Оралтаева А. С. Аналитикалыљ химия. Зертханалыљ практикумы

Кері титрлеу Щдісте зерттелетін ерітіндіге стандартты комплексон ЁC ІІІ ертіндісінен йлшемді кйлемін ›осады, содан артыл“ан стандартты ерітінді метилиндикатордыЈ кймегімен мырыш т±зымен ( яболмаса бас›а металдар ) титрлейді.

Сонымен комплексонометрия (хнлотометрия) дегеніміз титриметриялы› талдау ЩдістіЈ бір тЇрі, олар комплексондар мен комплекс тЇзуші металл ЁC иондары пайдалануына негізделген. Металл-иондары комплексондармен аз диссацияланатын ішкі комплекс т±здарын тЇзеді.

Мысалы; µ §

µ §

µ §
Комплексонометриялы› титрлеуде эквивалент нЇктені аны›тауда бірнеше Щдістер ›олданылады.

Біріншіден -›арапайым ›ыш›ылды› ЁC сілтілік индикаторлар ›олданылады, ййткені комплекс тЇзілу реакциясында аны›талатын катион“а эквиваленттік кйлеміне сЩйкес сутек - µ § иондары бйлініп шы“ады.

µ §

µ §

›ара“анда бас›а тЇске боял“ан

µ §

Боял“ан тЇссіз боял“ан

Металл ЁC индикатор ретінде эриохром ЁC ›ара (арнайы хромоген ЕТ-00) я болмаса мурексид ›олданылады. Осы индикаторлар сілтілік орта кезінде кйк тЇске боялады. Эриохром ›ара ЁC Т органикалы› азобояу тобынан -00- диоксиазонафталин боп табылады.

µ § µ §

µ § Индикатор кйк тЇске боял“ан.

µ §

/ // // /

µ §- µ § µ §- µ §
µ § µ § µ §

µ §- µ § µ §- µ §

µ §

Сонды›тан ерітіндініЈ µ §- бір ›алыпта, я“ни бір деЈгейде ±стап т±ру Їшін, титрлеу пройесін ›осып т±ра›ты µ §титрлеу ›ажет. Кйбінесе буферлі ерітінді ретінде µ § аммиаккатты буферлі ›оспаны ›олданылады.

СудыЈ жалпы кермектілігін аны›тау

ШдістіЈ маЈызы: Тікелей комплексонометриялы› титрлеу ЭДТА (трилон ЁCБ, комплексон ЁCІІІ, хелатон) кймегімен судыЈ ›±рамында“ы µ § жЩне µ § аны›тау.

Ж(жалпы) ЁCсудыЈ жалпы кермектілігі, моль/л

µ §ЭДТА нормальды концентрациясы

µ §- арифметикалы› орташа алын“ан титранттыЈ кальций жЩне магнийге ж±мсал“ан кйлемі, см3

µ §- титрленетін ерітіндініЈ кйлемі (см3)
СудыЈ кермектілігі ЁC деп судыЈ ›осындысыныЈ ›асиеті барлы› кальций жЩне магний катиондарымен сипатталады.

СудыЈ жалпы кермектілігі ЁC деп магний мен кальцийдіЈ ›осынды концентрациясымен сипатталады, моль/л йлшенеді.

СудыЈ кермектілігі ЁC карбонатты (уа›ытша), карбонатсыз (т±ра›ты) т±здармен сипатталады.

Карбонатты ЁC кермектілікті кальций жЩне магнийдіЈ гидрокарбонаттары ›айнат›анда жойылады. Ал корбанатсыз судыЈ кермектілігі ›±рамында“ы хлоридтер, сульфаттар, фосфаттар, силикаттармен сипатталады. Кермектілігі бар судыЈ ›олдан“анда сабынды кйп ж±мсайды

жЩне ›азандар мен трубаларды дат басып ›алады. Су жетістіру жЇйелерінде судыЈ кермектілігініЈ жо“ар“ы шамасы -7 моль/л, кейбір жа“дайда -10моль/л
љажетті ыдыстар мен реактивтер:

Конисті колба, кйлемі- 500мл (ж±мысшы ерітінді дайындау Їшін)

Конисті колба, кйлемі- 200мл (титрленетін затты ›±ю“а)

Бюретка, кйлемі ЁC 25-50мл; йлшеуіш колба, кйлемі ЁC 100мл

Пипетка, кйлемі -10,15,20мл

Хим. стакан сыйымдылы“ы ЁC 50мл

Тигель, сЇзгіш

Жу“ыш ЁC 500мл (промывалка)

ЭДТА (трилон ЁC Б) ертіндісі

µ § т±зы

11.Эрихром- ›ара ЁC Т (эхи-Т) индикаторы

12.Мурексид - индикатор

13.Су (канализацияда“ы)

14.илшегіш цилиндр 25-100мл

Орындалу жолы:

1. Кйлемі 500мл 0,1н ж±мысшы ЭДТА (трилон ЁC Б), я болмаса µ § дайындау жоспары:
µ §г

µ §г

µ §г
Аналитикалы› таразыда 0,0002г дЩлдікке дейін йлшеп кйлемі 500мл дист. суда ерітеміз.

µ §=246/2=123г/моль

µ §г

1,23г µ § аналитикалы› таразыда 0,0002г дЩлдікке дейін йлшеп, кйлемі 500мл хим. стаканда ерітіп, кйлемі 100мл йлшеуіш колба“а с±згіш ар›ылы ›±йып сызы››а дейін дистелденген сумен келтіреміз.

Бос тигельдіЈ салма“ыТигель жЩне сынаманыЈ салма“ы, гСынаманыЈ салма“ы, гµ §

г/см3µ §

моль/л

Бюретка“а, кйлемі 25мл дайында“ан трилон ЁCБ ерітіндісін ›±йып 0-нйлдік сызы››а дейін, тйменгі мениск ар›ылы келтіреміз. Содан соЈ таза пипеткамен µ § ерітіндісін алып кйлемі 200-250мл конисті колба“а ›±ямыз, Їстіне 10мл аммиакатты буферлі (µ §) ерітіндісін ›осып, бірнеше тЇйіршік эрихром ›ара ЁCТ индикаторын салып роза тЇсті ерітінді кйкшіл тЇске боял“анша трилон-Б титрлейміз. Титрлеуді 3 рет ›айталап орташа санын аламыз.

23-кесте

№µ §см3µ §

см3µ §моль/лµ §

моль/л
µ § = µ §µ §/ µ § (моль/л)

1. µ §

2. µ §

3. С(прак.)µ §; К(теор.) µ §;

Орындау жолы:

илшеуіш колбадан кйлемі 100мл пипеткамен 20-25мл алып конисті колба“а ›±йып, Їстіне 10мл аммиакатты буферлі ›оспадан ›осып жЩне эрихром ЁC ›ара (ЭХИ-Т) 2-3 тЇйіршіктен салып роза тЇсті ерітінді кйкшіл тЇске боял“анша µ § титрантпен титрлейміз. Титрлеуді 3 рет ›айталаймыз.

Содан соЈ йлшеуіш колбадан 25мл судан алып конисті колба“а кйлемі 250мл ›±йып Їстіне 5-7мл 20% µ § сілтіні ›осып жЩне мурексид индикатордан 2-3 тЇйіршіктен салып араластырып трилон-Б (µ §) титрлейміз. Титрлеуді 3 рет ›айталаймыз.

24-кесте

№µ §см3Сµ §

моль/лµ §µ §µ §µ §µ §µ §µ §Ж (µ §)

№14 зертханалы› ж±мыс

µ § т±зыныЈ ›±рамында“ы алюминийдіЈ иондарын аны›тау
Ж±мыстыЈ ма›саты: т±здыЈ ›±рамында“ы алюминий иондарыныЈ массасын аны›тау.

ШдістіЈ маЈызы: комплексонометриялы› кері титрлеу Щдіспен µ § массасын аны›тау.

µ §

љажетті реактивтер:

1.ЭДТА (µ §) -0,1н ерітінді

2.µ § кйлемі 200мл 0,1н ерітіндісі

3.Ацетатты буферлі ерітінді (µ §) (µ §=5)

4.Ксиленовый ›ыз“ыш ЁC сары индикатор

Конисті колба“а кйлемі 250мл пипеткамен 10мл есепті алып, колба“а ›±йып, Їстіне 20мл µ § ›осып жЩне 10мл ацетатты буферді салып жЩне 2-3 тамшы ксиленовый ›ыз“ыш сары индикаторын тамызып мырыш сульфатын (µ §) 3рет титрлейміз.

25-кесте

№µ §см3µ §

см3µ §

моль/лС(µ §)

моль/лm(µ §)

г
µ § (г)

26-кесте

(љљС)љыз“ыш ЁC сары2µ § (мыс)µ §=4 ацетатты буфер МСра - ›ыз“ыш3 µ §2+ (мырыш)µ §=0,5; 2М µ §

ЭХљ Т( эрихром ›ара)Кйк роза тЇсті4РЗЭ(ІІІ)µ §рН =4,5-6 ацетатты буфер ерітіндісі

Ксиленоловый (КО) ›ыз“ыш сарыљыз“ыш ЁC сары5µ §(барий)µ §=8-10ЭХљ -ТКйк роза тЇсті

6µ §(марганец)µ §=10, аскорбин ›ыш›ылыЭХљ -ТКйк роза тЇсті

7µ §(›ор“асын)µ §=10 аммиакты буферЭХљ -ТСары - ›ыз“ыш

Ба›ылау с±ра›тары.
Комплексонометриялы› талдау анализдіЈ маЈызы неге байланысты?

Комплексон дегеніміз не жЩне ол не Їшін ›олданылады?

Комплексонометриялы› титрлеуде µ § шамасыныЈ мазм±ны ›андай?

µ § иондарыныЈ аны›тау аммиакатты буферлі ортада неге йткізіледі?

Неге µ §жЩне µ § зарядты катиондарыныЈ аны›тауын ЭДТА кймегімен, ›ыш›ылды› ортада йткізіледі?

Комплексонометрияда тікелей жЩне кері титрлеу процесін ›айтып йткізеді?

СудыЈ жалпы кермектілігін комплексон ЁC ІІІ кймегімен аны›талуы неге негізделген?
8. Санды› химиялы› анализден студенттердіЈ білімініЈ ба“алайтын тестік тапсырмалар

1. Санды› анализдыЈ ›айсысы химиялы› Щдiске жатады:

A) Титриметриялы› Щдiс;

B) Мас -спектрометриялы› Щдiс;

C) Фотоколориметриялы› Щдiс;

D) Хроматографиялы› Щдiс;

E) Потенциометриялы› Щдiс;

2. Химиялы› анализдыЈ ›айсы этапы зерттейтiн заттыЈ ›±рамын сипаттайды:

A) Сынама алу;

B) Їлшемдiк мйлшерiн алу;

C) Сынаманы анализге дайындау;

D) Анализдi орындау;

E) Шы››ан нЩтиженi есептеу;

3. љолданган ЩдiстiЈ д±рысыты“ын зерттеу Їшiн неше рет анализдеу жолын ›айталау ›ажет:

А) 3;

B) 10 ;

D) 4 ;

A) Аны›талатын компоненттiЈ массасын йлшеу;

B) Сынаманы тек ›ана аналитикалы› таразыда йлшеу;

C) Зерттелетiн компоненттi т±нба тЇрде бйлiп алу;

D) Їлшеу операциясын техникалы› жЩне аналитикалы› таразыда йткiзу;

E) Аны›талатын сынаманы бйлiп алу;

5. Т±нба тЇзу Щдiспен барийды (Ba2+) аны›тау Їшiн реакциянын ›айсысын ›олдану ›ажет:

A) µ §

C) µ §

E) µ §;
6. Техникалы› таразыда йлшегенде йлшемдiк дЩлдiгi ›андай:

A) 0,01 г;

B) 0,1 г;

C) 0,05 г;

D) 0,0005 г;

E) 0,0001 г;

7. Аналитикалы› таразыда йлшегенде йлшеуiш дЩлдiгi ›андай болады:

A) 0,0001 г;

B) 0,005 г;

C) 0,001 г;

D) 0,01 г;

E) 0,00001 г;

8. Санды› анализде есептеуде ›ай дЩлдiкке дейiн йткiзедi:

A) 0,0001 % дейiн;

B) 0,01 % дейiн;

C) 0,1 % дейiн;

D) 0,001 % дейiн;

E) 0,005 % дейiн;

9. Жандыру Щдiсте шы››ан шы“ынды (потери) гравиметриялы› анализдiЈ ›айсы Щдiсiмен аны›тайды, зерттелетiн заттыЈ ›±рамындагы кристаллизациялы› жЩне гигроскопиялы› ыл“алды (влага) :

А) љыздыру Щдiспен (прокаливание);

B) Бйлу Щдiспен;

C) Айдау Щдiспен;

D) Т±нба тЇзiлу Щдiспен;

E) Кептiру Щдiспен;

10. Эквиваленттiк заЈы ›айтып сипатталады жЩне математикалы› формуласын жаз.

А) Заттар йзара эквивалент мйлшерде Щрекеттесiп реакция нЩтижесiнде эквиваленттi мйлшерде йнiм тЇзiледi:

µ §;

µ §

µ §

µ §;

V(B) = V(A);

A) µ §

C) µ §

E) µ §.
12. ЗаттыЈ (А) эквиваленттiк молярлы› концентрациясын ›айтып белгiлейдi жЩне есептеу Їшiн ›андай формуланы колданады:

A) µ §,µ §моль/л;

B) µ § , г/см3;

C) µ §

D) µ §

A) µ §

C) µ §

E) µ §;
14. ЗаттыЈ (А) массалы› Їлесi ›айтып белгiлендi жЩне ›андай теЈдеумен есептеледi:

A) µ §

B) µ §

D) µ §

A) Титрлеу арнайы алын“ан зерттелетiн ерiтiндiнiЈ кйлемi;

B) Зерттелуге алын“ан ертiндiнiЈ кйлемi;

C) Їлшеуiш колбада“ы ертiндiнiЈ кйлемi;

D) Ерiтiлген заттыЈ ерiткеннен кейiн ерiтiндiк кйлемi;

Е) Титрлеуге ж±мсал“ан реагенттiЈ (титранттыЈ) кйлемi;

16. Титриметриялы› анализде ертiндiнiЈ ›андай концентрациясын ›олданады:

A) Эквиваленттiк молярлы› концентрациясын - µ §

B) Массалы› концентрациясын - Т / А / ;

C) Молярлы концентрациясын - С / А / ;

D) Проценттiк концентрациясын (%);

E) Массалы› Їлесiн - µ §;

17. Стандартты ерiтiндiнi ›андай химиялы› шыны ыдыста дайындайды?

A) илшеуiш колбада;

B) Делениясы бар стаканда;

C) илшеуiш цилиндрде;

D) Конустi колба;

E) Шр тЇрлi колбада;

18. Кышкылды› -негiздiк реакцияларда эквивалент санын ›айтып аны›тайды:

А) Реакция“а ›атысушы заттыЈ эквивалент саны сутек (H2 ) иондарыныЈ 1-мольiн беру, не болмаса ›абылдау санына сЩйкес;

В) Эквивалент саны химиялы› реакцияда ›атысушы реагенттердiЈ стехиометриялы› коэффициентiне сЩйкес;

С) Реакция“а ›атысушы заттыЈ стехиометриялы› коэффициентi эквиваленттiк санына сЩйкес;

D) Реакция“а ›атысушы химиялы› элементтiЈ валенттiлiгi эквивалент санына сЩйкес;

Е) Химиялы› элементтiЈ валенттiлiгi э›вивалент санына сЩй›ес;

19. Титриметриялы› анализдыЈ негiзiнде ›андай Щдiстен ›±ралады:

A) Стехиометриялы› нЇктеде аны›талатын компонентке титранттыЈ реакцияласу“а кеткен кйлемiн йлшеу (измерение);

B) Эквивалент нЇктесiн аны›тау;

C) Аны›талатын зат›а реагент ерiтiндiсiн аз мйлшерден ›осу процесi;

D) ЕрiтiндiнiЈ тЇсiн йзгерту ар›ылы титрлеу Щдiспен соЈ“ы нЇктесiн аны›тау;

Е) Реагент ерiтiндiсiн аз мйлшерден ›осу процесi;

20. Аликвот бйлiгiн ›андай ›±ралмен алады:

A) ПипетканыЈ кймегiмен;

B) илшеуiш цилиндрмен;

C) БюретканыЈ кймегiмен;

D) илшеуiш колбамен;

E) илшеуiш хим. стаканмен;

21. Титрлеу дегенiмiз не :

A) Зерттелетiн ертiндiде, аз мйлшерден, концентрациясы далме-дал белгiлi ертiндiнi ›осу процесi;

B) Реакцияласатын ерiтiндiлердi ›осу процессi;

C) Реагенттi бюреткадан ›осу процесi;

D) Реакцияласу заттардыЈ кйлемдiк ›атынасын аны›тау процесi;

Е) Ерiтiндiлердi ›осу процессi;

22. Стехиометриялы› (эквиваленттiгi) нЇктесiн аны›тау неге негiзделiнген :

A) Титрлеу ›исы›тарыныЈ секiрiсiне негiзделген;

B) ЕрiтiндiнiЈ тЇсiнiЈ йзгеруiне негiзделген;

C) Химиялы› реакцияныЈ теЈдеуiне негiзделген;

D) ТитранттыЈ (реагенттiЈ) кеткен кйлемiне негiзделген;

Е) Реа›цияныЈ теЈдеeiне негiзделген;

23. Титриметриялы› анализде эквивалент заЈы ›андай формуламен аны›талады:

A) µ §

C) µ §

24. Титриметриялы› Щдiсте эквивалент нЇктенi ›айтып аны›тауга болады?

A) Ерiтiндiдегi индикатордыЈ тЇсiнiЈ йзгеруi ар›ылы аны›тау“а болады;

B) ЕрiтiндiнiЈ температурасыныЈ йзгеруi ар›ылы аны›тау“а болады;

C) Титрленетiн ерiтiндiде т±нба пайда болуына негiзделген ;

D) Электродты› потенциалыныЈ йзгеруiне негiзделген;

Е) Т±нба пайда болeына негiзделген;

25. Тiкелей титрлеуде аны›талатын заттыЈ массасы ›андай формуламен есептеледi?

A) µ §

B) µ §

D) µ §

A) µ §;

C) µ § ›ыш›ыл. µ § ›ыш›ыл;

D) µ §негiз;

E) µ § негiз. µ § негiз;

27. Аликвот / болiк / дегенiмiз не ?

A) Титрлеу арнайы алынган зерттелетiн ертiндiнiн колемi;

B) Зерттелуге алынган ертiндiнiн колемi;

C) Олшеуiш колбадагы ертiндiнiн колемi;

D) Ерiтiлген заттын ерiткеннен кейiн ертiндiк колемi;

Е. Титрлеуге жумсалган реагенттiн (титранттын) колемi.

28 Титриметриялык анализде ертiндiнiн кандай концентрациясын колданады?

A) Эквиваленттi› молярлык концентрациясын - µ §

B) Массалы› концентрациясын ЁC Т (А ) ;

C) Молярлы концентрациясын ЁC С (А ) ;

D) Проценттi› концентрациясын (%);

E) Массалы› Їлесiн - µ §.

29. Стандартты ертiндiнi кандай химиялык

шыны ыдыста дайындайды.?

A) Олшеуiш колбада;

B) Делениясы бар стаканда;

C) Олшеуiш цилиндрде;

D) Конустi колба;

E) Ар турлi колбада.

30. Кышкылдык - негiздiк реакцияларда эквивалент санын кайтып аныктайды:

А. Реакцияга катысушы заттын эквивалент саны сутек (H2) иондарынын I - мольiн беру, я болмаса кабылдау санына сайкес.

В. Эквивалент саны химиялык реакцияда катысушы реагенттердiн

стехиометриялык коэффициентiне сайкес.

С. Реакцияга катысушы заттын стехиометриялык коэффициентi эквиваленттiк санына сайкес.

Д. Реакцияга катысушы химиялык элементтiн валенттiлiгi эквивалент санына сайкес.

31. Титриметриялык анализдын негiзiнде кандай адiстен куралады:

A) Стехиометриялык нуктеде аныкталатын компонентке титранттын

реакцияласуга кеткен колемiн олшеу (измерение);

B) Эквивалент нуктесiн аныктау;

C) Аныкталатын затка реагент ерiтiндiсiн аз молшерден косу процессi;

D) Ерiтiндiнiн тусiн озгерту аркылы титрлеу адiспен сонгы нуктесiн аныктау.

32. Аликвот болiгiн кандай куралмен алады:

A) Пипетканын комегiмен;

B) Олшеуiш цилиндрмен;

C) Бюретканын комегiмен;

D) Олшеуiш колбамен;

E) Олшеуiш хим. стаканмен:

33. Титрлеу дегенiмiз не :

A) Зерттелетiн ертiндiде, аз молшерден, концентрациясы дЩлмеЁCдЩл

белгiлi ертiндiнi косу процессi;

B) Реакцияласатын ерiтiндiлердi косу процессi;

C) Реагенттi бюреткадан косу процессi;

D) Реакцияласу заттардын колемдiк катынасын аныктау процессi.

34. Бiр нанометр ›анша метр болады:

A) 1„Є10ѓ{9 ;

B) 1„Є10ѓ{10 ;

C) 1„Є10ѓ{12 ;

D) 1„Є10ѓ{6 ;

E) 1„Є10ѓ{8 ;

35. љай Щдiс тоты“e-тоты›сызданe болып табылады

А. Перманганатометрия

В. Аргентометрия

С. Ацидиметрия

Д. љомпле›сонометрия

Е. Ал›алиметрия

36. Ертiндiден тунбага тузiлту ушiн тунбага тузiлетiн тундыргыштан канша колем алу кажет:

А.1,5 есе колемi тундыргыш есеп бойынша алу кажет;

B) Есептеу бойынша тундыргыштан 1,0 колем алу кажет;

C) 2,5 есе тундыргыш колемi есеп бойынша алынады;

D) 10- есе тундыргыш колемi есеп бойынша артык алынады.

E) 5-есе тундыргыш колемi есеп бойынша артык алынады.

9. Физика ЁC химиялы› талдау Щдістері

3 (Їш) Їлкен топ›а бйлінеді.

1. ЭХТЭ ЁC (потенциометрия , рН ЁC метрия, вольтамперометрия, полярография, амперомертрия, кондуктометрия жЩне кулонометрия ).

2. Спектроскопиялы› талдау Щдіс ЁC атомды абсорциялы› анализ,

молекулярлы ЁC абсорбциялы› Щдіс (фотокалариметриялы› .УФ-спектрометриялы› , ИК-спектрофотометриялы› , т.б.)

3. Хроматографиялы› талдау Щдіске ЁC ион-алмасу , ›а“азды хромотографиялы› газды , газ-сЇйы›ты хроматографиялы› Щдістер жатады.

Электрохимия ЁC химиялы› жЩне электр энергиясы йзара айналысуын зерттейтін “ылым. Гальваникалы› элементтермен ж±мыс істегенде химиялы› энергия электр энергиясына айналады, ал электролизде электр энергиясы ЁC химиялы› энергиясына айналады.

Электрохимиялы› процесстер ЁC тоты“у-тоты›сыздану реакцияныЈ нЩтижесіне байланысты.

Электрохимиялы› жЇйе деп ЁC екі электродтан т±ратын жЩне олардыЈ арасын байланыстыратын ионды› ток йткізгіштігін айтады.

Сырт›ы тізбек деп ЁC электрохимиялы› жЇйесін ж±мыс істеу Їшін екі электродты ›осатын сым йткізгіштігін айтады.

Ионды› ток деп ЁC ерітіндіде ертілген немесе бал›ы“ан с±йы› немесе ›атты электролиттердіЈ ток йткізгіштігін айтады. Жай уа›ытта металлдар бейтарап , егер металл пластикасын

( Zn,Cu,Cd,Fe, т.б.) су“а батырса› полярля су (Н2О) молекуласыныЈ Щсерінен металлдыЈ бетжа“ы аздап ериді. Еру нЩтижесінде металлдыЈ катиондары ертіндіге кймеді, ал металл пластикасыныЈ бетінде арты› электрондар , ›алады. Б±л процесс, тепе-теЈдік кЇйге жеткенше жЇреді:

Ме0 + m (Н2О) µ § Ме n+ nН2О + ne

Тепе-теЈдік кЇйде металлдыЈ бетінде ›ал“ан арты› электрондардыЈ есебінен металл-пластикасы теріс (-) зарядталып, ал ертіндіден о“ан талу жат›ан беті оЈ (+) зарядталып ›ос электр ›абатын т±зеді.

Металл мен ерітіндініЈ арасында пайда бол“ан потенциал айырмасын металлдыЈ электронды› потенцалы деп аталады. МеталлдыЈ электронды› потенциалы ЁC сол металлдардыЈ таби“атына, ерітіндініЈ концентрациясына, температура“а байланысты.

Сонымен тоты“у-тоты›сыздану реакия нЩтижесінде электр ›оз“аушы кЇш (ЭљК) пайда болады. ЖЇйеде туында“ан электр ›оз“аушы кЇшін электродтарды пайдаланып тізбек тЇзу ар›ылы аны›тайды.

Электрод деп ЁC электронды› жЩне ионды› йткізгіштік ›асиетке, я йзгерісті зерттейтін ›±ралды айтамыз. Электродтар екі тЇрге бйлінеді ЁC сезімталды (индикаторлы) жЩне салыстырмалы (сравнения).

Сезімталды электрод деп ЁC ерітіндідегі ион концентрациясыныЈ йзгеруіне ›арай электродты› потенциалы йзгеретін ›±ралды айтады (Pt, Au, Ag, Hg, ионселективті шыны электродтар жЩне т.б. жатады ).

Салыстырмалы электрод деп ЁC ерітіндініЈ концентрациясы йзгерседе каломельді, хингидронды т.б. электродтар жатады.

Потенциометриялы› ЩдістіЈ анализі электрод потенциалы йлшеуге негізделген жЩне оныЈ аны›тау шамасы ерітіндініЈ концентрациясымен аны›талатын компонентін потенцияал активтілігіне байланысты. 1922 жылы орыс “ылымы Писаржевский зерттелетін заттыЈ ›±рамын тоты“у-тоты›сыздану реакция бойынша аны›та“ан. Ол “ылымныЈ теориясы бойынша металл пластинкасын электролизге ±шыратса› металл-пластикасыныЈ бетінде тоты“у-тоты›сыздану процессі жЇреді жЩне ›атты-с±йы› фазаныЈ арасында тепе-теЈдік орнайды.

Меµ § Ме2+ + ze

Тоты“у-тоты›сыздану реакция мына тЇрде жазылады:

ОХ1 + z1e µ § Red1

Red2 - z1e µ § OX2

_______________________

OX2 + Red2 µ § Red1 + ОХ1

Сонда Red2 ЁC тоты›сыздандыр“ыш µ § тоты“ады

ОХ1 ЁC тоты›тыр“ыш µ § тоты›сызданады

ЖЇйедегі тоты“у-тоты›сыздану реакция нЩтижесінде пайда бол“ан потенциал йзгерісін Нернст теЈдеуі ар›ылы аны›таймыз:
µ §

М±нда“ы: Е ЁC тепе-теЈдік потенциал, В;

Е0 ЁC стандартты потенциал, В;

Т ЁC абсолют температурасы, К;

Z ЁC заряд (электрон) саны;

R ЁC универсал газ т±ра›тысы, 8,3144 Дж/кмоль

F ЁC Фарадей саны, 96500 Кл

Егер онды› логарифмге оттек Нернст теЈдеуі мына тЇрде жазылады:

AOX + mH+ + ze = 1/2m Н2О

љорытындысында потенциометриялы› титрлеу Щдісімен боял“ан, лайлы ерітінділер жЩне т±т›ыр (вязкий) пасталардыЈ ›±мында“ы зерттелетін компонентерді, олардыЈ ›осындыларын, ›оспаларын бйлмей-а› аны›тау“а болады.

№ 15 зертханалы› ж±мыс

Кері титрлеу тЩсілмен кобальт (ІІ) мйлшерін потенциометриялы› Щдіспен аны›тау