Ішкі энергияны екі жолмен өзгертуге болады:
1- жылу беру арқылы, 2-жұмыс істеу арқылы.
Термодинамиканың 1-заңы (бірінші бастамасы):
V= const – изохоралық процесс. A=0.
- изохоралық процесс үшін ТД-ның 1-заңы.
P=const - изобаралық процесс.
- изобаралық процесс үшін ТД-ның 1-заңы.
Q=0 - адиабаталық процесс.
- адиабаталық процесс үшін ТД-ның 1-заңы.
T=const – изотермиялық процесс
- изотермиялық процесс үшін ТД-ның 1-заңы.
Изобаралық процесс бір атомды газ:
Газға берілген жылудың 60%-ы ішкі энергияны өзгертуге жұмсалады
Газға берілген жылудың 40%-ы газдың жұмыс жасауына жұмсалады
Изобаралық процесс бір атомды газ:
! Егер есеп шартында жабық ыдыс немесе баллон десе: изохоралық процесс,
яғни A=0
! Егер есеп шартында атмосфералық қысымда десе: изобаралық процесс, яғни
! Егер есеп шартында изотермиялық процесс десе: P
Энергияның берілу тәсілдері:
сәуле шығару – энергия сәуле бойымен беріледі.
конвекция – энергия сұйық (газ) ағыны арқылы беріледі.
жылу өткізгіштік – энергия қатты дене бойымен біртіндеп беріледі.
Ішкі энергиясы төмен күйден жоғары күйге көшу үшін энегия жұтылады, ал ішкі энергиясы жоғары күйден төмен күйге көшу үшін энергия бөлінеді. Мысалы: қатты зат балқу үшін (сұйық булану үшін) энергия жұтады, ал сұйық қатаю (кристалдану) үшін (бу конденсациялануы үшін) энергия бөлінеді.
Қайнап жатқанда, балқып (еріп) жатқанда температура тұрақты бір мәнде болады.
Температурасы әртүрлі денелерді қосқанда қоспаның орныққан температурасы:
Егер екі зат та бір материалдан болса (екеуі де су):
Температурасы әртүрлі денелерді қосқанда ыстығы жылу береді, салқындары жылу алады. Алынған жылу мен берілген жылу тең:
)
Салқын сұйық пен бу:
Сұйықты қайнатып, оны буға айналдыруға қажетті жылу:
Затты балқытып, сұйыққа айналдырып, оны қыздыру үшін қажет жылу:
Достарыңызбен бөлісу: |