Сабақтың тақырыбы
|
Радиоактивтілік.
|
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары
|
11.8.2.1 - радиоактивті ыдырау заңы негізінде ядролық қалдықтармен аймақтың зақымдануының ұзаққа созылу себептерін түсіндіру;
|
Сабақтың мақсаты
|
Барлық оқушылар: радиоактивті материалдарды қолдану, өңдеу және сақтауды сипаттайды;
Басым бөлігі: радиоактивті материалдармен жұмыс кезіндегі сәуле түрлерін түсінеді;
|
Сабақтың барысы
Сабақтың кезеңі/ уақыт
|
Педагогтің әрекеті
|
Оқушының әрекеті
|
Бағалау
|
Ресурста р
|
Сабақтың басы
|
Амандасу. Оқушыларды түгендеу.
Өткен сабақ бойынша оқу мақсаттарын еске түсіреді.
|
(Интернет желісі, мұғалімнің бағыттауы бойынша)
|
Ұпай
|
Кесте
|
Сабақтың ортасы
|
-Дәптерді ашып, бүгінгі сабақ тақырыбын жазыныздар:
-Бүгінгі сабақта Радиоактивтілікпен
танысатын боласыздар. Радиоактивті ыдырау кезінде -сәулелер (гелий атомының ядросы), -сәулелер (қысқа
толқынды электромагниттік сәуле
|
|
Ұпай Ұпай
|
|
|
шығару) және -сәулелер (электрондар)
туындайды.
Бета-сәулелер. -сәулелермен эксперимент жасау болады, себебі олар магнит өрісінде өте күшті ауытқиды.Алынып отырған радиоактивті
элемент шығарған -
1-cурет бөлшектердің жылдамдығы бірдей
еместігінің маңызы бар. Жылдамдықтары алуан түрлі бөлшектер кездеседі. Бұл - бөлшектер шоғының магнит өрісіндегі ұлғаюына себеп болады (1- сурет).
Гамма-сәулелер
-сәулелер тікелей рентген сәулелерінен соң
келеді. -сәулелердің таралу жылдамдығы
барлық электромагниттік толқындардікі сияқты факкумда 300 000 км/с-қа жуық.
Ығысу ережесі
Ядролардың түрленуі тұңғыш рет
Содди тұжырымдаған ығысу ережесі деп аталатын ережеге бағынады: -ыдырауда
ядро 2е оң зарядын жоғалтады Мұны символ түрінде былай жазуға болады:
x2 e
z2
-ыдырауы кезінде ядродан электрон ұшьш шығады. Мұның нәтижесінде ядроның заряды бір бірлікке артады да, массасы өзгермей қалады деуге болады:
x 0e
1 1
1 – тапсырма
Соддидің ығысу кестесі:
|
Оқушылар альфа ыдырау, электрондық және позитрондық бета ыдырау кестесін жұппен бірге толтырады.
|
Дескриптор
-ыдырау кезінде элементтердің Менделеев кестесінде қандай орынға жылжитынын біледі Дескриптор:
-ядролық реакцияға
|
Оқулық, жұмыс дәптері
11-
сынып оқулығы
|
Альфа ыдырау
|
Электрондық бета ыдырау
|
|
|
2 – тапсырма Есеп шығару
Полоний 210Ро ядросы
84
|
|
радиоактивті және α-бөлшектер шығарып ыдырайды. Бұл ядролық реакцияның формуласы берілген
Мәндерді көрсетіңіз W ................
Х ...............
Y ...............
Z ………..
2. β-бөлшек көзі фосфор-32. Ядролық ыдырау реакциясы 32𝑃 = 𝐴𝑆 + 𝐶𝑒
15 𝐵 𝐷
Мәндерін жаз
A ................
B ...............
C ................
D ................
|
Есептерді талдап шығарады
|
берілген есептерді дұрыс шығарады
|
|
Сабақтың соңы
|
Рефлекция
-Бүгін сабақ маған ұнады, себебі мен үйрендім.
-Маған қиын болып көрінді.
-Мен енді үйренгім келеді
|
|
Стикер
|
|
Сабақ-32
Сабақтың тақырыбы
|
Радиоактивті ыдырау заңы.
|
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту
мақсаттары
|
11. 8.2.2 – радиоактивті ыдыраудың формуласын есептер шығаруда қолдану
|
Сабақтыңмақсаты
|
Барлық оқушылар: ыдырау тұрақтысын сипаттайды;
Басым бөлігі радиоактивті материалдармен жұмыс кезіндегі сәуле түрлерін және жартылай ыдырау периодын есептеуін түсінеді;
|
Сабақтың барысы
Сабақтың кезеңі/ уақыт
|
Педагогтің әрекеті
|
Оқушының әрекеті
|
Бағалау
|
Ресурстар
|
Сабақтың басы
|
Амандасу. Оқушыларды түгендеу.
Өткен сабақ бойынша оқу мақсаттарын еске түсіреді.
|
(Интернет желісі, мұғалімнің бағыттауы бойынша)
|
Ұпай
|
Кесте
|
Сабақтың ортасы
|
-Дәптерді ашып, бүгінгі сабақ тақырыбын жазыныздар:
-Бүгін Радиоактивті ыдырау заңымен танысатын боласыздар.
Жартылай ыдырау периоды Т - бұл қолда бар радиоактивті атомдар санының жартысы ыдырайтын уақыт. Препараттың активтігін, оны тең екі бөлікке жайша бөлу арқылы да екі есе азайтуға болады ғой.
|
|
Ұпай Ұпай
|
Оқулық, жұмыс дәптері
|
|
Радиоактивті препараттардың бірі үшін активтің кемуі, яғни бір секундтағы ыдырау санының
уақытқа тәуелді кемуі 1-суретте
1 сурет кескінделген. Бұл заттың жартылай
ыдырау периоды 5 тәулікке тең. Енді радиоактивтік ыдырау заңының математикалық түрін табайық. Бастапқы уақыттағы (t=0) радиоактивті атомдар саны N0-ге тең болсын делік. Сонда жартылай ыдырау периоды өткен соң бұл сан 0-ге тең болады. Тағы да осыншалық уақыт интервалы өткен соң бұл сан мынаған тең
1 N0 N0 N
болады: 2 2 4 22
t=nТ уақыт өткен соң, яғни Т жартылай
ьдыраудың п периоды өткен соң, радиоактивті атомдардан:
1 n t
0 2n қалады. Ал T болғандықтан,
0 2 T Радиоактивтік ыдыраудың негізгі заңы осы. (1) формула бойынша кез келген уақыт мезетінде ыдырамай қалған
атомдар санын табады.
Жартылай ыдырау периоды - радиоактивті ыдыраудың жылдамдығьн
сипаттайтын негізгі шама. Жартылай ыдырау периоды неғұрлым кіші болса, атомдар соғұрлым аз өмір сүреді және ыдырау тез өтеді.
Тапсырма
1.Радиактивті кобальттің жартылай ыдырау периоды 72 тәулік. Массасы 16 г кобальттан 2 г зат қалатын уақыт.
2.0,4 үлгінің анализі ондағы Х элементтің 4 тәулікте0,4г-нан 0,1г-ға дейін азайғанын көрсетті. Х элементтің жартылай ыдырау периоды.
|
Есептерді талдап шығарады
|
Дескриптор:
-
радиоактивті ыдырау формуласын біледі;
-
радиоактивті ыдырау формуласын есеп шығарғанда қолдана алады;
|
|
Сабақтың соңы
|
Рефлекция
-Бүгін сабақ маған ұнады, себебі
|
|
Стикер
|
|
|
мен үйрендім.
-Маған қиын болып көрінді.
-Мен енді үйренгім келеді
|
|
|
|
Сабақтың тақырыбы
|
Атом ядросы
|
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары
|
11. 8.2.3 – атомдық ядроның байланыс энергиясын eсептеу және меншікті байланыс энергиясының ядроның массалық санына тәуелділігін түсіндіру
|
Сабақтың мақсаты
|
Барлық оқушылар: атом ядросы, нуклон, нейтрон және изотоп анықтамаларын біледі;
Басым бөлігі: атомның массасы және массаның атомдық бірлігі ұғымдарын, массалық сан және атомдық нөмірі ұғымдарын түсінеді;
|
Сабақ-33
Сабақтың барысы
Сабақтың кезеңі/ уақыт
|
Педагогтің әрекеті
|
Оқушының әрекеті
|
Бағалау
|
Ресурстар
|
Сабақтың басы
|
Амандасу. Оқушыларды түгендеу.
Өткен сабақ бойынша оқу мақсаттарын еске түсіреді.
|
(Интернет желісі, мұғалімнің бағыттауы бойынша)
|
Ұпай
|
Кесте
|
|
-Дәптерді ашып, бүгінгі сабақ тақырыбын
|
|
|
|
|
жазыныздар:
|
|
|
|
-Бүгінгі сабақта Атом ядросымен танысатын боласыздар.
|
|
|
|
Ядролық физикада аса маңызды рөл
атқаратын ұғым ядроның байланыс энергиясы Ядроның байланыс энергиясы
|
|
|
|
дегеніміз — ядроны түгелімен жеке
нуклондарға ыдырату үшін қажет энергия.
|
.
|
|
Сабақтың ортасы
|
Қазіргі кезде байланыс энергиясын атомдағы электрондар үшін жасалғандай етіп теориялық жолмен есептеу мүмкін емес. Осыған сәйкес есептеулерді тек масса мен энергияның арасындағы Эйнштейн
қатынасын қолданып қана орындауға
|
|
Оқулық, жұмыс дәптері
|
|
болады:
|
|
|
|
mc2 (1)
Ядроның массаларын өте дәл өлшеулер
|
|
|
|
ядроның тыныштық массасы МЯ әрқашан оны құраушы протондар мен нейтрондардың
|
|
|
|
тыныштық массаларының қосындысынан кем болатындығын көрсетті:
Я ⊳ mp mn (2)
|
|
|
|
Массалар ақауы дейтін болады:
|
|
|
|
массалардың айырымы оң сан:
mp mn Я
|
|
|
|
0,03г
|
|
|
|
Нуклондардан ядро пайда болғанда массаның кемуі, бұл жағдайда осы
нуклондар жүйесінің энергиясы Е бай байланыс энергиясының шамасына кемитіндігін көрсетеді:
бай с (mp mn Я )с
2 2
(3)
Бірақ мұнда Е бай энергиясы мен М
масса қайда кетеді?
Бөлшектерден ядро түзілгенде бөлшектер, ара қашықтық үлкен болмағанда, ядролық күштер әсерінің есебінен бір-біріне орасан зор үдеумен ұмтылады. Мұнда
шығарылатын -кванттың энергиясы Е бай,
ал массасы
бай
с2
Тапсырма
2He4 гелий ядросының байланыс энергиясын табыңдар.
6C12 ядросының меншікті байланыс энергиясын табыңдар
|
Есептерді талдап шығарады
|
Дескриптор
-байланыс энергиясының формуласын біледі;
|
|
Сабақтың соңы
|
Рефлекция
-Бүгін сабақ маған ұнады, себебі мен үйрендім.
-Маған қиын болып көрінді.
-Мен енді үйренгім келеді
|
|
Стикер
|
|
Сабақ-34
Достарыңызбен бөлісу: |
