«Орта ғасырдағы Азия және Африка тарихы»
жүктеу/скачать 0.66 Mb.
|
| Манихей діні.
Манихей дінінің негізгі идеясы зороастризм діні сияқты дуалистік идеяларға толы болды. Манихей дінінің негізін қалаған Мани шамамен 215 жылы дүниеге келген. Алғашында Сасанидтер манихей дініне қарсылық көрсетпей жүрген, бірақ кейін келе бұл діннің мемлекетке және шіркеуге қарсы уағыздарда таратаныны білгеннен кейін манихей дінін ұстаушыларды аяусыз жазалып қуғындады. Ал Маниді түрмеге қамап, 276 жылы оны өлім жазасына кесті. Бұл діннің ұстанушыларына ендігі жерде жасырынуға тура келді, сондықтан да олар батысқа қарай жылжиды. Кең көлемде жазылған христиандық аңыз әдебиеттерде манихей дінінің ықпалы өте жоғары болғандығы айтылады. Манихей діні Орта Азияда согдий қалаларында кең таралады. Осы қалалар арқылы біл дін Шығыс Түркістан мен Қытайға тараған. Иранда манихей діні ештееңге қарамастан сақталып қалды, және де өз ықпалын Иран қоғамына тигізді. ІІІ – Ү ғасырларда Иран билеушілері өз жерінде христиан дінін ұсынушылардың жүруіне қарсы болмады, өйткені олардың Римге қарсы соғысында көмегі тиіп қала деп ойлады. Сун әулеті билігі кезінде (Х-ХІІІ ғасырлар) қытай филосоиялық мектебінің жаңа Конфуцийшілдік бағыты қалыптасты. Жаңа Конфуцийшілдік деп аталған бұл ағымның ерте Конфуцийшілдіктен айырмашылығы – онтология, натурфилософия, космогонияға көбірек көңіл бөлінеді. ХІ-ХІІ ғасырларда Чжу Си және басқалар арқылы конфуцийшілдер дейтін философиялық бағыт қалыптасты, ол заттарда екі түрлі негіз бар деп үйретті. Олар: Ли – парасатты шығармашылық күш және Ци – енжар материялық. Алғашқысы адамның бойындағы жақсы қасиет – ізгілікке құлшыныс, ал екіншісі – жаман қасиет сезім қызғанышына бой ұруды қалыптастырады. Бұған бәсекелес екнші бағыт болған Лу Цзю-юань Ван Янмин мектебі ХVІ-XVІІ ғасырларда идеялық басымдыққа жетті. ХVІІ-ХІХ ғасырларда классикалық мәтіндерді сыни тұрғыда оқып, табиғатты тәжірибемен зерттеу қолға алынды. ХХ ғасырда батыс философиясы теориялары назарға алынды. Әлеуметтік тәртіп пен реттіліктің бұлжымастығын дәйектей түсу арқылы жаңа Конфуцийшілдік ХХІ ғасырдың басына дейін Қытай философиясы мен қоғамдық-саяси ойындағы үстем бағытқа ие болып келді. Оның Жапония, Корея мен Вьетнамға да ықпалы зор болды. жүктеу/скачать 0.66 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|