«Операциялық жүйелер» пәнінен оқу-әдістемелік кешен 5B060200 – «Информатика»мандығына арналған ОҚУ-Әдістемелік материалдар

2. Магниттік тегеріштер

Негізгі ұғымы :

басы ( Head )- тегеріш үстінде сырғанайтын электр-магнит , әрбір бетте өзінік бас қолданылады . Нөмерлеу нөлден басталады.

Жол ( Track )- центрлес шеңбер , оны бас бір позицияда оқып шыға алады. Жолды нөмерлеу сыртқымен басталады ( біріншісі нөл номеріне ие).

Цилиндр ( Cylinder )- барлық жолдардың жиынтығы барлықтардың тегеріштерде бірдей нөмірмен белгіленеді, өйткені тегеріштер көп  және әрбір тегеріште екі жақтан жазылуы мүмкін .

Маркер (таңбалағыш )- одан жолды нөмерлеуі басталады , ол әрбір тегеріште бар.

Сектор - әрбір жол секторге бөлінеді , сектор мәліметтер блогының аз бөлігінен тұрады . Секторлардың нөмерлеуі маркерден (таңбалағыштан) басталады .

Қатты тегеріштің геометриясы - тегеріш параметрлерінің теру , кішкене бастардың сан , цилиндрлердің сан және секторлардың саны .

Қазіргі қатты тегеріштерде контроллер құрылғының өзінде орналасқан және ол операциялық жүйе көрмейтін жұмыстардың көбін өзі атқарады. Мысалы,тегеріштің физикалық геометриясын жасырады,оның орнына виртуальды геометрияны қолданады.

Физикалық және виртуалдық тегеріш геометриясы

Жолдың ішкі жағында сектрлер санын көбірек, ал ішкісінде азырақ жасайды.Шынайы тегеріштерде бұндай бөліктер бірнеше ондық болуы мүмкін.

 RAID (Redundant Array of Independent Disk – тәуелсіз тегеріштер массиві избыточностьпен)

Тегерішпен енгізу -шығару операциясының сенімділігін арттыру үшін немесе өнімділігін ұлғайту үшін операцияны көшірмесін алатындай тұрақтылық жасалып шығарылды.

RAID-ң негізгі алты кезеңі:

• 
  RAID 0 – кезектелінген терілім, онда бірнеше тегеріштерді бір үлкен логикалық тегерішке жалғастыру,бірақ логикалық тегеріште жазу және оқу бірден бірнеше тегеріштерде бөлініп жазылады. Мысалы, 1, 2, 3, 4, 5 блоктарын жазамыз,бұнда әрбір блок жеке тегеріштерде жазылады.
  Мүліктілігі
  - бір тегеріштің қолайлығы жазу және оқу жылдамдығын үлкейтеді.
  Жетіспеушіліктері
  - сенімділігін азайтады (бір тегеріштің шығысынан массив жойылуы мүмкін).
  
• 
  RAID 1 – айналық терілім, бірнеше тегеріштерде көшірмесімен қосалқы жазу және оқу (избыточность).
  Мүліктілігі
  -жазудың көшірмесі оқу жылдамдығын артады (бірақ жазуды емес)
  Жетіспеушілігі
  - екі рет үлкен тегеріштер жинағын сұрайды
  
• 
  RAID 2 – сөз және байт көлемінде жұмыс істейді. Мысалы,жарты (4 бита) байтқа 3 бит саналымы қосылады (1, 2, 4 - Хэмминг бойынша саналған), нәтижесінде 7-биттік сөз шығады.Жеті тегеріштік сөз болса, онда әрбір тегерішке бір биттен сөз жазылады. Олар синхронизованный болу үшін сөз барлық тегеріштерде жазылу керек.
  

• 
  RAID 3 - RAID 2 өзгертілген түрі,әрбір сөзге тек бір ғана бит саналады.
  

• 
  RAID 4 - RAID 0 кезеңіне аналогиялы,бірақ тегеріш сандылығымен.Егер тегеріштердің біреуі саптан шығып қалса, оны сандылық тегеріштің көмегімен орнатуға болады.
  Мүліктілігі
  -тегеріш синхронизациясы қажет емес
  

-өнімділігін кеңейтуге мүмкіндік бермейді, тұрақты бақылау соммасын алу үшін ең негізгісі саналымды тегеріш болып саналады.

• 
  RAID 5 - RAID 4-кезеңіне аналогиялы, бірақ саналымды бит тегеріштерге бөлінген. Қолданыста, ереже ретінде, RAID 0, 1 және 5 қолданылады.
  

ISO 9660 стандартында жазылған.