарыќта – 63 мыѕ теѕге, бўл ќолжетімді лимиттен 1,6 есе артыќ. Кґрсетілген есептен кґріп отырєанымыздай, табысы кґрсетілген деѕгейдегі отбасы жеке меншікке тўрєын їй салып ала алмайды. Осылайша, халыќтыѕ экономикалыќ жаєынан белсенді 8,4 млн. адамы, жўмыс істемейтін 6 млн. астам адам нарыќтыќ жаєдайларда тўрєын їйді сатып ала алмайды. Осы топтарды тўрєын їймен ќамтамасыз ету бойынша жаєдай жасау жјне шара ќабылдау – Їкіметтіѕ жуыќ арадаєы перспективадаєы негізгі міндеті болып табылады. Осы міндеттерді шешу їшін, еѕ алдымен тўрєын їй ќўрылысыныѕ бўрынєы 6,0 млн. шаршы метр деген кґлемін 2020 жылєа ќарай 10 млн. шаршы метрге дейін ўлєайту ќажет. Ќўрылыстыѕ осы кґлеміне индустриялыќ јдістерді: ірі панельді їй ќўрылысы (ІПЇЌ), ќалыбы алынбайтын конструкциялар жјне жиналмалы-ќаѕќалы їй ќўрылысын ќолдану арќылы єана ќол жеткізуге болады. Їй ќўрылысыныѕ индустриялыќ јдістерін пайдалану тўрєын їйдіѕ ќўнын тґмендетуге жјне ќўрылыстыѕ мерзімін ќысќартуєа мїмкіндік береді. Елімізде индустриялыќ јдістерді енгізу їшін тўрєын їй ќўрылысы саласында айтарлыќтай табысќа жеткен жаќын жјне алыс шетелдерге – Тїркияєа, Белоруссияєа, Ресейге, Германия мен Араб Јмірліктеріне шыєып, олардыѕ тјжірибесі зерттелді. Шетелдік тјжірибені талдау осы елдерде тўрєын їй ќўрылыс саласына ќолдау кґрсетілетінін кґрсетті: 1. Беларусь Республикасы (бўдан јрі – БР) БР-да ќўрылысты ынталандыру їшін мынадай жаєдайлар жасалєан: 1) ќўрылыс компанияларын ЌЌС-тан босату; 2) жер учаскелерін тегін беру; 3) ќўрылыс материалдардыѕ бекітілген баєасы; 4) ќўрылыс компанияларыныѕ бекітілген маржасы – 5 % артыќ емес; 5) їлестік ќўрылыс мемлекеттік ќўрылыс компаниялары арќылы. БР-да тўрєын їйді салу негізінен тўрєын їй-ќўрылыс кооперативтері мен їлестік ќўрылыс жїйелері арќылы халыќтыѕ ќаражаты есебінен жїзеге асырылады. Мемлекет халыќќа жеѕілдікті кредит беру арќылы тўрєын їй ќўрылысына ќатысады (сыйаќы ставкасы жылдыќ 1 %-дан 5 %-єа дейін, мерзімі 20 жылдан 40 жылєа дейін) жјне азаматтардыѕ басым ќўќыќ берілген санаттары їшін аз кґлемде јлеуметтік тўрєын їй салады, ол мемлекеттіѕ меншігінде ќалады. БР-да 2006 – 2010 жылдары 8 їй ќўрылысы комбинаттарын (бўдан јрі – ЇЌК) ќайта жаѕарту бойынша жўмыс жїргізілді. ЇЌК индустриялыќ јдістерді: ірі панельді їй ќўрылысы (ІПЇЌ), ќалыбы алынбайтын конструкциялар жјне жиналмалы-ќаѕќалы їй ќўрылысы ќолдану арќылы ќўрылысты жїзеге асырады. Їй ќўрылысыныѕ индустриялыќ јдістерін пайдалану тўрєын їйдіѕ ќўнын тґмендетуге жјне ќўрылыстыѕ мерзімін ќысќартуєа мїмкіндік береді. ІПЇЌ пайдалану тўрєын їйдіѕ ќўнын тґмендетуге жјне ќўрылыстыѕ мерзімін ќысќартуєа мїмкіндік береді жјне ІПЇЌ есебінен ќазіргі заманєы технологияларды пайдаланып тўрєын їйді жылдам жјне сапалы салуєа болады. 2. Ресей Федерациясы (бўдан јрі – РФ) Бїгінгі кїні РФ-да РФ Їкіметініѕ ќаулысымен бекітілген 2011 – 2015 жылдарєа арналєан «Жилище» федералдыќ маќсатты баєдарламасы ќолданылып жатыр. Баєдарламаны іске асыруєа мемлекеттік даму институттары ќатысады. Тўрєын їй ќўрылысындаєы олардыѕ ќызметі ипотеканыѕ ќолжетімділігіне (Внешэкономбанк, Тўрєын їйге ипотекалыќ кредит беру жґніндегі агенттік); тўрєын єимараттарды кїрделі жґндеу проблемаларын ішінара шешуге жјне авариялыќ ќордан азаматтарды кґшіруге (Тўрєын їй-коммуналдыќ шаруашылыєын реформалауєа кґмек кґрсету ќоры) ыќпал етті; кешенді ќўрылыс салудыѕ озыќ жобаларыныѕ инфраќўрылымын мемлекеттік ќаржыландырудыѕ практикалыќ тјжірибесі алынды (Ресей ґѕірмині, Внешэкономбанк). Ќолжетімді тўрєын їй ќўрылысын ынталандыру маќсатында Внешэкономбанк тўрєын їй ќўрылысыныѕ ґзіндік ќўнын кїрт тґмендетуге мїмкіндік беретін инновациялыќ ќўрылыс материалдары ґндірісі саласындаєы жобаларды іске асыруєа белсенді ќатысып жатыр. Жалпы, ќўрылыс материалдары ґнеркјсібін дамыту стратегиясыныѕ шеѕберінде тўрєын їйдіѕ ќолжетімділігін ќамтамасыз ету їшін Ресейде ґткен 2 жыл ішінде ќўрылыс материалдарын шыєаратын 700 жаѕа кјсіпорын (соныѕ ішінде: 2010 жылы – 300 кјсіпорын, 2011 жылы – 400 кјсіпорын) іске ќосылды. Бїгінгі кїні РФ-да 2020 жылєа дейінгі жаѕа баєдарлама јзірленіп жатыр. Мўнда тўрєын їйдіѕ жалєа берілетін секторын (мемлекеттік жјне жеке меншік) дамытуєа ерекше мјн беріледі. Бїгінгі кїні негізінен азаматтарєа тиесілі тўрєын їй-жайлардан жеке меншік жалєа берілетін тўрєын їй нарыєы ќалыптасќан жјне сараптамалыќ баєалау бойынша ол тўрєын їй ќорыныѕ 8 – 10 % болады. (01.01.2012 жылы жаєдай бойынша РФ тўрєын їй ќоры 3,2 млрд. шаршы метр). Осы саладаєы мемлекеттік саясаттыѕ басымдыєы тўрєын їй-жайлар еѕ алдымен ўзаќ мерзімді жалєа берілетін (бес жылдан астам) жеке меншік тўрєын їй ќорын дамыту їшін жаєдай жасау жјне нарыќтаєы барлыќ ќатысушылар їшін теѕ жаєдайды ќамтамасыз ету кезінде жалєа берілетін тўрєын їйдіѕ сегменттерін (жеке жалєа берушілерді жјне бизнес-жалєа берушілерді) интеграциялау болып табылады. Халыќтыѕ жалєа берілетін тўрєын їйге сўранысыныѕ артуы бойынша бизнес-жалєа берушілердіѕ жалєа беруіне арналєан жеке меншік їйлер (табыс јкелетін їйлер) салуєа жаєдай жасалатын болады. Бўл ретте, даму институттарыныѕ міндеттері тўрєын їйді жалдау нарыєында кредит берудіѕ жјне ќайта ќаржыландырудыѕ нарыќтыќ тетіктерін жасау болып табылады. Жалєа берілетін тўрєын їйге болжамды сўраныс РФ бойынша 700 млн. шаршы метр. «Корпоративтік жалдауды» дамыту їшін ґз ќызметкерлері їшін жалдау ќорын ќалыптастыратын шаруашылыќ субъектілерін ќолдау ўсынылып отыр. Жеке меншік компаниялардыѕ кейін жалєа беру їшін жалєа берілетін тўрєын їй салуын мынадай шарттар бойынша жїзеге асыру ўсынылып отыр: 1) инженерлік инфраќўрылыммен ќамтамасыз етілген тегін берілген жер учаскесінде. Мўнда 1 шаршы метрдіѕ ґзіндік ќўны кґпшілік ґѕірлер їшін 22 000 рубльден тґмен болады (шамамен 110 мыѕ теѕге); 2) мемлекет инвесторєа жылына 10 % кіріске кепілдік беруге тиіс, бўл нарыќтаєы кірістен сјл жоєары. 2020 жылєа ќарай жалєа берілетін тўрєын їйдіѕ ќоры тўрєын їй ќорыныѕ шамамен 15 %, оныѕ ішінде бизнес-жалєа берушілер жалєа беретін тўрєын їйдіѕ їлесі – 5 – 7 % болады деп болжанып отыр. 3. Германия Бїгінгі кїні Германияныѕ тўрєын їй нарыєында мынадай тренд байќалып отыр: жалєа берілетін тўрєын їйдіѕ ґте кґп болуы, ауылдыќ тўрєын їйден ќалалыќ тўрєын їйге тўтынушылыќ басымдыќтыѕ араласып кетуі, пјтерлеріѕ пайдасына меншікті їйлерге ќызыєушылыќтыѕ тґмендеуі. Жеке меншік тўрєын їй кез келген адамныѕ маќсаты екеніне ќарамастан, Германияныѕ кґпшілік тўрєындарыныѕ оны іске асыруєа мїмкіндігі жоќ. Оєан бірнеше факторлар кедергі келтіреді. Бір жаєынан, жеке тўлєалардыѕ тўрєын їйді сатып алуын ынталандырудыѕ мемлекеттік баєдарламасы тоќтатылатын болады. Екінші жаєынан, жалдау нарыєындаєы баєаны мемлекет реттейді жјне оны тґменгі деѕгейде ўстап тўрады. Демографиялыќ алєа жылжу, тґмен ипотекалыќ ставкалар жјне икемді кредиттік саясат болєанымен жаєдай їнемі ґзгеріп отырады, бїгінгі кїні немістердіѕ 43 %-ында єана жеке меншік тўрєын їй бар. Осы кґрсеткіш Еуроодаќ бойынша орташа деѕгейден тґмен. Тўрєын їй саясаты кґп балалы отбасылар, жалєыз басты ата-аналар жјне т.с.с. сияќты «осал топтарєа» арналєан мемлекеттік ќолдаумен тыєыз байланысты. Мўнда тўрєын їйді жалдау їшін субсидия беруге емес, ќўрылыс салуєа ерекше назар аударылады. Бїгінгі кїні Германияда халыќтыѕ жартысынан кґбі тўрєын їйді жалдап тўрады. Сонымен ќатар, Германияда ќўрылыс саласына жјне ќўрылыс материалдары ґндірісіне жаѕа технологияларды енгізуге басты назар аударылады. Германиядаєы ќўрылыс саласындаєы ірі ґнеркјсіптік компаниялардыѕ бірі бўл «В.Т. innovation GmbH» жјне «EBAWE». Компаниялардыѕ негізгі ќызметі – єимараттар ќўрылысыныѕ јртїрлі јдістері бойынша темірбетон бўйымдарыныѕ зауыттары їшін жабдыќтар дайындау жјне жеткізу. 4. Тїркия Тїркияда тўрєын їй саясатын реттеу саласындаєы негізгі ујкілетті орган: 1) Ќоєамдыќ жўмыс жјне тўрєын їй ќўрылысы министрлігі (министрлік); 2) Тїркияныѕ тўрєын їй ќўрылысын дамыту жґніндегі басќармасы (ТОКі). Министрліктіѕ негізгі функциясы: мемлекеттік ќаражат есебінен ќаржыланатын ќўрылысќа жетекшілік ету (жоспарлау, тендерлер ґткізу, баќылау жјне пайдалануєа ќабылдау); ќўрылыс саласында лицензия беру, осы саланы реттеу жјне стандарттарды бекіту. ТОКі негізгі функциясы – ќўрылыс жобаларын ќаржыландыру арќылы табысы орта жјне тґмен азаматтар їшін тўрєын їй нарыєыныѕ сўранысын ќамтамасыз ету. ТОКі ќызметініѕ басты саласыныѕ бірі «Кедей аудандарды ќайта ќўру/ Тїркияныѕ ќалалыќ аудандарын жаѕарту жґніндегі жобалар». ТОКі жергілікті јкімшілік бўзєан їйлерді немесе бўзуєа ўсынылєан кедей аудандарды ќайта салады. Ќолданыстаєы тўрєын їй ќўрылысы саясатына жјне тўрєын їй сатып алуєа ќатысты їкіметтік шешімді іске асыру їшін ТОКі јзірлеген ќаржы моделі ќызыєушылыќ туєызып отыр. Бўл ќаржы моделі «кірістерді ќайта бґлу» моделі деп аталады, онда ТОКі ќармаєындаєы жер учаскелеріне тўрєын їй салу арќылы жеке сектормен ынтымаќтастыќта халыќтыѕ табысы жоєары топтары тўрєын їймен ќамтамасыз етіледі, ал алынєан кіріс халыќтыѕ тґмен жјне орта деѕгейде табысы бар топтары їшін ќўрылыс жобаларына жўмсалады. Осы модель жеке серіктеспен бірлесіп сатудан тїскен кірістерді бґлуге негізделген. ТОКі-діѕ тўрєын їй салу жґніндегі јлеуметтік баєдарламасы ќазіргі нарыќ жаєдайларында тўрєын їй сатып алу їшін ќаржы ќаражаттары жоќ тґмен жјне орта деѕгейде табысы бар отбасыларєа арналєан. ТОКі жїзеге асыратын тўрєын їй жобаларын бґлу: 1) 14 % жобалар «Кірістерді ќайта бґлу јдісімен ќаражат жинау» баєдарламасы бойынша; 2) 86 % жобалар «Јлеуметтік тўрєын їй» баєдарламасы бойынша. ТОКі јлеуметтік тўрєын їй жобаларыныѕ бенефициарлары ќўрылысты бастауєа алєашќы жарна тґлейді. Кґпшілік жобалар їшін осы кґрсеткіш мемлекеттік сектордаєы жалаќыныѕ индексі болып табылады. ТОКі-діѕ кредиттерін тґлеу мерзімдері нысаналы топтыѕ ќаржылыќ мїмкіндіктеріне байланысты орта есеппен 10-15-20 жыл деп белгіленеді. Тїркияда ќўрылыс материалдарыныѕ секторы ґте жаќсы дамыєан жјне Тїркия тауарлары мен материалдарыныѕ ќўрылыстаєы їлесі шамамен 95 %. Шетелдік тјжірибені ескере отырып, «Ќолжетімді тўрєын їй – 2020» баєдарламасын табысты іске асыру їшін Ќазаќстанда тўрєын їй ќўрылысы кґлемініѕ жоспарланєан ґсімін ќамтамасыз етуге мїмкіндік беретін ќўрылысты одан јрі индустрияландыру жґніндегі шаралар кґзделіп отыр. Беларусь Республикасыныѕ «Атаев С.С. атындаєы НИПТИС - тўрєын їй институты» мемлекеттік кјсіпорнымен келіссґздер жїргізіліп жатыр. Алдын ала келісім бойынша біздіѕ ќатысуымызбен Ќазаќстанда осы институттыѕ филиалын ашуєа шешім ќабылданды. Бўл бастапќы ќадам, одан кейін кадрлар жјне тиісті база даярланады, дербес институт ашу жоспарланып отыр. Ќазаќстан Республикасы Индустрия жјне жаѕа технологиялар министрлігініѕ, Ќўрылыс жјне тўрєын їй-коммуналдыќ шаруашылыќ істері агенттігініѕ, јкімдіктердіѕ жјне Беларусь Республикасындаєы јріптестердіѕ ќатысумен Ќазаќстанныѕ аумаєында їй салу комбинаттарын оѕтайлы орналастыру мјселелері ќарастырылып жатыр. Индустрия жјне жаѕа технологиялар министрлігінде облыстар, Астана жјне Алматы ќалалары јкімдері орынбасарларыныѕ, мїдделі мемлекеттік органдардыѕ жјне заѕды тўлєалардыѕ ќатысумен неміс тауар ґндірушілермен кездесулер ґтті. Осы кездесулерде їй салу комбинаттарыныѕ жаѕа технологиялары таныстырылды жјне Германияныѕ тауар ґндірушілермен келісімге ќол жеткізілді. Бўдан басќа, импорт алмастыру жґніндегі міндеттерді шешу їшін Ќазаќстан Республикасында ќўрылыс индустриясын жјне ќўрылыс материалдары ґндірісін дамыту жґніндегі 2010 – 2014 жылдарєа арналєан баєдарламаныѕ шеѕберінде табаќты шыны жјне керамикалыќ таќталар шыєаратын жаѕа ґндірістер салу, радиаторлар жјне арматуралар, санитарлыќ-техникалыќ бўйымдар мен ќўбырлар, сондай-аќ басќа да материалдар мен бўйымдар ґндірісін ўлєайту кґзделіп отыр. Индустриялыќ їй ќўрылысын дамыту жјне импорт алмастыру жґніндегі кґрсетілген шаралар тўрєын їйдіѕ ќолжетімділігін арттырудыѕ маѕызды факторы болып табылады, ґйткені ол тўрєын їйдіѕ ќўнын тґмендетуге жјне ќўрылыстыѕ сапасын арттыруєа мїмкіндік береді. Атап айтќанда, тўрєын їйдіѕ ќолжетімділігін арттыру арќылы «Ќолжетімді тўрєын їй – 2020» баєдарламасыныѕ шеѕберінде еліміздегі азаматтардыѕ јртїрлі санаттарын тўрєын їймен ќамтамасыз ету їшін жаєдай жасау деген мемлекеттік тўрєын їй саясатыныѕ басты маќсаты шешілетін болады. Тўрєын їйдіѕ ќолжетімділігі мемлекеттік ќолдаудыѕ мынадай шараларымен ќамтамасыз етілетін болады: 1) мемлекет басым параметрлерде тўрєын їй ќўрылысыныѕ жобаларын іске асыруды ќолдайды; 2) ќўрылыс салушыларєа инженерлік коммуникация жїргізілген жер учаскелері беріледі; 3) табысы жоєары емес азаматтарєа тетіктер мен ќаржы ќўралдары ўсынылатын болады; 4) жобалаушыларєа, ќўрылысшыларєа, ќўрылыс материалдарын ґндірушілерге озыќ технологияларды ќолдану їшін ќолайлы жаєдай жасалатын болады. Мемлекеттік тўрєын їй салудыѕ жјне оныѕ аќысын тґлеудіѕ ќолдау шеѕберінде мына басым параметрлері болмаќ: 1) тўрєын їйдіѕ алаѕы – 35 шаршы метрден 75 шаршы метрге дейін; 2) шекті ќўны – 1 шаршы метр їшін 80 мыѕ теѕгеден 100 мыѕ теѕгеге дейін; 3) орташа айлыќ тґлемніѕ шамасы – 50 мыѕ теѕге. Осылайша, мемлекет мынадай ќолдау кґрсетеді: 1) эконом-сыныпты шаєынгабаритті тўрєын їйді жобалау, салу жјне сату (жайлылыєы 3 жјне 4 сыныптан жоєары емес); 2) тґлемдердіѕ берілген деѕгейін ќамтамасыз ету їшін Ќазаќстанныѕ Тўрєын їй ќўрылыс жинаќ банкі жјне Ќазаќстандыќ ипотекалыќ компания сияќты ќаржы институттарын дамыту. Сонымен ќатар, јртїрлі ґѕірлердегі ќўрылыстыѕ жаєдайын ескере отырып, тўрєын їйдіѕ бўдан да ауќымды параметрлері кґзделеді. жүктеу/скачать 453 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|