Сабақтың тақырыбы
|
Жарықтың сыну заңы
|
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары
|
11.6.2.3 – Гюйгенс принципінің көмегімен жарықтың сыну заңын түсіндіру.
|
Сабақтың мақсаты
|
-Жырықтың сыну заңдылықтары туралы біледі.
-Сыну заңының формуласын есептер шығаруда қолдана алады.
|
Сабақтың кезеңі/ уақыт
|
Педагогтің әрекеті
|
Оқушының әрекеті
|
Бағалау
|
Ресурста
|
Сабақтың басы
|
Амандасу. Оқушыларды түгендеу.
Өткен сабақ бойынша оқу мақсаттарын еске түсіреді.
|
(Интернет желісі, мұғалімнің бағыттауы бойынша)
|
Ұпай
|
Кесте
|
Сабақтың ортасы
|
-Дәптерді ашып, бүгінгі сабақ тақырыбын жазыныздар:
-Бүгінгі сабақта жарықтың сыну заңы туралы танысатын боласыздар.
Тәжірибе жүзінде ауадан суға өзту кезінде сәуле бағытының қалай өзгеретінін зерттейік.
Тік бұрышты параллелепипед пішінді шыны ыдысқа жарық сәулесі түседі. Ыдыста су жоқ, сәуле түзу сызықт тарайды. Ыдыстың биіктігінің жартысына дейін су құямыз. Сонда ауа мен су шекарасында жарық сәулесінің бағытының өзгергенін көреміз. Осындай құбылыс жарық сәулесінің ауадан шыныға және судан немесе шыныдан ауаға, яғни бір ортадан басқа ортаға өту кезінде байқалады.
Екі ортаны бөліп тұрған шекарадан өту кезінде жарықтың таралу бағытының өзгеруін жарықтың сынуы деп атайды.
Сәуленің шыныдан (немесе судан) ауаға өту кезінде сыну бұрышы түсу бұрышынан үлкен.
Сәуленің бір ортадан басқа ортаға өту кезінде жарықтың сынуы пайда болады. Осындайда келесі жағдайлар орындалады:
Түскен және сынған сәулелер екі ортаны бөлетін жазықтыққа сәуле түскен нүктеден тұрғызылған перпендикулярмен бір жазықтықта жатады.
Сәуленің қандай ортадан қайсысына өтетініне байланысты, сыну бұрышы түсу бұрышынан кіші немесе үлкен болуы мүмкін.
Су (өзен, тоған) тереңдігінің бізге шын мәніндегісінен кіші сияқты болып көрінетіндігі, жарықтың сынуының себебі болып табылады. Бұны суға секіру кезінде ескеру керек. Жер атмосферасында жарықтың сынуынан біз жұлдыздар мен Күнді аспандағы шын мәнісінен гөрі артығырақ көреміз.
|
|
|
Оқулық, жұмыс дәптері
|
Сабақтың барысы
|
Түсу бұрышы синусының сыну бұрышының синусына қатынасы берілген екі орта үшін тұрақты шама және ол екінші ортаның бірінші ортаға қатысты салыстырмалы сыну көрсеткіші деп аталады.
Sin𝛼 = 𝑛
sin𝛽
𝖯1 = sin 𝛼
𝖯2 sin 𝛽
𝖯 = 𝑐 , 𝖯 = 𝑐
1 𝑛1 2 𝑛2
𝖯1
= 𝑛2,1
𝖯2
𝑠𝑖𝑛𝛼
= 𝑛2,1
𝑠𝑖𝑛𝛽
Бұл жарықтың сыну заңы.
Жарықтың вакуумда таралу жылдамдығының жарықтың берілген ортада таралу жылдамдығынан неше есе артық екенін көрсететін физикалық шаманы берілген ортаның абсолют сыну көрсеткіші деп атайды.
𝑛 = 𝑐
𝖯
Есептеңдер:
Шай ішетін кесенің түбіне тиын салып, ыдыс шеті жауып тұратындай етіп қарап көр. Егер ыдыстың ішіне су құятын болсақ, онда тиын көрінеді. Неге? Жауап беру үшін сызбаны пайдаланыңдар.
Бір-біріне перпендикуляр екі сәуле, ауадан сұйыққа өтті. Сұйықтың сыну көрсеткішін анықта. Бір сәуленің сыну бұрышы 𝛽1=360, екінші сәуленің сыну бұрышы 𝛽2= 200 тең. Шешуі:
n= 1 = 1,47
2
√𝑠𝑖𝑛 𝛽1+√ 𝑠𝑖𝑛2𝛽2
Өзендегі су түбінде тас жатыр. Адам су түбіне қарап, тас h=1м тереңдікте
|
|
|
|
|
жатқандай болып көрінеді. Тас қандай тереңдікте жатыр?
Шешуі: ортаның сыну көрсеткіші әсерінен тереңдік қысқарады. Көрінерлік тереңдік өрнегі:
h= 𝐻0 шын тереңдік өрнегі H0= h*n =
𝑛
1,33*1м= 1,33 м.
|
|
|
|
Сабақтың соңы
|
Рефлекция
-Бүгін сабақ маған ұнады, себебі мен үйрендім.
-Маған қиын болып көрінді.
-Мен енді үйренгім келеді
|
|
Стикер
|
|
Сабақ-21
Сабақтың тақырыбы
|
Линзалар. Жұқа линзаның формуласы
|
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары
|
11.6.2.6 – линзалар жүйесінде сәулелердің жолын салу;
11.6.2.7- әртүрлі радиустағы екі сфералық беттен тұратын жұқа линзаның формуласын есептер шығаруда қолдану;
|
Сабақтың мақсаты
|
-Линза түрлерін ажыратады;
-Жұқа линзаның формуласын есептер шығаруда қолдана алады.
|
Сабақтың кезеңі/ уақыт
|
Педагогтің әрекеті
|
Оқушының әрекеті
|
Бағалау
|
Ресурста
|
Сабақтың басы
|
Амандасу. Оқушыларды түгендеу.
Өткен сабақ бойынша оқу мақсаттарын еске түсіреді.
|
(Интернет желісі, мұғалімнің бағыттауы бойынша)
|
Ұпай
|
Кесте
|
Сабақтың ортасы
|
-Дәптерді ашып, бүгінгі сабақ тақырыбын жазыныздар:
-Бүгінгі сабақта линзалар, жұқа линзаның формуласын қорытып білетін боласыздар.
Жарықтың шағылу және сыну құбылыстарын сәуленің бағытын өзгерту үшін, немесе басқаша айтқанда, жарық шоқтарын бұру үшін пайдаланады. Арнаулы оптикалық приборлардың, мысалы, прожектор, лупа, микроскоп, фотоаппарат тағы басқалардың іс- әрекеті осыған негізделген.
Осылардың көпшілігінің ең басты бөлшегі линза болып табылады. Мысалы, көзілдірік- көмкерілген линза. Міне, осы мысалдың өзінен-ақ, адам үшін линзаны қолданудың қандай маңызы бар екенін көруге болады.
|
|
|
Оқулық, жұмыс дәптері
|
Сабақтың барысы
|
Оптикада сфералық линзаны жиі пайдаланады. Бұл линзалар оптикалық шыныдан не органикалық шыныдан жасалып, екі сфералық бетпен шектелген дене болып табылады. Линза түрлері: дөңес және ойыс.
Дөңес және ойыс линзалардағы сәулелер жолы әр түрлі.
Жұқа линзаның формуласы:
1 + 1 = 1
d 𝐹 F
1. Жинағыш линза нақты кескін берсе, d>0 (оң), f>0 (оң) және F>0 (оң). Жұқа линзаның формуласы бұл жағдайда мына түрге ие олады:
1 + 1 = 1
d 𝐹 F
2. Жинағыш линза жорамал кескін берген жағдайда d>0 (оң), f<0 (теріс) F>0 (оң). Жұқа линзаның формуласы
1 − 1 = 1
d 𝐹 F
3. Шашыратқыш линза әр уақытта жорамал кескін береді, яғни d>0 (оң), f>0(оң) және F<0 (теріс). Жұқа линзаның формуласы
1 − 1 = −1
d 𝐹 F
Линзаның оптикалық күші:
𝐷 = 1
𝐹
D- оптикалық күші, өлшем бірлігі диоптрия (1 дптр). Фокус аралығы 1м аз болғанда линзаның оптикалық күші 1 диоптриядан көп болады.
Есептеңдер:
1. Фокус аралығы 0,5 м, 2,5 м линзаның
|
|
|
|
|
оптикалық күші неге тең?
2. Жинағыш линзаның біреуінің фокус аралығы 40 см-ге, ал екіншісінікі 80 см- ге тең. Осы екі линза беретін бір ғана нәрсенің кескінін салыңдар, екі жағдайда ол линзаның нәрсе фокусы мен екі фокусының арасында, одан 1,5 Ғ қашықтықта орналасқан. Кескіндердің өлшемдерін және олардың линзаларға дейінгі ара қашықтығын салыстырыңдар. Кескіннің өлшемдерін және оның линзаға дейінгі ара қашықтығының линзаның оптикалық күшіне тәуелділігі жөнінде қорытынды жасаңдар.
|
|
|
|
Сабақтың соңы
|
Рефлекция
-Бүгін сабақ маған ұнады, себебі мен үйрендім.
-Маған қиын болып көрінді.
-Мен енді үйренгім келеді
|
|
Стикер
|
|
Сабақ-24
Сабақтың тақырыбы
|
Салыстырмалылық теориясының постулаттары.
|
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары
|
- Галилейдің салыстырмалы принципі мен Эйнштейнніңсалыстырмалы принципінсәйкестендіру;
- Эйнштейн постулаттары мен Лоренц түрлендірулерін
есептершығаруда қолдана отырып, релятивистік эффектінітүсіндіру
|
Сабақтың мақсаты
|
Барлық оқушылар : Галилейдің салыстырмалылық принципін түсінеді;
Басым бөлігі: АСТ-ның постулаттарын біледі және түсінеді;
|
Сабақтың барысы
Сабақтың кезеңі/ уақыт
|
Педагогтің әрекеті
|
Оқушының әрекеті
|
Бағалау
|
Ресурстар
|
Сабақтың басы
|
Амандасу. Оқушыларды түгендеу. Өткен сабақ бойынша оқу мақсаттарын еске түсіреді.
|
(Интернет желісі, мұғалімнің бағыттауы бойынша)
|
Ұпай
|
Кесте
|
Сабақтың ортасы
|
-Дәптерді ашып, бүгінгі сабақ тақырыбын жазыныздар:
-Бүгінгі сабақта Галилейдің салыстырмалы принципі мен Эйнштейннің салыстырмалы принципі туралы танысатын боласыздар.
|
Достарыңызбен бөлісу: |
