Организационно-педагогические условия развития профессиональной компетентности будущих учителей изобразительного искусства в процессе изучения специальных дисциплин
жүктеу/скачать 1.32 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Ұ.Н. Арқабаева № 61 орта мектептің директоры, суретші-ұстаз Астана қ. 12 ЖЫЛДЫҚ МЕКТЕПТЕГІ «ӨНЕР» БІЛІМ БЕРУ САЛАСЫНДА ЖОБАЛАУ МӘСЕЛЕСІ
| Әдебиеттер:
1. Қазақстан Республикасының 2005-2010 жылғы бiлiмдi дамытудың мемлекеттiк бағдарламасы, Казахстанская правда 16 октября 2004 г. 2т. 1б. 2. Антуан де Сент-Экзюпери. Маленький принц. Минск. «Вышэйшая школа» 1986, 378 б. 3. Айдаров Р. Дәуiр және дәстүр. Алматы. Қазақстан 1974 ж. 4. Джанибеков У. Культура Казахского ремесла. Алма-Ата, “Онер”, 1982 г., с. 29. 5. Гончаров И.Ф. Эстетическое воспитание школьников средствами искусства и действительности М., Педагогика 86. 6. Ибрахим Ш. И. Рухани мәдениет және өнегелi құндылықтар. Алматы ақшамы. 1 наурыз 2000 – 2 б. Ұ.Н. Арқабаева №61 орта мектептің директоры, суретші-ұстаз Астана қ. 12 ЖЫЛДЫҚ МЕКТЕПТЕГІ «ӨНЕР» БІЛІМ БЕРУ САЛАСЫНДА ЖОБАЛАУ МӘСЕЛЕСІ Білім беру жүйесінің тиімділігін арттырудың шарты оны үнемі үздіксіз жаңғыртып отыру қажет.Қазіргі мектепті кешенді өзгертуде ерекшеленетін элементтің бірі- жалпы орта білім беру мерзімін 12 жылға ұзарту болып табылады. Әрине, бұл қазақстандық мектептің білім беруін жаңа сапалық деңгейге алып шығудың өзекті мақсаттарының бірі ғана екені белгілі. Оқыту мерзімінің өзгертілуі білім берудің мақсаты мен мәнінде, құрылымдық өзгерісінің функционалды байланысында, оның мазмұны мен технологиясында болып табылады.12 жылдық мектепке көшу – бұл басты мақсат емес, оны білім беру жүйесін өзгертудің басқа да принципиальды өзгерістерімен қатар, мектепті жаңа деңгейге көтерудің шешуші элементтерінің бірі деуге болады. Сонымен ХХІ ғасырдағы қазақстандық мектеп оқушыдан мына өзгермелі заманға тез бейімделуді, жеке және отбасы өмірінде, болашақ кәсіптік қызметінде өз шығармашылығын іске асыра алатын түбегейлі өзгерісті талап етеді. Бірінші орынға қойылып отырған мақсат-оқушыны ішкі потенциалы негізінде жеке тұлға ретінде дамыту және ең үздік тарихи, мәдени және адамзаттың техникалық жетістіктерінің ара қатынасы арқылы мектептегі білім берудің басым мақсаттарын өзгертудің негізгі тұжырымдамасы болып табылады. Осындай параметрлерге тек 12 жылдық мектеп қана жауап беруі тиіс. Бәріне мәлім, бүгінгі күні бүкіл әлемде 12 жылдық мектепке есептелген жалпы орта білім берудің халықаралық стандарты қалыптасқан. Орта мектепте оқытудың 12 жылдық мерзімі АҚШ-та, Канадада, Жапонияда, Швецияда, Францияда қабылданған; ал Германияда, Чехияда, Италияда, Швецарияда -13 жылдықта, Голландияда -14 жылдық. Негізгі пәндерден осыған ұқсас мазмұндағы бағдарламаларды біздің елімізде 10-11 жас аралығында оқытатындықтан, оқушыларға артық салмақ түсіп,оқу сапасын төмендетеді, олардың денсаулығына кері әсер етеді. Соңғы 15 жыл ішінде негізгі мектептердегі оқушылардың оқу жүктемесі бір жарым есе өсті, мамандар мектеп оқушыларының 10 пайызының ғана денсаулығы жақсы дейді. 12 жылдық оқытуға көшу мәселесі Қазақстанда 2001 жылы білім және ғылым қызметкерлерінің ІІ съезінде көтерілді. Осы жылы ҚР Білім және ғылым министрлігінің Координациялық кеңесінің жұмыс тобымен Қазақстан Республикасының жалпы орта білім беру жүйесінің 12 жылдық оқу мерзімі Тұжырымдамасын жасау қаралса, республиканың әр облысының жұмыс топтарында орта білімді ұйымдастырудың түрлі құрылымдары қарастырылды.Қазақстан педагогикалық ғылымы мен тәжірибесінің потенциалының дамуы 2002 жылы 12 жылдық оқытудың 4+6+2 мерзімін ( 4 жыл – бастауыш саты, 6 жыл- негізгі саты, 2 жыл-кәсіптік мектеп), яғни мектептегі білім берудің жаңа моделін жасауды бастауға мүмкіндік туғызды. Бұл - Ы.Алтынсарин атындағы Қазақ білім академиясының 12 жылдық білім беру моделін жобалаудың ғылыми ізденісі, ол 2001-2003 жылдары ҚР Білім және ғылым министрлігі мен «Өзгермелі әлем жағдайында Ұлттық стандартты дамыту» атты Сорос-Қазақстан қоры жобасы шеңберінде өткізілген. Зерттеу топтары жұмысының нәтижесі Қазақстан мектебінің білім беру әдістемесін жобалауды қалыптастыру болды және (00Р-дің) нәтижесіне бағдарланған білім беру моделі атанды. (00Р-дің) нәтижесіне бағдарланған білім беру моделі халықаралық терминологияда ағылшын тілінде «Outcomes Based Education» деп аталады. Білім берудің осы түріне көшу мақсаттарын жүзеге асыру үшін 12 жылдық білім беру мәселесі жөнінде ғылыми-тәжірибелік Республикалық орталығы құрылды. 12 жылдық білім беру жағдайында соңғы нәтижеге бағдарланған ұлттық білім беру моделін қалыптастырудың стратегиялық маңызды мәселелерін шешу жолдары қарастырылуда.2002 жылдан бастап республиканың 104 мектебінде 12 жылдық білім беруге көшу тәжірибесі іске асырылуда. 2008 жылы бастауыш білім берудің Мемлекеттік стандарты қабылданды. 2009 жылы оқу бағдарламаларын бекіту аяқталды. Бастауыш мектепке арналған оқулықтарды аяқтау үшін нормативтік құжаттар өңдеушілерге жіберілді. 12 жылдық білім беруді оқытуды енгізу - Қазақстан Республикасының барлық білім беру жүйесін бәсекелестікке қабілетті етудің маңызды қадамы және халықаралық кеңістікке шығуға жол ашады. Бұл қазіргі кезеңдегі қазақстандық қоғамның дамуының өзекті мәселесі -жалпы орта (12 жылдық білім беру), орта білімнен кейінгі және жоғары білім арасындағы сабақтастықты айқындайды және ол Қазақстанның педагогикалық зерттеулерінің алдағы мақсаттарының бірі болып табылады. Ы. Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясының вице- президенті, белгілі қазақстандық ғалым, педагогика ғылымдарының докторы С.Д. Мұқанова мектептегі білім беру мақсаттарын өзгертудің бірнеше факторларын анықтады. Солардың ішінде: басқа әлеуметтік жүйелермен, халықтармен, мемлекеттермен интеграциялануға ілескен қазақстан қоғамының демократиялық құндылықтарға мақсатты бағытталуы, бұл олардан педагогикалық талдаулар және білім беру жүйесіне компонентер арқылы, бірінші кезекте, мақсаттар арқылы енуді талап етеді; қазіргі педагогика түрлі жағдаяттардан шыға алатын және өмірден өз орнын таба білетін, пікір-көзқарастарын, идеялар мен мінез-қылықтарын, шығармашылық қасиеттерін қалыптастыра алатын жеке тұлғаға бағытталған, ал білім берудің бұрынғы білім парадигмасы түгесілуге айналды. Жеке тұлғаға бағытталған білім беру оқушылардың жаңа өнімді білімді, рухани құндылықтарды, тәжірибе игеруін қамтамасыз етуді қарастырады; Қазақстанның халықаралық міндеттері мектептегі білім беруді ұйымдастыруды оқу және өмірлік мәселелерді нәтижелі шеше алатын оқушы жетістіктерінің нәтижесін талап етеді (1). Бұл айтылғандар, мектептегі білім беру – оқытудың, мамандық алу мен өмірде жетістікке жетудің одан арғы негізі болуы деген сөз. Мектеп түлектері нарық қатынастары жағдайында бәсекелестікке қабілетті және соның факторы болып табылатын 12 жылдық оқытуға бағытталған өздігінен және одан әрі білім алуына дайындықты қалыптастыратын сапалы білім алулары керек. Сондықтан 12 жылдық оқыту жағдайында оқушыларға эстетикалық тәрбие беру мақсатында «бейнелеу өнері» пәнін жобалау - қазақстандық педагогиканың ең өзекті мәселесі және де біздің зерттеуіміздің негізгі мәселесін айқындап берді. Қазақстан ғалымдарының пікірінше, білім беру үдерісін жобалау қазіргі кезеңдегі адамзат өркениеті мен мәдениетіне сәйкестікті қамтамасыз ететін көптеген принципиальды жаңа соны негізде болуы тиіс: Қазақстанда қалыптасқан жаңа қоғамдық құрылысқа және мектепке жүктелген бәсекелестікке қабілетті жеке тұлғаны қалыптастыруға бағытталған әлеуметтік тапсырысқа сай; елдің индустриальды және постиндустриалды дамуға көшу кезеңіне сәйкес; жаңа мектеп дидактикасы мен оқыту әдістемесіне, жаңа ғылыми жетістіктерге жету; үздіксіз білім берудің барлық сатысындағы сабақтастықты қамтамасыз ету; білім беру саласындағы халықаралық стандартқа сәйкестік(2).Осы мәліметтер мына фактіге меңзейді, 12 жылдық білім берудің барлық сатысында «бейнелеу өнері» пәнін жобалау үдерісінде мынадай факторларды ескеру қажет: 1) қазіргі кезеңдегі адамзат өркениеті мен мәдениетінің дамуы, жалпы айтқанда, жаһандану мен әлем қауымдастығының тұтастануының артуы, біртұтас ортақ ғаламшарлық өркениеттің өсуі. «Бейнелеу өнері» пәні жаһандану жағдайында біріктіре алатын, шабыттандыратын және тәрбиелейтін ролі бар «ұлттық ерекшелікті» күшейтіп, ұлттық терең идеяларды ескеруі қажет. Мектептегі бейнелеу өнері саласындағы білім беру мазмұны ұлттық мәдениет пен өзіндік ұлттық сананы қалыптастыра отырып, оқушыны туған мәдениетінен жалпы қазақстандық, сол арқылы әлемдік мәдениетке жетелеуді қамтамасыз етеді; 2) постиндустриальды даму сатысында адамның әлеуметтік-экономикалық және қоғам өмірінің қоғамдық салаларындағы белсенділігі артады. Иә, адам капиталының экономикалық өсу мен оның тиімділігінің және бәсекелестікке қабілеттіліктің қайнары екенін мойындаған жөн. Сондықтан білім беру жүйесінде мынадай жеке тұлғалық қасиеттер қажеттілігі туындауда:шығармашылықпен ойлау, айналада болып жатқан өгерістерді дәл және дер кезінде сезіне білу, диалог жасай білу және тағы басқа; 3) Көркем білімнің халықаралық стандарттары ( «бейнелеу өнері» пәні мақсаты мен міндеттерін әлемдік көркем педагогиканың жетістіктерін есепке ала құрастырады); көркем білім беруге ұсынылатын қоғамның нақты әлеуметтік тапсырысын айқындап, сараптау; 4) көркем білім берудің барлық буындарындағы сабақтастықты бақылау. Біздің зерттеуміздің логикасына И.А.Колесникова мен М.П. Горчакова-Сибирскаяның әдістемесі жақын. Олар педагогикалық жобалау құрылымындағы төрт кезеңді бөліп қарастыруды ұсынады: жоба алды кезең, іске асыру кезеңі , ой толғаулық (рефлекстік) кезең және жобадан кейінгі кезең(3). Мақсаттың педагогтың жобалау қызметінің айқын көрініп тұрған соңғы нәтижесінің негізгі шарттарына қызмет ететіні түсінікті. Қоғам қажеттілігі арасында шоғырлана көрініс тапқан қайшылықты мәселелер бар екені белгілі, ол әлеуметтік тапсырыста да көрініс табуда және ғылым оны дер кезінде қанағаттандыра алмай отыр. Сондықтан жобалаудың ең басты негізгі мәні әлеуметтік тапсырыстарды орындаудан көрінеді. Бұл мақсатты нақтылауды, сипаттауды, өлшемділікті қамтамасыз етеді, жетістікке жетуді, икемділікті талап етеді.Жобалаудың объектісі ретінде белгілі бір педагогикалық құрылымдар: технология, әдіс, білім мазмұны, оқу бағдарламасы және т.б. алынады. Барды бар әдістермен жобалауды жасауда оны жай зерттемелерден, не басқа да педагогикалық құрылымдардан төмендетіп алмауды қарастырған жөн. Жобалау субъектісі ретінде педагог немесе мамандар тобы алынады. Субъект қандай болса да, ол мынадай ерекше қасиеттерге ие болуы керек: шығармашылықпен ойлау және өнерпаздық, өнертапқыштық қабілет;жоғары еңбекқорлық және кәсіби шеберлік; қоғамдық мәні бар құндылықтарды бағдарлай білу; болашақта педагогикалық жобалауда жүзеге асырылатын шындықтың өзгеруінің салдарын көре алу. Жоғарыда айтылған мәліметтер негізінде «бейнелеу өнері» пәнін педагогикалық жобалауда 12 жылдық мектептің барлық сатысында эстетикалық тәрбие беруге бағытталған тек 1 сызба түрінде ұсынылған. Әдебиеттер: Муканова С.Д. Контекст организации компетентносно-ориентированного образования в Казахстане // «Открытая школа», август 2009. -?-№2. –С. 14-21. Косов В.Н., Скиба М.А. Проектирование образовательного процесса как фактор обеспечения непрерывности и переемствености образования // Вестник КазНПУ им. Абая, 2009. -№ 4. –С. 12-19. Колесникова И.А., Горчакова-Сибирская М.П. Педагогическое проектирование: Учебное пособие для вузов (под ред. Сластенина В.А., Колесниковой И.А.). М: Академия, 2008 -345 с. Сызба 1. 12 жылдық мектепте «Бейнелеу өнері» пәнін педагогикалық жобалау үдерісінің графикалық ұсынылымы. жүктеу/скачать 1.32 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|