Қостанай мемлекеттік педагогикалық институты Жаратылыстану-математика факультеті



Pdf көрінісі
бет88/183
Дата02.01.2022
өлшемі1.59 Mb.
#452555
1   ...   84   85   86   87   88   89   90   91   ...   183
Оразымбетова Б. Б. Биологияға кіріспе

оттексіз ыдырауы деп аталады. 
Гликолиздің  оттекті  (аэробты)  ыдырауы. Гликолиздің  толық 
ыдырауы  немесе  оттекті  ыдырау  митохондрияның  жарғақшасында 
үздіксіз  жүреді.  Бұл  әрекет,  гликолиздің  оттексіз  ыдырауы  сияқты, 
ферменттердің  және  фосфор  қышқылының  қатысуы  арқылы  жүзеге 
асады.  Мұның  оттексіз  ыдыраудан  айырмашылығы:  оттектің  қаты-
суымен глюкоза толық тотығып, СО
2
  және  Н
2
О түзіледі. Ол ыдырау 
былай жүреді:  

з
Н
6
О
з
 + 6О
2
 + З6Н
3
РО
4
 + 36АДФ→ 6СО
2
 + 36АТФ + 42Н
2
О. 
Оттегі  ыдырағанда 2600 кДж энергия бөлініп шығады. Екі молекула 
сүт  қышқылы  ыдырағанда  оттегінің  қатысуымен  АДФ-дан  АТФ-тің 
36  молекуласы,  яғни  энергиясы  мол  36  фосфатты  байланыстар 
түзіледі.  Гликолиздің  оттекті  ыдырау  кезінде  2600  кДж 


80 
 
энергиясының 1440 кДжнемесе 54/0 -ті АТФ-тің химиялық байланыс 
энергиясына  айналады.  оттегі  қатысқандағы  АТФ  -  тің  ыдырауы 
кезінде  энергияның түзілуі оттегі жоқ  жердегімен  салыстырғанда  18 
есе артық синтезделеді. 
Глюкозаның  оттегі  қатысқанда  жүретін  және  оттексіз  ыдырауы-
ның жиынтық теңдеуі мынадай: 
C
6
H
12
O
6
 + 6O
2
 + З8Н
3
РО
4
 + 38АДФ→6СО
2
 + 38АТФ + 44Н
2
О 
 
Аталған  үш  кезеңнің  барысында  түзілген  энергия  көзі  АТФ, 
эндоплазмалық  тордың  қуысы  арқылы,  жасушаның  энергия  қажет 
жерлеріне  тасылады.  Глюкозаның  оттексіз  және  оттекті  ыдырауы 
кезінде бөлініп шыққан энергияның 80 кДж + 1440 кДж = 1520 кДж 
немесе  55  %  потенциалды  энергия  түрінде  сақталып,  жасушаның 
тіршілік  барысында  жұмсалады.  Сондықтан  да  гликолиз  сатысын 
энергетикалық  алмасу  деп  атаймыз.  Гликолиз  -  көп  сатылы  бірнеше 
реакциялар  жүйесі,  сондықтан  жоғарыдағы  теңдеулер  бұлардың 
барысы  туралы  түсінік  бере  алмайды.  Реакцияның  әр  сатысы 
айрықша ферменттердің қатысуымен жүреді. 
 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   84   85   86   87   88   89   90   91   ...   183




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет