Қостанай, 017 ОӘЖ 005 (075) кбж 65. 292-93 (5Қаз)я73 у-12

97 
мұндағы ЦС – өнімге төлем төлеу кезіңдегі бағалық жеңілдіктің көлемі, ондық 
санау жүйесімен; 
ПО – тауарлы-кредит шартына сәйкес төлемдерді уақытша ұзартулың 
көлемі, күн 
 
Есеп 5. Екі кәсіпорын – өз тауарларын тауарлы-кредит шартына 
сәйкесұсынады. Бірінші кәсіпорынның кредиттеу мерзімі – 2 ай, екінші 
кәсіпорынның кредиттеу мерзімі – 3 ай көлемінде бекітілді. Екі кәсіпорында 
қолма-қол төлемге 6%-қ бағалық жеңілдік қызмет етеді. Қай кәсіпорын 
тауарлы-кредит құны минималды болады. 
 
Есеп 6. Қаржылық леверидж көрсеткіші көмегімен кәсіпорынға қай 
жағдайдағы банкпен кредит келісіміне отыру тиімді: 
• жағдай 1. Пайдаға деген салық ставкасы - 24%; қарыз алушы 
активтерінің экономикалық ретабельділігі - 20%; кредитке деген орташа ставка 
-19%; кәсіпорынның меншікті қоры -120 млн теңге; тартылған қор – 150 млн 
теңге. 
• жағдай 2: пайдаға деген салық ставкасы - 24%; қарыз алушы 
активтерінің экономикалық рентабельділігі - 20%; кредитке деген орташа 
ставка - 16%; кәсіпорынның меншікті капиталы – 120 млн теңге; тартылған қор 
– 140 млн теңге. 
Есеп 7. Банк кәсіпорынға 500 мың теңге көлемінде ссуданы 3 жылға 
берді. Кредит бойынша төлемнің жалпы сомасын пайыздарды қоса анықтандар. 
Егер күрделі пайыз ставкасы қолданылса - 18% жылына. 
 
Есеп 8. Банкпен кәсіпорынға 200 млн теңге аралас пайыз бойынша - 20% 
жылына ссуда берілді. 1,5 жылда аударылған пайыз көлемі қандай? 
Есеп 9. Фирма 1000 мың теңге көлемде капиталға ие, салық салу ставкасы 
- 24%. Кредиттің пайыздық ставкасы - 16%. Сонымен қоса капиталды 2 
вариантта қалыптастыруға болады: тек қана өз шотындағы меншік көздерінен, 
сондай – ақ, жеке меншік қорының ½ және тартылған қаражаттың ½ «банк 
кредиттері). Берілген варианттарда фирманың меншік қорының рентабельділігі 
қалай өзгеретінің анықтап, мәліметті келесі кестеде толтырыңыз: 
№
Көрсеткіштер 
Нұсқа 
1 
2 
1 
Несие бойынша пайыз бен табыс салығын төлеу алдыңдағы пайда, 
мың тенге 
200 
200 
2 
Меншікті капитал, мың. тенге 
1000 
500 
3 
Тартылған капитал, мың. тенге 
4 
Тартылған қор бойынша қаржылық шығындар, мың теңге.
5 
Салық салынатын пайда, тыс. тенге 
6 
Пайдаға салынатын салық, мың. тенге 
7 
Таза пайда, мың. тенге 
8 
Меншікті қорлардың таза пайдасы, % 

98 
Есеп 10. Кәсіпорынның меншіктік капиталы 60 млн ақша бірлігі бола 
отырып өзінің шаруашылық қызметін тартылған капиталды тарту арқылы 
арттыруға бел буды. Активтерін ішкі рентабельділігінің коэффициенті – 10 % 
құрайды. Капиталдың қай құрылымы кезінде кәсіпорынның қаржылық 
рентабельділігі ең жоғарғы деңгейге жететінің анықтандар. Кестені 
толтырындар. 
№
Көрсеткіштер 
Есептік нұсқа 
1 
2 
3 
4 
1 
Меншікті капитал сомасы, млн а.б 
2 
Тартылған капиталдың мүмкін сомасы, млн а.б. 
--- 
15 
60 
120 
3 
Капиталдың жалпы сомасы, млн ден.а.б 
4 
Қаржылық леверидж коэффициенті 
--- 
5 
Активтердің ішкі рентабельділік коэффициенті, % 
6 
Кредит үшін пайыздық ставка, % 
--- 
8 
9 
10 
7 
Кредитке пайызсыз ішкі пайда сомасы, млн а.б 
8 
Кредитке төленетін пайыз сомасы, млн а.б.
--- 
9 
Несие пайызы есебімен жалпы пайда сомасы млн а.б. 
10 
Табыс салығының ставкасы, ондық жүйемен 
көрсетілген
0,3 
0,3 
0,3 
0,3 
11 
Пайдаға салынатын салық сомасы, млн а.б.
12 
Кәсіпорында қалған таза пайда сомасы, , млн. а.б.
13 
Қаржылық рентабельділік коэффициенті
Есеп 11. Фирманың құрал-жабдықты лизинг немесе банк кредиті арқылы 
алуға мүмкіндік бар. Алынатын құрал-жабдық құны – 5 млн теңге. 
Кредит келісімінің шарты мынадай: кредит мерзімі – 5 жыл; пайыздық 
ставка - 24% жылына; кредитті жабу жылына 1 рет біркелкі сомамен өтеледі, 
капитал бойынша пайызды қоса есептегендегі 
Лизинг келісімінің шарты мынадай: мерзім – 5 жыл; пайыз, лизинг 
берушімен қосылатын қаржылық ресурстар, комиссиондық, сақтандыру айына 
- 2% тең. Қарызды төлеу ай сайын жүргізіледі. 
Фирма үшін қайсысы қолайлы: банктік кредит немесе лизинг? 
Есеп 12. Фирма дебиторлық берешекті 450 млн теңгеге сатуға факторинг 
келісімін жасады. Фактор – сатып алынатын дебиторлық берешектен 15% 
көлемде резерв қарыз алушылар төлеген жағдайда жабу үшін қолданады. 
Фактордан алынатын комиссиондық сыйақы 1,5% құрайды. Банктің пайыз 
ставкасы - 20% жылына. Фирманың факоринг операциясынан болған жалпы 
шығынды анықтаңыз. 
Есеп 13. Фирма импортер елінде орналасқан фактор банкпен «тыныш» 
факторинг келісіміне отырады. Келісімге сәйкес фактор – банк келісімге 
отырғаннан кейін контрактың 70%-ын, ал қалған 30%-ды поставщиктің шотын 
төлегеннен кейін төлеуге міндеттенеді. Факторинг бойынша қызмет төлемдері 
төлем шотының сомасының 1%-ды құраса, ал келісім бойынша міндеттемені 
өтеу мерзімі – 60 күн, кредит бойынша пайыздық ставка - 20% жылына. 

99 
Болатын болса, осы операциядан түсетін банктің кірісін анықтаңыз. Келісілген 
келісімшарт құны – 200 мың долл. 
13 есепті шешуге арналған әдістемелік нұсқау
.
 
Факторингтік кредитті төлеу кезіндегі төлем құнын анықтау үшін келесі 
формула қолданылады: 
 
 
D = (A*n*i + K) * R 
(59) 
 
мұндағы D- факторингтік операция үшін төлем 
A – шот сомасына қатысты ұсынылатын кредит көлем, бірлікпен 
n – есептеудегі айналым қорларының орташа мерзімі 
i – бантік пайыздық ставка, бірлік жүйесімен 
K – шот сомасына қатысты факторинг үшін вознограждение ставкасы, 
бірлік жүйесімен 
R – келісімшарт құны 
Есеп 14. Компания келесі ақпаратты көрсетті: өнім бағасы
– 100 мың. 
тенге, өнімнің
орташа айнымалы шығыны
– 50 мың. тенге, өнімнің орташа 
тұрақты шығыны
– 10 мың. тенге, жыл сайынғы кредитке сату
– 400 мың. өнім, 
дебиторлық берешекті өтеу мерзімі – 3 ай, пайда нормасы – 19 % 
Компания төлемдерді 4 айға ұзартуды қарастырып отыр. Бұл жағдайда 
келесі нәтижелер күтіледі: сату көлемі 25% өседі; үмітсіз қарыздан болатын 
шығындар сату көлемінің 4 % көлемінде күтіеді. Инкассироваттауға кеткен 
шығын (есепті-кассалық қызмет көрсету) 48 млн теңге артады. Ұсынылған 
коммерциялық кредиттіжүзеге асыру қажет әлде жоқ екенің анықтандар. 
 
Есеп 15. Дельта» компаниясы жайлы келесі мәліметтер белгілі: 
- пайызды және салықты төлеуге дейінгі пайда (ЕВІТ)
= 125 100 мың. 
тенге;
- пайдаға салық
(T
c
) = 0,24;
- қарыз көлемі (тартылған капитал)
D= 375 500 мың. тенге;
- тартылған 
қорды қолданбағандағы активтердің экономикалық 
рентабельділігі (R
u
) = 0,2;
- тартылған қор құны (қарыз) R
d
= 0,16.
Компанияның левериджді қолданбағандағы (Vu) және қолданғандағы 
(V1) құның және акционерлік капитал көлемін (E) және оның құның (Re) 
анықтаңдар.
15
 есепті шешуге арналған әдістемелік нұсқау
.
 
 
Модильяни-Миллердің бірінші теоремасына сәйке, қарыз көздерін 
қолданбайтын компанияның құны салықсалуды есептегендегі келесі 
формуламен анықталадыя: 

100 
 
V
u
 = EBIT * (1 - T
c
) / R
u 
(60) 
 
салықтарды есепке ала отырып, пайдаланатын қарыздарда, компанияның 
құны, (бірінші теоремалары Модильяни-Миллер, ол былай дейді: компанияның 
капитал құны оның капиталының құрылымына байланысты емес) тең: 
 
 
V
l
 = V
u
 + T
c
* D 
(61) 
 
Акционерлік капитал құны Е V
l
және D арасындағы айырмашылық 
арқылы анықталады. Модельяни-Миллердің екінші теоремасына сәйкес салық 
салуды қоса алғандаакционерлік компания құны келесі формула арқылы 
анықталады: 
 
R
e
 = R
u
 + (R
u
 - R
d
) * (D / E) * (1 - T
c
) 
(62) 

жүктеу/скачать 1.98 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: