Список использованной литературы:
-
Куваева И.Б. Микроэкологическая система и ее значение в оценке эффективности биологически активных добавок и продуктов с пробиотическими свойствами// Вопросы питания.- 2001.- Т.70.- № 3.- С.3-6.
-
Мещерякова В.А., Шрадетдинова Л.Х., Плотникова О.А. и др. Пробиотики и пробиотические продукты в профилактике и лечении наиболее распространенных заболеваний человека// Тез. Всеросс. конф.- М., 1999.- С.32.
-
Способ получения пищевой пасты. Авт. Свидетельство № 3833407.04.01.85. В.К. Шамгин., Л.С. Залашко и др.,
-
Способ производства творожного продукта. Пат. №97105.313. 27.02.01.
-
Добровольский В.К., Гурова А.А., Квасенков О.И. Научно-исследовательский институт пищеконцентратной промышленности и специальной пищевой технологии. Москва ул. генерала Белова.
-
Введение в микронутрентологию Компания Enrich international Ю.П. Гичев, К. Маккослданд, Э. Оганава, Ю.Ю. Гичев, љ Новосибирск, 1998 г.
-
Кисломолочный пищевой продукт и способ его приготовления. //РЖ. Химия. –1991. -№1.
-
Храмцов А.Г., Евдокимов И.А., Костин В.В., Рябцев С.А. Концепция биотехнологии молочных продуктов нового поколения. //Сыроделие и маслоделие. –2001. -№4.
УДК 578.09
Сравнение инфекционной активности парамиксовирусов птиц при различных условиях хранения аллантоисного материала
Турмагамбетова А.С.
РГП «Институт микробиологии и вирусологии» КН МОН РК, г. Алматы, Казахстан, aichyck@mail.ru
Болезнь Ньюкасла – это высококонтагиозное, широко распространенное вирусное заболевание птиц, характеризующееся поражением органов дыхательного и пищеварительного трактов, центральной нервной системы. Протекает в виде энзоотий, эпизоотий, панзоотий; в острой, латентной, атипичной или субклинической формах. При остром течении болезни летальность среди молодняка птицы достигает 100%, яйценоскость снижается до 45-60%. Болезнь Ньюкасла относится к особо опасным инфекциям, и при ее возникновении в хозяйстве устанавливается карантин [1, 2].
Развитие птицеводческой промышленности в Казахстане, а также наличие большого числа мелких фермерских хозяйств, требует постоянного контроля за распространением ВБН и проведения регулярных мероприятий по мониторингу. Для предотвращения вспышек ВБН, наносящих значительный экономический ущерб птицеводству, необходимо проводить не только регулярный эпизоотологический мониторинг ВБН среди диких и домашних птиц, но и изучать эволюционную изменчивость штаммов ВБН, выделенных на территории Республики Казахстан. Для этого необходимо проводить поддерживающие пассажи имеющихся вирусов и совершенствовать условия хранения вируссодержащего аллантоисного материала.
Целью работы являлась сравнительная характеристика снижения инфекционной активности штамма парамиксовирусов птиц ПМВ-1/курица/Алматы/33/98 при различных условиях хранения вируссодержащей аллантоисной жидкости. Для сравнения был взят аллантоисный материал хранящийся при температуре 4˚С и -20˚С, и смесь аллантоисного материала с глицерином (40 % глицерина, -20˚С).
Определение инфекционной активности проводили на развивающихся 9-10 дневных куриных эмбрионах. Вычисление биологического титра проводили по методу Рида и Менча.
В результате исследований установлено, что ЭИД50 аллантоисного материала штамма ПМВ-1/курица/Алматы/33/98, хранящегося в течение месяца при 4˚С и -20˚С, составило 10-7,75 и 10-7,25, соответственно. ЭИД50 аллантоисного материала с глицерином, хранившемся при -20˚С составило 10-7,7. Из полученных данных видно, что наибольшая инфекционная активность сохраняется в аллантоисном материале, хранившемся в течение месяца при 4˚С, и лишь немного уступает активности аллантоисного материала с глицерином (-20˚С). При проведении поддерживающих пассажей правильнее хранить вируссодержащий аллантоисный материал при 4˚С, при этом минимальный объем аллантоисной жидкости должен быть 1-2 мл. При заморозке вируссодержащего материала с добавлением 40 процентов глицерина, нужно лишь 0,6 мл аллантоисной жидкости. Таким образом, для длительного хранения аллантоисного материала (до 12 месяцев) целесообразнее использовать заморозку смеси аллантоисного материала с глицерином при -20˚С. Такой способ хранения вируссодержащей аллантоисной жидкости является более эффективным для сохранения биологических титров парамиксовирусов и более экономичным, так как позволяет замораживать небольшие объемы аллантоисного материала.
Список использованных источников:
1. Alexander D.J. Newcastle disease and other paramyxovirus infections, 1991. Р. 496-519. In B.W. Calnek, H.J. Barnes, C.W. Beard, W.M. Reid, H.W. Yoder, Jr. (ed.), Diseases of poultry. Iowa State University Press, Ames.
2. Goebel S.J. et al. Isolation of Avian Paramyxovirus 2 from a Patient with a Lethal Case of Pneumonia//Journal of Virology, V. 81, 2007. Р. 12709–12714.
УДК 579.873.111.631.46
ВЫДЕЛЕНИЕ И ИЗУЧЕНИЕ АНТАГОНИСТИЧЕСКИХ СВОЙСТВ ЭКСТРЕМОФИЛЬНЫХ МИКРООРГАНИЗМОВ ИЗ СОЛОНЧАКОВЫХ ПОЧВ ЮЖНОГО КАЗАХСТАНА
Ултанбекова Г.Д., Айткельдиева С.А., Хасенова А.Х., Шакиев С.Ш.,
Треножникова Л.П.
РГП «Институт микробиологии и вирусологии» КН МОН РК, Алматы
ultanbekova77@mail.ru
Распространение полирезистентных условно-патогенных штаммов в клиниках и обществе достигло к настоящему времени глобальных масштабов, большинство из возбудителей инфекций высоко устойчивы к основным классам антибиотиков. Устойчивость микроорганизмов является причиной интенсификации поиска новых антибактериальных агентов, как эффективного пути преодоления этого явления. Успехи, достигнутые в результате химической трансформации уже известных антибиотических молекул, не ослабили внимания к скринингу природных биологически активных соединений. В отличие от химической трансформации он дает возможность выявления антибиотических структур, принадлежащих к новым классам химических соединений, от которых можно ожидать действия на новые внутриклеточные мишени и подавления новых метаболических реакций.
Большинство промышленно-ценных антибиотиков получено из наземных микроорганизмов - актиномицетов, широко распространенных в обычных экосистемах. Они являются наиболее перспективной группой микроорганизмов, образующей антибактериальные соединения, из которых выделено 60% всех известных антибиотиков и более 90% антибиотиков, нашедших применение в химиотерапии. Несмотря на то, что эти микроорганизмы продолжают интенсивно изучаться, скорость открытия новых метаболитов при этом значительно уменьшается. Открытие и идентификация новых источников природных продуктов играет важную роль в разработке новых лекарственных препаратов.
Микроорганизмы из экстремальной среды обитания привлекают в последнее время особое внимание, так как, это наименее изученная и наиболее перспективная группа продуцентов новых биологически активных веществ [1-3]. В настоящее время из экстремофильных микроорганизмов уже получен ряд новых природных соединений индустриального значения, таких как антибиотики и ферменты. Новый антибиотик пироколл с антипаразитным и противоопухолевым действием получен из алкалофильного актиномицета. Новое антимикробное соединение фаттивирацин получено из алкалофильного актиномицета Streptomyces microvlavus. Высокая антимикробная активность описана для ряда морских актиномицетов [4-5]. Ряд новых противоопухолевых антибиотиков, таких как чиникомицин и лайолламицин были также обнаружены в морских актиномицетах Streptomyces spp.[6-7].
Экстремальные экосистемы Казахстана могут быть источником перспективных продуцентов новых конкурентоспособных биологически активных веществ с уникальными свойствами. В Институте микробиологии и вирусологии КН МОН РК проводится скрининг экстремофильных актиномицетов из засоленных и защелаченных почв Казахстана и изучаются их свойства. Из солончаковых почв Южного Казахстана получены 10 штаммов актиномицетов, высокие антагонистические свойства которых наблюдались при культивировании на средах с высоким уровнем хлорида натрия (5% и более) или Na2CO3 (0,5-1,0%) и высокими значениями рН>8. Диаметр зоны подавления роста метициллинрезистентного штамма S. aureus №3316 был равен нулю при культивировании актиномицетов на нейтральных средах и варьировал в пределах 14 - 37 мм при их росте на средах с 5% NaCl (рН 7,0), 15-30 мм при росте на средах с 7,5% NaCl (рН 7,0). При культивировании штаммов актиномицетов на средах с 0,5% Na2CO3 (рН 9,0) диаметр зоны подавления роста S. aureus №3316 изменялся в пределах 10-40 мм.
Все полученные штаммы экстремофильных актиномицетов представляют несомненный интерес для дальнейшего исследования, как возможные продуценты новых терапевтически ценных антибиотиков.
Список используемой литературы:
1. Basilio A., Gonzalez I., Vicente M. F., Gorrochategui J., Cabello A., Gonzalez A., Genilloud O. Patterns of antimicrobial activities from soil actinomycetes isolated under different conditions of pH and salinity. J. Appl. Microbiol., 2003, V.95, P.814.
2. Vasavada S. H., Thumar J. T., Singh S. P. Secretion of a potent antibiotic by salt-tolerant and alkaliphilic actinomycete Streptomyces sannanensis strain RJT-1. Current Science, 2006, V.91, #10, P.1393-1397.
3. Rainey А., Oren A. Extremophiles, 35., 2006, 838p. Academic Press.
4. Fiedler H. P. et al. Marine actinomycetes as a source of novel secondary metabolites. Antonie Van Leeuwenhoek, 2005, V. 87, P.37–42.
5. Kokare C. R., Mahadik K. R., Kadam S. S. and Chopade B. A., Isolation, characterization and antimicrobial activity of marine halophilic Actinopolyspora species AH1 from the west coast of India. Curr. Sci., 2004, V.86, P.593–597.
6. Li F. et al. Chinikomycins A and B; isolation, structure elucidation, and biological activity of novel antibiotics from a marine Streptomyces sp. isolate M045. J. Nat. Prod., 2005, V.68, P.349–353.
7. Manam R. R. et al., Lajollamycin, a nitro-tetraenespiro-beta-lactone-gamma-lactum antibiotic from the marine actinomycetes Streptomyces nodosus. J. Nat. Prod., 2005, V.68, P.240–243.
Секция «Медицинская биотехнология и генетика»
УДК: 616.248:575(=512.122)
ПОЛИМОРФНЫЕ ВАРИАНТЫ ГЕНОВ IL-4, ТNF–α И ПРОДУКТЫ ИХ ЭКСПРЕССИИ У БОЛЬНЫХ БРОНХИАЛЬНОЙ АСТМОЙ В КАЗАХСКОЙ ПОПУЛЯЦИИ
Берсимбай Р.И., Акпарова А.Ю., Ещжанов Т.Е.
Евразийский национальный университет им. Л.Н. Гумилева, г. Астана
Бронхиальная астма (БА) является одним из наиболее распространенных мультифакториальных заболеваний [1]. В патогенезе БА имеют место как иммунологические, так и неиммунологические механизмы. Они контролируются независимыми друг от друга генами, которые индуцируют развитие БА с иммунологическими и неиммунологическими факторами развития заболевания, объединенные общим патогенетическим звеном – выбросом медиаторов аллергии [2]. В реализации атопических реакций особо важную роль играют интерлейкины: IL-4, IL-5, IL-9 и IL-13, продуцируемые преимущественно Т-хелперами 2 типа (Тh-2) [2]. Формирование воспаления, лежащего в основе аллергических реакций, связывают с преобладанием Тh-2 типа иммунного ответа (гуморального) над Тh-1 (клеточным) с соответствующей продукцией цитокинов. Различный характер дисбаланса указанных типов обнаружен у больных с атопической и смешанной формами БА, однако выраженность этого дисбаланса наблюдается только при атопической БА [3].
Интерлейкин 4 является ключевым цитокином в развитии аллергического воспаления. Он переключает В-лимофоциты на синтез IgE, активирует молекулы клеточной адгезии в эндотелии сосудов, что приводит к миграции Т-лимфоцитов, моноцитов, базофилов и эозинофилов в очаг воспаления, а также способствует дифференцировке Тh2-лимфоцитов [4]. Ген IL-4 расположен на длинном плече 5 хромосомы (5q31.1-5q33) [5]. По данным литературы полиморфные варианты гена IL-4 связывают с БА и повышенной концентрацией сывороточного содержания IgE [5].
Одним из большого количества медиаторов, участвующих в воспалительном процессе при БА, является провоспалительный цитокин TNFα [6]. Предполагается участие TNFα, выделяемого CD8+(цитотоксическими) клетками, в цитолизе и апоптозе клеток альвеолярного эпителия, что способствует персистенции воспаления [7]. ТNF–α играет ключевую роль в патогенезе аллергических заболеваний посредством активации провоспалительного фактора транскрипции, нуклеарного фактора - NF-kВ и активирующего протеина [8, 9]. Ген TNFα локализован в пределах главного комплекса гистосовместимости III класса на коротком плече 6 хромосомы (6р21.3). Описано 12 полиморфизмов в промоторном регионе гена TNFα, обусловленных однонуклеотидными заменами [10]. Известно, что сочетание определенных аллелей в генах TNFα и LTα приводит к повышению продукции TNFα и является фактором риска БА [11].
Целью настоящей работы было установление роли и вовлеченности генов IL4, ТNF–α и их белковых продуктов в развитии бронхиальной астмы в казахской популяции.
Материалы и методы исследования
В исследование были включены 58 больных БА казахской национальности, находившиеся на стационарном лечении в пульмонологическом отделении Онкологического диспансера г. Астаны.
Подавляющее число больных БА было мужского пола: обследовано 35 мужчин (60,3%) и 23 женщин (39,7%), возрастной интервал составил от 32 до 78 лет (средний возраст манифестации заболевания 32±0,9 года). Диагноз БА устанавливался на основании клинического, лабораторного, инструментального и рентгенологического обследования в соответствии с Глобальной стратегией лечения и профилактики БА [1]. У 44 больных была астма персистирующая средней тяжести, у 14 больных – тяжелая персистирующая астма.
При оценке полиморфизма генов IL4 и ТNF–α в качестве популяционного контроля использовали выборку 64 здоровых лиц, проживающих в г. Астане.
Материалом для исследования служила периферическая кровь.
Содержание фактора некроза опухоли- (TNFα), интерлейкина 4 (IL4), общего иммуноглобулина Е (IgE) в сыворотке крови определяли иммуноферментным методом с использованием наборов реагентов ЗАО «Вектор-Бест», Новосибирск.
Для выявления полиморфизма -589С/Т гена IL4 и полиморфизма G-308A гена ТNF–α использовали полимеразную цепную реакцию (ПЦР).
Продукты реакции анализировали методом электрофореза в 3%-ном агарозном геле с последующей обработкой бромистым этидием. Визуализация осуществлялась в УФ-трансиллюминаторе.
Статистический анализ ассоциации полиморфизмов изученных генов проводился с использованием программного обеспечения Software GraphPad InstatTM (V. 2.04. Ralf Stahlman, Purdue University) и «Калькулятора для расчета статистики в исследованиях «случай-контроль»», предоставляемой сайтом Государственного Научного Центра Российской Федерации «ГосНИИ генетика» (http://www.gen-expert.ru).
Результаты и обсуждение
При определении содержания интерлейкина-4 в сыворотке крови больных БА обнаружено достоверное его повышение по сравнению с контрольной группой (р<0,05) (рисунок 1). IL-4 играет важную роль в патогенезе БА. В ассоциации с растворимым низкоаффинным рецептором FcεRII (CD23) IL-4 способствуют дифференцировке В-лимфоцитов в IgE-синтезирующие клетки, тем самым индуцируя синтез IgE [12]. Повышенная экспрессия IL-4 свидетельствует об активации Тh2- иммунного ответа [9].
Уровень ТNF–α в сыворотке крови был также повышен. Известно, что высокая концентрации данного цитокина усиливает синтез лимфокинов Т-хелперами, стимулирует антителообразование В-клетками, активирует пролиферацию Т-, В-лимфоцитов и макрофагов, усиливает продукцию простагландинов [8, 10]. Как правило, повышение ТNF–α отмечают при тяжелом течении БА.
Рисунок 1 – Уровень цитокинов IL-4 и ТNF–α в сыворотке крови больных БА
Нами проведен анализ промоторного полиморфизма гена IL4 (-589T) у больных БА и здоровых людей, результаты которого представлены в таблице 1. Обращает на себя внимание высокая встречаемость гомозигот СС – в 2 раза выше, чем гетерозигот СТ и в 8 раз выше, чем гомозигот ТТ. При сравнении с группой контроля достоверных отличий выявлено не было (р=0,19).
Таблица 3 – Относительный риск влияния полиморфизмов генов IL4, ТNF–α на развитие бронхиальной астмы в казахской популяции
Гены
|
Полиморфизм
|
Генотип
|
БА, чел (%)
|
Контроль, чел (%)
|
OR
|
CI (95%)
|
χ2
|
Р
|
IL4
|
С-589Т
|
СС
|
36(62)
|
46(71,9)
|
0.64
|
0.30 – 1.37
|
1.68
|
0.19
|
СТ
|
18(31)
|
16(25)
|
1.35
|
0.61 – 2.98
|
ТТ
|
4(7)
|
2(3,1)
|
2.30
|
0.40 – 13.03
|
ТNF–α
|
G-308A
|
GG
|
37(63,8)
|
36(56,3)
|
1.37
|
0.66 – 2.84
|
4.25
|
0.04
|
GA
|
0(0)
|
28(43,7)
|
0.01
|
0.00 – 0.18
|
AA
|
21(36,2)
|
0(0)
|
73.96
|
4.35 – 1256.61
|
При оценке полиморфизма G-308A гена ТNF–α у больных БА и контрольной группы выявлена статистически значимая ассоциация между аллелем -308A и БА (χ2=4,25 при d.f.=1, p=0,04). Исследуемый полиморфизм находится в промотерной области и может влиять на экпрессию гена ТNF–α, способствуя формированию патологического фенотипа. Это подтверждается повышением уровня ТNF–α в сыворотке крови больных БА.
Таким образом, в казахской популяции установлена ассоциация полиморфизма G-308A гена ТNF–α с БА. Данная взаимосвязь ассоциировалась с повышенным уровнем ТNF–α в сыворотке крови больных. Полученные результаты могут быть использованы для разработки молекулярно-генетической диагностики бронхиальной астмы и генотерапии заболевания.
Список использованных источников:
-
Global Initiative for Asthma (GINA). Report 2010. www.ginasthma.com.
-
Wong С. К., Но С. X, Ко F. W. S. Proinflammatory cytokines (IL-17, IL-6, IL-18 and IL-12) and Th cytokines (IFN-y, IL-4, IL-10 and IL-13) in patients with allergic asthma // Clin. Exp. Immunol. 2001. V. 125, N 2. P. 177-183.
-
Латышева ТВ., Варфоломеева М.И., Удалова В.А. и др. Взаимосвязь дисбаланса ТМ1- и Тh2-лимфоцитов и формы бронхиальной астмы // Иммунология. 2005. № 3. С. 164-167.
-
Steinke J.W., Borish L. Th2 cytokines and asthma. Interleukin-4: its role in the pathogenesis of asthma, and targeting it for asthma treatment with interleukin - 4 receptor antagonists. Respiratory Research 2001; 2: 66-70.
-
Фрейдин М.Б., Брагина Е.Ю., Огородова Л.М. и др. Генетика атопии: современное состояние. Вестник ВОГиС 2006; 10(3): 492-502.
-
Sandford A.J., Silverman E.K. Chronic obstructive pulmonary disease. Susceptibility factors for COPD the genotype – environment interaction. Thorax 2002; 57 (8): 736-741.
-
Черняев А.Л., Самсонова М.В. Воспаление при хронической обструктивной болезни легких: молекулярные основы патогенеза. Consilium Medicum 2008. 10 (10): 178-187.
-
Дугаpова И.Д., Анаев Э.Х., Чучалин А.Г. О роли цитокинов при бронхиальной астме. Пульмонология 2010. 4: 96-102.
-
Barnes P. J. The cytokine network in asthma and chronic obstructive pulmonary disease. Journal of Clinical Investigation 2008; 118(11): 354603556.
-
Коненков В.И. Голованова О.В., Дортман В.В. и др. Полиморфизм гена ТNF–α и неравновесие сцепления ТNF–α и HLA-генов II класса (DRB1, DQA1 и DQB1) в популяции сибирских европеоидов. Иммунология 2008; 1: 6-10.
-
Huang S.L., Su C.H., Chang S.C. Tumor necrosis factor-a gene polymorphismin chronic bronchitis. American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine 1997; 156: 1436-1439.
-
Тотолян А.А. Иммуноглобулин Е: структура, продукция, биологические эффекты и диагностическое использование. Аллергология 1998; 2: 4-7.
УДК 576.72:616-091.8
ГИСТОСӘЙКЕСТІЛІКТІҢ БАСТЫ КОМПЛЕКСІ
Д.С. Аубакирова, Т.Д. Укбаева
Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия Ұлттық Университеті, Астана қаласы, Қазақстан. Aubakirova.dina@mail.ru
Ғылыми жетекшісі- проф., д.м.н. Т.Д.Укбаева.
Резюме : Бұл мақалада ГСБК сипатамасы, жіктелуі, МНС класстарының ұлпа сәйкестілігі сипатталған.
Түйінді сөздер: Ir гендер, лейкоцит, локустар, серологиялық анықталынатын, аллель, МНС.
Гистосәйкестіліктің басты комплексі – жасуша бетіндегі гендер және оларды кодтайтын антигендер тобы, олар бөтен антигенді анықтауда және иммунды жауапты қалыптастырады.
Генетикалық жүйе – гистосәйкестіктің басты комплексі деп, немесе адам лейкоциттерінің А-жүйесі аталады. Бұл атау трансплантациялы антигендердің перифериялы қанның лейкоциттерінде бірінші рет 1952 жылы анықталуымен байланысты.
Бұл жүйе ғылыми әдебиеттерде ГСБК - major histocompatibility complex деп белгіленеді. ГСБК шеңберінде тек қана басты трансплантациялық антигендерді бақылаушы гендер ғана емес, сонымен қатар иммундық жауаптың нақты бір антигенге қарсы қарқынын анықтайтын Ir (Immune response) атты гендер де орналасқан. МНС антигендері жасушаның бетінде орналасқан гликопротеидтер ретінде ұсынылады, олар хромосоманың алтыншы қысқа йығында орналасқан гендермен кодталынады. Гистосәйкестілік жүйесінің құрамына 5 локус кіреді. Генетикалық локустар бөтен ұлпаларды қабылдамауға жауапты. Олар: A, B, C, D, DR. HLA-жүйесінің латын әріптермен белгілінуі олардың ашылу ретіне байланысты, дегенмен локустардың орналасу реті центромерадан мынандай - D, DR, B, C, A.[9,10,4]
Әр бір локустың құрамында көптеген аллельдер болады. Сонымен, А локусында шамамен 20 аллель; С локуста – 8; В локуста – 40; D локуста – 16. А және В локустары бүгінгі күні өте жақсы зерттелінген, ал басқаларында әлі де теңдестірілмеген аллельдері бар. Индивидуумда әр локустың көптеген аллельдерінде тек біреуі ғана функциональді (басты) болады, яғни гаплотипте 5 аллель гистосәйкестіліктің 5 антигенін кодтайды. HLA-жүйесіндегі рекомбинацияның жиілгі төтенше тапшы, сондықтан аллельдің функциялаушы тобы бір тұтас болып тұқым қуалайды.
HLA-жүйесінің антигендердің келесі ұрпаққа таралуы кодоминантты түр бойынша жүзеге асады, яғни ұрпақта антигендердің синтезі екі ата-анасының барлық локустарының функциялаушы аллельдердің кодталуымен болады. Солайша, ядросы бар жасушалардың бетіндегі антигендердің максималды саны 10 әр локустың 2 антигені бойынша. Гомозиготты жағдай болғанда әр бір аллельден 9 антиген түзілсе, екі аллельден 8 антиген болады.
Әр локустың аллельдері санмен белгіленеді, бұндай белгілену гапло- және фенотиптің анықталуына мүмкіндік береді. Фенотипті белгілеу үшін біріншіден гистосәйкестілік жүйесінің аты – HLА, кейін сәйкес локус және функциялаушы аллельдің реті нөмірі жазылады. Мысалы, HLA- А1, 19; В5,8; С1,2; D3,4; DR3,5. Егер де әрбір локустың аллельдер саны көп болып, тұқым қуалауы кодоминантты тип бойынша болса, онда гистосәйкестілік антигендерінде өте жоғары полиморфизм байқалады. Гаплотипті ұсынатын комбинациялардың мүмкін болатын саны әр локустан пайда болатын алльельге байланысты, дегенмен комбинациялар саны әлде қайда аз, себебі әртүрлі локустардың теңсіз гендердіңі ілінісуі мүмкіндігі орын алады.
SD-антигендер (серологические определяемые) деп – гистосәйкестілік антигендерінің A, B, C, DR локустарының өнімдерін айтамыз, ал LD-антигенді (лимфоциттармен анықталынатын) D локустың өнімдері. Яғни SD-антигенді моноспецификалық іріткілердің (моноклональді антиденелер) жиынтығы арқылы типтеуге болса, LD-антигендерді культурасы аралас лимфоциттердің реакцияларындағы стандартты лимфоциттердің көмегімен типтеуге болады. [3,2,8]
Ұлпа сәйкестілігінің І классы
МНС І класс молекулалары (аллельді нұсқалары: HLA-A, HLA-B, HLA-C) жасуша бетінде экспрессияланған, құрамында екі полипептидті тізбектен тұрады: бір ауыр альфа-тізбек (45 кДа) ковалентті емес бірдоменді бета2-микроглобулинмен (12кДа) байланысқан гетеродимер. Ауыр тізбегі 338 амин қышқылынан тұрады, оның 274 экстроцеллюларлы, қалғаны жасуша мембранасында, және цитоплазмада орналасқан. Экстрацеллюлярлы бөлігі үш доменнен тұрады, олар шамамен бірдей. Сонымен қатар ол бос күйінде қан сарысуында кездеседі, оларды классикалық трансплантациялы антигендер деп атайды.
І класс молекуларының негізгі қызметі – пептидтерді (антигендерді) байланыстыру және оларды иммунды пішінде Т-клеткаларға ұсыну. Бұл альфа1 және альфа2 домендерге тәуелді. Домендерде альфа-спиральді аймақтары бар, олар бір-бірімен байланысқанда ұзын саңылау түзеді, осы саңылауда процессіленген антиген байланады. Антиген, альфа1 мен альфа2-домендерінен түзілген комплекс оның иммуногенділігін және оның Т-жасушаның антиген танушы рецептормен байланысын анықтайды.
І класс молекулалары аллогенді трансплантантты қабылдамау процесінде доминантты рөл атқарады.
І класс антигендері құрамында ядросы бар барлық клеткаларда және тромбоциттерде болады.
Трансформацияланған жасушаларды цитотоксикалық Т-лимфоциттермен анықтау үшін HLA жүйесінің І класс антигендері қажетті.
Ұлпа сәйкестілігінің ІІ классы
МНС ІІ класс молекулалары екі полипептидті тізбектен тұратын гетеродимерлер, олар бір ауыр альфа(33 кДа)- және бір жеңіл бета-тізбектердің(26 кДа) өзара ковалентті емес байланысқан құрылымнан тұрады. Әр тізбекте екі домен оралған (альфа1,альфа2 және бета1, бета2). Экстрацеллюларлы бөлігінде 229 амин қышқылы болады. β тізбегіннің құрамында дисульфидты көпір және ксеноантиденелерге арналған сайттар бар.
ІІ класс молекулаларының маңызды қызметі – иммунды жауап процесінде Т-лимфоциттер мен макрофагтар арасындағы байланысты қмтамассыз ету. Т-хелперлер бөтен антигенді макрофагтармен өңдегеннен кейін ғана таниды. HLA ІІ класс антигендері бірігіп осы комплекс макрофаг бетінде болады.
ІІ класс антигендері В-лимфоциттердің, белсенді Т-лимфоциттер, моноциттер, макрофаг пен дендритты жасушалар бетінде орналасқан. ІІ класс молекулалары иммунокомпетентті жасушаларда немесе иммунды жауапты құруда спецификалық емес қатысатын жасушалар, мысалы эпители. ІІ класс молекулалары ұлпа қабылдамауда белседілігі аз.
Ұлпа сәйкестілігінің ІІІ классы
МНС ІІІ класс гендері комплементтің кейбір компоненттерін: С4 пен С2, және қан плазмасындағы В факторды басқарады. Гистосәйкестілік комплексінің ІІІ класс молекулалары І және ІІ класс молекулаларымен салықтырғанда иммунды жауапты құруға қатыспайды.
Клиникалық иммунологияда гистосәйкестіліктің І және ІІ класс антигандерін анықтау органдарды трансплантациялау алдында донор-рецепиент жұбын анықтауда қолданылады. Т-лимфоциттің беткейлік рецепторы антигенді МНС антигенмен жасуша бетінде комплекс түзген жағдайда ғана анықтайды. Бұл процесс “антигенді ұсыну” деген атаумен белгілі. В-жасушалық жауап беру кезінде МНС молекулалары аналогиялық рөл атқарады. [5,7,1]
Антигенге қарсы иммунды жауап антиген ұсынушы жасушалармен Т-хелперлерге генетикалық феноменнің рестрикциясы нәтижесінде тек антиген ұсынушы жасушаларда ұлпа сәйкестілігінің басты комплексінің ІІ класс антигендері болған жағдайда ұсынады.
Цитотоксикалық T-лимфоциттер (Т-киллерлер) нысана-жасушаларды олардың бетінде НLA І класс жеке генотпінің антигендері болған жағдайда ғана анықтай алады.
Әдебиеттер тізімі:
-
Воронин Е.С., Петров А.М., Серых М.М., Девришов Д.А. Иммунология. Учебник. Москва.: Колос-Пресс, 2002. 408 с.
-
Петров Р.В. Иммунология. – Москва.: Медицина, 1987. 264с.
-
Галактионов В.Г. Иммунология. – М.: Изд-во МГУ, 1998. 408 с.
-
Ройт А., Бростофр Дж., Миел Д. Иммунология. Пер. с англ – М.: Мир, 2006. 895с.
-
Schreuder G.M. Th., Hurley C.K., Marsh S.G.E. et al. The HLA dictionary 2004: a summary of HLA-A, -B, -C, -DRB1/3/4/5, -DQB1 allels and their association with serologically defined HLA-A, -B, -C, -DR and –DQ antigens // Tissue Antigens. 2005. V. 65, P. 1-55.
-
Mackay I., Rosen F.S. The HLA system. Part 1 // N. Engl. J. Med. 2000. V. 343, P. 702-709.
-
Klein J., Sato A. The HLA system. Part 2 // N. Engl. J. Med. 2000. V. 343, P. 782-786.
-
Хаитов Р.М., Игнатьева Г.А., Сидорович И.Г. Иммунология. М.: Медицина, 2000. 432 с.
-
Хаитов Р.М., Алексеев Л.П. Физологическая роль главного комплекса гистосовместимости человека // Иммунология. 2001. №3. С.4 - 12.
-
Маянский Н.А., Маянский А.Н., Номенклатура и функции главного комплекса гистосовместимости человека // Иммунология. 2006. № 1. С. 43-46
УДК 577.21:579.25
ҚАЗАҚСТАН ТЕРРИТОРИЯСЫНДА ТАРАЛҒАН M. TUBERCULOSIS КЛИНИКАЛЫҚ ИЗОЛЯТТАРЫНЫҢ МОЛЕКУЛАЛЫҚ-ГЕНЕТИКАЛЫҚ СИПАТТАМАСЫ
Ахметова А.Ж 1,2, Ибраева А.Р 1
Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия Ұлттық Университеті, Астана, Қазақстан 1
РМК «ҚР Ұлттық Биотехнология Орталығы», Астана, Қазақстан 2
E-mail: a.akhmetova.zh@gmail.com
Ғылыми жетекшілер – м.ғ.д Ақпарова А.Ю1, м.ғ.к Қожамқұлов Ұ.А2
M.tuberculosis штаммдарын генотиптеу әдістері туберкулездің таралуын бақылауда маңызды рөл атқарады. Бұл әдістер зертханалық қателіктерді анықтауға, рецидив жағдайларын бақылауға, аурудың жалпы таралу жолдарын анықтауға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, тұқымдасты анықтауда да қолданылады.
Қазіргі таңда туберкулездің молекулалық эпидемиологиясын зерттеуде бірқатар әдістер қолданылуда. MIRU-VNTR генотиптеу әдісі қарапайым және барлық молекулалық-генетикалық зертханаларда қолжетімді әдіс, әдістің дискриминациялық қабілеті генотиптеудің «алтын стандарты» болып табылатын IS6110 RFLP әдісінің дискриминациялық қабілетіне өте жақын [1, 2, 3, 4, 5].
Жұмыстың мақсаты: Қазақстанның әр түрлі облыстарынан бөлініп алынған M. tuberculosis клиникалық изоляттарының биологиялық көптүрлілігін 15 MIRU-VNTR локустары негізінде бағалау.
Қазақстанның әр түрлі облыстарында туберкулез бірінші рет анықталған науқастардан және туберкулездің қайталанған жағдайларынан бөлініп алынған 132 M.tuberculosis клиникалық изоляттары зерттеу жұмысының материалы болып табылады. Бақылау ретінде H37Rv референтті штаммы (NC_000962) қолданылды. Амплификация өнімдерін гель-электрофорез әдісі көмегімен бромдық этидиймен боялған 2% агароздық гельде анализдедік. Локустардағы тандемді қайталанулар саны Quantity One v.4.4.0 (BioRad, АҚШ) бағдарламасының көмегімен анықталды. Нәтижесінде, әрбір изолятқа белгілі бір локустағы тандемді қайталанулар санына сәйкес келетін 15 саннан тұратын сандық паттерн алынды. Филогенетикалық ағаш www.miru-vntrplus.org web-ресурсында UPGMA (Unweighted pair-group method using arithmetic averages) әдісі көмегімен құрылды.
Алынған MIRU-VNTR анализінің мәліметтері бойынша филогенетикалық ағаш құрылды. Барлық қазақстандық M. tuberculosis клиникалық изоляттарының арасында туберкулезге қарсы қолданылатын препараттарға дәрілік төзімділікпен ассоциацияланған Beijing тұқымдасына жататын генотип басымдылық көрсетті. Аталған генотип штаммдары бірінші рет анықталған және рецидивтердің арасында басымдылық көрсетіп, сәйкесінше 65,2% және 89,4% құрады. Маңыздылығы бойынша Қазақстан территориясында таралған екінші тұқымдас – LAM, жаңа жағдайлар мен рецидивтердің арасында сәйкесінше 7,6% және 4,5% жиілікпен кездесті. Қалған Ural, Haarlem, CAS, NEW-1, Cameroon, S сияқты M. tuberculosis тұқымдастары 4% төмен кездесті.
Генотиптеу нәтижесінде, барлық қазақстандық штаммдар арасында Beijing генотипі (65,2% және 89,4%) басымдылық көрсетті. Алғаш рет Қытайда табылған бұл генотип өте вирулентті, көптеген жағдайда жас индивидтерді зақымдайды. Қазіргі кезде туберкулездің жоғары көрсеткіштері таралуының негізгі себептерінің бірі. Әсіресе, көптік дәріге төзімді туберкулез (MDR TB) арасында кең таралған. Сондықтан бұл генотиптің эпидемиологиясын анықтау туберкулез мониторингінде маңызды рөл атқарады.
Әдебиеттер тізімі
-
Mazars E., Lesjean S., Banuls A.L., Gilbert M., Vincent V., Gicquel B., Tibayrenc M., Locht C., Supply P. High-resolution minisatellite based typing as a portable approach to global analysis of Mycobacterium tuberculosis molecular epidemiology.//Proc. Natl.Acad.Sci.USA. - 2001. – 98:1901-1906.
-
Allix-Beguec C., Supply P., and Fauville-Dufaux M. Utility of fast mycobacterial interspersed repetitive unit-variable number tandem repeat genotyping in clinical mycobacteriologycal analysis.// Clin. Infect. Dis. – 2004. – 39:783-789.
-
Takayuki Wada., Shinji Maeda., Atsushi Hase and Kazuo Kobayashi. Evaluation of variable numbers of tandem repeat as molecular epidemiological markers of Mycobacterium tuberculosis in Japan. // Journal of Medical Microbiology. – 2007. – 56:1052-1057.
-
Krishna K. Gopaul., Timothy J. Brown., Andrea L. Gibson., Malcolm D. Yates., and Francis A. Drobniewski. Progression Toward an Improved DNA Amplification-Based Typing Technique in the Study of Mycobacterium tuberculosis Epidemiology. // J.Clin. Microbiol. – 2006. – 44:2492-2498.
-
Kremer K., Betty Kam Yan Au., Peter Chi Wai Yip., Robin Skuce., Supply p., Kai Man Kam and Dick van Soolingen. Use of Variable-Number Tandem Repeat typing to differentiate Mycobacterium tuberculosis Beijing family isolates from Hong Kong and comparison with IS6110 Restriction Fragment Length Polymorphism typing and Spoligotyping. // J. Clin. Microbiol. – 2005. – 43:314-320.
УДК 612.75:574.6
ПОЛУЧЕНИЕ И ХАРАКТЕРИСТИКА МЕЗЕНХИМАЛЬНЫХ СТВОЛОВЫХ КЛЕТОК КОМПАКТНОЙ КОСТИ
Далина А.Д., Нургалиева А.Н., Бекболсынов Д., Огай В.Б.
Евразийский Национальный Университет им. Л.Н.Гумилева, Астана, РК, mirigia@mail.ru
Научный руководитель – phD, Булгакова О.В.
Известно, что костный мозг является источником мультипотентных стволовых клеток, таких как гематопоэтические стволовые клетки (ГСК) и мезенхимальные стволовые клетки (МСК). Однако культура МСК зачастую остается контаминирована ГСК.
По этой причине, в данной работе вместо костного мозга мы использовали компактные кости мышей в качестве альтернативного источника получения МСК по следующим критериям:
1) ГСК имеются в большом количестве в полостях костного мозга;
2) ГСК практически отсутствуют в компактных костях;
3) МСК обнаружены в компактных костях человека и животных
Целью данной работы является получение мезенхимальных стволовых клеток компактной кости и изучение их биологических характеристик.
Предлагаемый метод основан на выделении МСК из компактной кости, что является наиболее удобным в целях ограничения контаминации гемопоэтическими стволовыми клетками. Для проведения опыта были использованы инбредные мыши линии Balb/C. Учитывая все эти условия, мы разработали схему выделения МСК из компактных костей. Которая включает следующие этапы: удаление костного мозга, механическое расщепление трубчатых костей, ферментативная обработка костных фрагментов, инкубирование костных фрагментов в среде для МСК, культивирование МСК мигрировавших их костных фрагментов.
Полученная линия клеток обладала морфологическими признаками, характерными для мультипотентных стромальных клеток, включая фибробластоподобную морфологию и формирование клеточных колоний.
В данной работе нами была так же проведена направленная дифференцировка МСК в остеобласты, хондробласты и адипоциты, с использованием специальных индукторов. Таким образом, данные, полученные при индукции хондрогенной, остеогенной и адипогенной дифференцировки МСК позволяют утверждать, что МСК компактной кости не являются сборной группой клеток, состоящей из стромальных элементов различных линий дифференцировки, а построены по иерархическому принципу, характерному для пула мультипотентных стволовых клеток.
Таким образом, использование мезенхимальных стромальных клеток компактной кости в качестве источника получения тканей мезодермального происхождения, может применяться с целью дальнейшего использования в клеточной терапии и регенеративной медицине.
УДК 636.09:578.828.11:57.084:599.735.51
ІРІ ҚАРА МАЛ ЛЕЙКОЗЫ ДИАГНОСТИКАСЫНДА РЕКОМБИНАНТТЫҚ Р24 АНТИГЕНІ НЕГІЗІНДЕ ИММУНДЫҚ-ФЕРМЕНТТІК ТАЛДАУДЫ ЖҮРГІЗУ ТИІМДІЛІГІ
Есетова А.А., Ұқбаева Т.Д., Мукантаев Қ.Н.
Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті, ҚР БҒМ «Ұлттық биотехнология орталығы», Астана қ., ҚР, assel-bt@mail.ru
Ғылыми жетекші - м.ғ.д., профессор Ұқбаева Т.Д.
Ірі қара мал лейкозы –табиғаты жағынан ісіктерге жататын созылмалы инфекциялық ауру, оның негізгі белгісі – қан түзуші мүшелерінің жетілуінің бұзылуымен қатерлі ісіктің өсуі болып табылады, соның нәтижесінде осы жасушалармен мүшелердің диффузиялық инфильтрациясы болады немесе ісік пайда болады [1].
Ауру жұқтырылған жануарлардың өнімділігінің төмендеуімен, ал ісік сатысында олардың жарамсыз болуына әкеледі. Ірі қара мал лейкозымен аурушаңдық көрсеткіштері әртүрлі шаруашылықтарда әртүрлі, мұнда лейкоз бойынша қолайсыз фермалар еріксіз өлтіру, сүтті залалсыздандыру және т.б. бойынша үлкен экономикалық зиян шегеді. Ауру ағымы көбінесе субклиникалық түрде өтеді, бұл ауру жануарларды ерте анықтауда диагностиканың заманауи әдістерін қолдану маңыздылығын көрсетеді. Клиникалық фрормасының нозологиялық маңызды факторларына тұқым қуалаушы бейімділік пен иммунологиялық жетіспеушілік жатады. Шаруашылықтардың зақымдалу деңгейіне жануарлар тұқымы, климат факторлары, күту жағдайы мен азық түрлері әсер етеді.
Қазақстанда ірі қара мал лейкозымен ауыру деңгейі жоғары. Алайда, ІҚМЛ инфекциясына әсер ететін факторлар толық зерттелмеген, сондықтан ауруды алдын-алу мен анықтау бойынша ұзақ мерзімді шаралар қолдану үшін оны егжей-тегжейлі зерттеу керек.
Қазіргі уақытта лейкозбен күресу жүйесі шаруашылықта ІҚМЛВ жұқтырылған немесе науқас малдарды анықтап, шығаруға негізделген. Алайда жұқтырылған жануарларды инкубациялық кезеңде анықтау серологиялық реакциялардың сезімталдылығынан төмен антиденелер деңгейіне байланысты анықтау мүмкін емес.
Бұл мәселе адам денсаулығының қауіпсіздігіне де тікелей қатысты. Өйткені, ІҚМЛВ адамның Т-жасушалық лейкозы вирусымен морфологиялық және эволюциялық жағынан аса жақын болғандықтан, бұл вируспен адамдардың науқастану мүмкіндігі де бар [2].
Республикада ірі қара мал лейкозының таралуының ретроспективтік талдауы 2008 жылы 39 799 бас, 2009 жылы – 103 206 бас, 2010 жылы 64 413 бас ауру малдар анықталғандығын көрсетті. Аурудың аса кең таралуы Солтүстік Қазақстан, Павлодар, Батыс Қазақстан облыстарында анықталды, мұнда 2010 жылы барлық зерттелінген бас малдардың 5%-ы науқас болды. Павлодар облысында 2009 жылы аурудың артуы 50%-ға дейін байқалса, Батыс Қазақстан облысында 2008 жылы 10%-ға дейін артты.
Солтүстік Қазақстанда ірі қара мал лейкозынан мерт болған 81,5% және науқастанған 53,6%, қолайсыз пункттердің 39,4% бөлігі келеді. Ірі қара мал лейкозынан (ІҚМЛ) шаруашылық субьекттерді сауықтыру бойынша жүргізілетін шараларға қарамастан республикада ІҚМЛ малдардың науқастануының жоғарғы деңгейі сақталып, туберкулез және бруцеллез тәрізді әлеуметтік маңызды аурулардың таралуынан басым түсті.
АҚШ-та, Бельгияда ірі қара мал табындарында энзоотикалық лейкозды кең ауқымды анықтау үшін моноклондық антиденелерді қолданумен ИФТ әдісі қолданылады. Ірі қара мал лейкозының диагностикасы кезінде ИФТ әдісі серологиялық диагностикасы сезімталдылығын елеулі арттырады. Ол сауыққан шаруашылық сирыларынан сүтті жүйелі бақылау үшін қолайлы.
Моноклондық антиденелермен ИФТ бір табын жануарларынан біріктірілген қан сарысу пулымен қояды.
Сиырлар уызында антиденелердің болуымен ІҚМЛВ жұқтырылуын ИФТ арқылы анықтау ұсынылған. Антиденелері бойынша сарысулардағы вирусқа позитивті науқас сиырлардан алынған сүттің барлық үлгілері оң болып шықты [3].
Вирустың рекомбинанттық р24 антигені негізінде ірі қара мал лейкозының серологиялық диагностикасы үшін иммундық ферменттік талдауды жүргізудің негізгі параметрлері жасалды. ІҚМЛВ нуклеокапсидінің ақуызы – р24 диагностикалық маңызды антиген болып табылады [4].
Рекомбинанттық р24 антигені негізінде ммундық-ферменттік талдау жүргізу әдістемесі:
-
Планшетті 10 мкг/мл концентрацияда рекомбинанттық р24 антигенімен иммобилдейді. Антигенді бикарбонат буферінде сұйылтып (50 мМ карбонат буфері, рН-9,5, 150 мМ NaCl), 12 сағат бойы +4°С температурада инкубациялайды. Инкубациядан соң ұяшықтардың құрамын түтікке дезерітіндімен алып тастап, 4 рет 0,5% Твин-20-мен рН 7,2 фосфат-тұз буфермен 4 рет жуып шаяды. Жуып-шаю төмендегі аппаратпен жүзеге асырылады:
-
Иммобилденген планшеттің барлық ұяшықтарына 0,1 мл-ден, ал А және Е көлденең қатарларына 0,2 мл-ден рН-7,2 фосфат-тұз буферін енгізді. Кейін А11 және А12 ұяшықтарына 0,01 мл-ден сәйкесінше оң және теріс бақылау сарысуын (1:20) енгізді. Дәл осылай зерттелетін сарысу сұйылтуларын дайындадық. Зерттелетін сарысуларды 0,01 мл көлемінде А және Е көлденең қатарының 1-10 ұяшықтарына енгізді. Сарысу ерітінділерін 4 ұяшыққа екі рет сұйылтумен титрлейміз. Планшетті қақпақпен жауып, 1 сағ. бойы 37°С температурада инкубациялаймыз.
-
Ұяшықтар құрамын дезерітіндімен ыдыста шайқаумен алып, 4 рет жоғары шеттерге дейін ұяшықтарды толтырып, рН-7,2 0,5% Твин-20-мен фосфат-тұз буферімен жуып шаямыз.
-
Е12-Н12 ұяшықтарынан басқа планшеттің барлық ұяшықтарына антитүрлік конъюгаттың 0,1 мл ерітіндісін енгізді. Планшетті қақпақпен жауып, 1 сағ. бойы 37°С температурада инкубациялаймыз. Инкубациядан соң жуып-шаю амалын қайталаймыз.
-
Планшеттің барлық ұяшықтарына 0,1 мл субстрат қоспасын енгіземіз. Субстрат қоспасы 8 мг ортофенилендиаминнен, 10 мл фосфат-тұз буферінен (рН-7,2) және 50 мкл 3% сутегі асқын тотығынан тұрады. Планшетті қақпақпен жауып, бөлме температурасында (22+2°С) 30 мин бойы қараңғы жерде инкубациялаймыз.
-
Реакцияны планшеттің әрбір ұяшығына 0,1 мл 2М күкірт қышқылн қосумен тоқтатып, ИФТ нәтижелер есебін жүргіздік.
-
Реакция нәтижелерін толқын ұзындығы 492 нм кезінде спектрофотометрде немесе көзбен бақылайды.
-
Егер теріс бақылаумен ұяшықпен салыстырғанда оптикалық тығыздығы 2 есе және одан да жоғары болса, оң бақылаумен ұяшықта қара-қоңыр түске қарқынды боялу байқалса, реакция есебін жүргізді. Теріс бақылау ұяшықтарының құрамы түссіз немесе ақшыл-сары түске боялу керек.
Gutierrez G.C. және басқалары (2009) rp24-ELISA арнайылығы мен аналитикалық сезімталдығын зерттей отырып, тест жүйе сезімталдылықтың жоғары дәрежесімен барлық оң сарысуларда р24 антигенге қарсы антиденелер анықтағандығын көрсетті. Авторлар сау жануарлардан сарысудың 26 үлгісін зерттеу кезінде р24 антигенге антиденелер анықталмағандығын және лейкоз вирусының рекомбинанттық р24 антигеніне иммундық-ферменттік тест-жүйенің 100%-дық арнайылығын көрсетті [5].
Жасалынған иммундық-ферменттік тест-жүйенің жарамдылығын ірі қара мал лейкозын жою шараларында бағалау ИДР немесе аурушаңдықтың белгілі дәрежесімен малдардан алынған үлгілерде тест-жүйенің сезімталдығын, арнайылығын және болжаушы қабілетін анықтау реакциялары тәрізді ИФТ стандартты тесттерімен салыстырумен жүзеге асуы мүмкін. Осы тәрізді зерттеулер ірі қара малдарды жаппай зерттеу үшін ИФТ қолдану ауруды жоб бойынша шаралар жүргізу кезінде ең үздік екендігін көрсетті, өйткені зерттелінген тест-жүйелердің арнайылығы 88–100% құрайды [6, 7].
Қорытынды
Жүргізілген зерттеулер, алынған нәтижелер мен әдеби талдау негізінде ірі қара малдың серологиялық диагностикасы үшін лейкоз вирусының рекомбинанттық р24 антигені негізінде ИФТ жоғары сезімталдылық пен арнайылыққа ие екендігін көрсетті Тест-жүйе 1:160 сұйылтуда науқас сиырлардың сарысуында антиденелерді анықтады. Науқас және сау жануарлардан сарысуларды зерттеу кезінде ИФТ сезімталдылығы 100% құрады.
Қолданылған әдебиеттер тізімі:
-
Burny A., Cleuter Y., Kettmann R., Mammerickx M., Marbaix G., Portetelle D., Broeke Van den A., Willems L., Thomas R. Bovine leukemia: facts and hypotheses derived from the study of an infectious cancer // Adv. Vet. Sci. Comp. Med. – 1988. - V. 32. - P.149-170.
-
Диагностика вирусных болезней животных: Справочник/ В.Н.Сюрин, Р.В.Белоусова, Н.В.Фомина.-М.:Агропромиздат, 1991. -528 с.
-
Кузнецова Н. В.,Кузнецов Н. В., Симонян Г. А. Использование полимеразной цепной реакции для выявления инфицированных вирусом лейкоза крупного рогатого скота// Ж. Ветеринария, № 5, 1997 г. с. 12 – 15.
-
К.К. Муканов, К.Н. Мукантаев, Г.А. Бакирова, Н.И. Сарина, А. Белялова. Разработка иммуноферментного анализа на основе рекомбинантного р24 антигена вируса лейкоза крупного рогатого скота// Ж. Биотехнология: теория и практика, №2, 2011
-
G. Gutierrez, I. Alvarez, N. Fondevila, R. Politzki, M. Lomo´ naco, S. Rodrı´guez, M.J. Dus Santos, K. Trono.Detection of bovine leukemia virus specific antibodies using recombinant p24-ELISA// J. Veterinary Microbiology 137 (2009) 224–234
-
Acaite J., Tamosiunas V., Lukauskas K., Milius J., Pieskus J. The eradication experience of enzootic bovine leukosis from Lithuania// Prev. Vet. Med. - 2007, - V.82, -P.83-89.
-
Sota Kobayashi, Toshiyuki Tsutsui, Takehisa Yamamoto, Yoko Hayama, KenichiroKameyama, Misako Konishi, Kenji Murakami. Risk factors associated with within-herd transmission of bovine leukemia virus on dairy farms in Japan// BMC Veterinary Research, - 2010, - V.6.
УДК 616.33
ВЫЯВЛЕНИЕ АССОЦИАЦИИ ПОЛИМОРФИЗМОВ ГЕНОВ IL-1B И IL-RN С РАЗВИТИЕМ ГАСТРИТА
Иманбекова М.К1., Кулмамбетова Г.Н2., Кусаинова Г.К3., Миллер Р.В3.
1Евразийский национальный университет им. Л.Н.Гумилёва, Астана, Казахстан.
2Национальный центр биотехнологии РК, Астана, Казахстан
3Национальный научный медицинский центр Астаны, Казахстан
Научный руководитель – д.м.н., профессор, Укбаева Т.Д.
Гастрит – воспалительное, дистрофическое изменение слизистой оболочки желудка. Появление и развитие гастрита определяется воздействием на ткани желудка многих факторов. Основными экзогенными факторами, способствующими возникновению гастрита, являются: заражённость желудка Helicobacter pylori, нарушения питания, алкоголизм, курение и др. Основным внутренним фактором, способствующим возникновению гастрита, являются генетическая предрасположенность. Полиморфизм генов IL-1В и IL1-RN является ключевым генетическим фактором определяющим предрасположенность к гастриту. Эти гены относятся к семейству IL-1, сосредоточенны на хромосоме 2q человека [1]. IL-1β является мощным провоспалительным цитокином, регулирующим воспалительную реакцию и иммунный ответ через его влияние на экспрессию различных генов и поверхностные рецепторы. IL1-RN – это противововоспалительный цитокин антагонист IL-1β, связываясь с рецептором IL-1β, препятствует активации внутриклеточного сигнального каскада этого провоспалительного цитокина [2]. Кластер гена IL-1В содержит два биаллельных полиморфизма в позициях 511С>Т и -31Т>С в промоторной области гена, которые могут привести к высокому уровню экспрессии гена IL-1В. Это впоследствии приводит к снижению кислотной продукции и колонизации Helicobacter pylori в слизистой оболочке желудка, в результате чего происходит формирование атрофического гастрита [5]. IL1-RN содержит тандемные повторы во втором интроне, короткого аллеля (IL-1RN*2, с двумя повторами) или длинного аллеля (IL-1RN*L, с тремя до шести повторений), которые также могут повлиять на экспрессию белков [4]. Частота встречаемости полиморфных аллелей гена IL-1B-511T и ИЛ-1B-31C составляет 33% у европейцев, и около 50% у азиатов. Частота распределения полиморфного варианта гена IL1-RN*2 варьирует от 6% в Азии до 27-30% среди европейцев и выходцев из Латинской Америки [3].
Целью нашего исследования было выявление ассоциации полиморфизмов генов IL-1B и IL- RN с развитием гастрита.
Материалы и методы
В исследовании участвовало 199 человек, из них 100 пациенты Национального научного медицинского центра (г. Астана) в возрасте от 13 до 86 лет с патологиями ЖКТ. Контрольной группой являлись условно здоровые люди 99, в анамнезе которых диагноз патологий желудочно-кишечного тракта отсутствовал. От обследуемых людей было получено информированное согласие на участие в исследовании. Биопсию у пациентов брали в ходе плановой фиброгастродуоденоскопии. Экстракцию ДНК из клинического материала проводили методом высаливания. В ПЦР использовали специфичные праймеры (IL511F 5'-CTGCATACCGTATGTTCTCTGCC-3', IL511R 5'-GGAATCTTCCCACTTACAGATGG-3', IL-RNF 5'-CTCAGCAACACTCCTAT-3', IL511F 5'-TCCTGGTCTGCAGGTAA-3'). Амплификация была выполнена в 20 мкл реакционного объёма содержащего 1 мкл (10 пмоль) каждого праймера, 2 мкл 10х буфера, 13,3 мкл деионизованной воды, 2 мкл матричной ДНК, 2 мМ MgCl2, 1U ДНК-полимеразы и 200 нМ dNTP. Продукты амплифицировались в следующих условиях: 5 мин при 950С для инициации денатурации, следующие 35 циклов, 40 сек при 950С, 1 мин при 580С, 1 мин при 720С, амплификатор «Tetrad 2, BioRad».
Определение нуклеотидных последовательностей продуктов ПЦР осуществляли с помощью автоматического генетического анализатора ABI 3730xl (Applied Biosystems, США). Для анализа данных использовали пакет программ SeqScape v.2.6.
Статистический анализ.
Силу ассоциации анализируемых признаков определяли с помощью величины отношения шансов (ОШ или ОR), которую высчитывали по модифицированной формуле для малых выборок.
Тесты на отклонение от равновесия Харди-Вайнберга и тесты для ассоциации производились с помощью программы DeFinetti на сайте Института генетики человека (Мюнхен, Германия, http://ihg2.helmholtz-muenchen.de/cgi-bin/hw/hwal.pl).
Результаты
Обследовано 100 человек больных с различными формами гастрита. Аллельные варианты гена IL-1β –511 C > T (rs16944) определяли методом прямого секвенирования, а генотипирование VNTR IL1-RN обычным ПЦР с последующей детекцией в 2% агарозном геле.
Проанализирована частота встречаемости генотипов IL-1B-511 (OR-1,300, р-0,19191) (табл.1). По данным статистического анализа в казахстанской популяции ассоциация с заболеваниями различной формы гастрита и полиморфизмом IL-1B-511 незначительна. Такое наблюдалось также в ранних исследованиях Камарго и соавторов, которые обнаружили ассоциацию в европейской популяции, в азиатской риск возникновения патологии ЖКТ был не подтвержден [6]. В нашем случае данная ассоциация незначительна, возможно, из-за слабой статистической мощности выборки, что предполагает дальнейшее изучение данной проблемы с увеличением количества выборки.
Впервые анализирована частота встречаемости полиморфных аллелей гена IL-1RN (OR-1,938, р-0,00009) (табл.1). По данным исследований авторов ассоциация c заболеваниями желудка и полиморфизмами аллелей гена IL-1RN наблюдалась у европейцев, американцев, арабов, китайцев [4,7], у ирландцев данная ассоциация выявлена не была [8]. В нашем исследовании мы наблюдали выявление ассоциации данных аллельных полиморфизмов с развитием гастрита у пациентов.
Таблица 1. Частота встречаемости генотипов IL-1B-511 и IL-1RN у пациентов с гастритом и контрольной группы людей
Генотипы
|
Контроль n=99,%
|
Пациенты n=100,%
|
OR
|
Р value
|
Хи-квадрат
|
IL-1B-511
С/С
С/Т
Т/Т
|
26 (26,2%)
55 (55,6%)
18 (18,2%)
|
17 (17%)
61 (61%)
22 (22%)
|
1,300
|
0,19191
|
1,70
|
IL-1RN
2/2
2/L
L/L
|
8 (8,1%)
6 (6,1%)
85 (85,8%)
|
14 (14%)
32 (32%)
54 (54%)
|
1,938
|
0,00009
|
15,32
|
Выводы
В казахстанской популяции выявлена ассоциация развития гастрита с полиморфизмом гена IL-1RN*2/2 в казахстанской популяции. Развитие гастрита с полиморфизмом IL-1B-511 слабо ассоциируется.
Список использованных источников:
1. Ming Yin, Zhibin Hu, Dongfeng Tan, Jaffer A. Ajani, Qingyi Weil. Molecular epidemiology of genetic susceptibility to gastric cancer: focus on single nucleotide polymorphisms in gastric carcinogenesis. Am J Transl Res 2009; 1: 44-54 www.ajtr.org/AJTR812001
2. Anya N. Milne, F. Carneiro, C. O’Morain G. J. A. OVerhaus. Nature meets nurture: molecular genetics of gastric cancer. Hum Genet (2009) 126:615–628 DOI 10.1007/s00439-009-0722-x
3. Francesco Gianfagna, Emma De Feo, Cornelia M. van Duijn, Gualtiero Ricciardi1 and
Stefania Boccia. A Systematic Review of Meta-Analyses on Gene Polymorphisms and Gastric Cancer Risk. Current Genomics, 2008, 9, 361-374
4. Francesco Perri, Fulvia Terracciano, Marco Gentile, Antonio Merla, Daniela Scimeca, Angelo Zullo. Role of interleukin polymorphisms in gastric cancer: “Pros and cons”. World J Gastrointestinal Oncology 2010 June 15; 2(6): 265-271
5. Lydia E. Wroblewski, Richard M. Peek, Jr., and Keith T. Wilson. Helicobacter pylori and Gastric Cancer: Factors That Modulate Disease Risk. Clinical Microbiology Reviews, Oct. 2010, p. 713–739. doi:10.1128/CMR.00011-10
6. Camargo, M.C., Mera, R., Correa, P., Peek, R.M.Jr., Fontham,E.T., Goodman, K.J., Piazuelo, M.B., Sicinschi, L., Zabaleta, J.,Schneider, B.G. Interleukin-1beta and interleukin-1 receptor antagonist gene polymorphisms and gastric cancer: a meta-analysis. Cancer Epidemiol. Biomarkers Prev. 2006, 15: 1674-1687.
7. Z-R Zeng, P-J Hu, S Hu, R-P Pang, M-H Chen, M Ng, J J Y Sung. Association of interleukin 1B gene polymorphism and gastric cancers in high and low prevalence regions in China. Gastric Cancer, 2003;52:1684–1689
8. G. Murphy, J. Thornton, R. McManus, B. Ryan, C.A. Morain, D.J. Hughes and M. Sulivan. Association of gastric disease with polymorphism in the inflammatory related genes IL-1B, IL-RN, IL-10, TNF and TLR4. Eur J Gastroenterol Hepatolo. 2009 June; 21(6): 630-635. doi:10.1097/MEG.0b013e3283140eea.
УДК 616.342.002.44.07:085
Достарыңызбен бөлісу: |