Қостанай мемлекеттік педагогикалық институты Жаратылыстану-математика факультеті
жүктеу/скачать 1.59 Mb. Pdf көрінісі
|
| Фотосинтез
Күн энергиясы АТФ Органикалық заттар тынысалу Өсу, даму, қимылдау, т.б. Фотосинтез кезінде өсімдіктер күн энергиясын органикалық заттардың молекуладарында сақтайды, ал тыныс алғанда қоректік заттардың молекуласы ыдырап, ондағы энергия босап шығады. Осы құбылыс АТФ-тің синтезіне энергия әкелетіні жоғарыда көрсетілген. АТФ молекуласының құрамында жоғары энергетикалы екі фосфат тобы болады. Бұл екі байланыс үзілгенде басқа кез келген ковалентті байланыспен салыстырғанда көп энергия бөлінеді. АТФ молекула- сындағы фосфат тобының шеткі бір молекуласы үзілгеңде 40 кДж энергия бөлінеді, бұл энергияны жасуша пайдаланады. Осы кезде АДФ (аденозиндифосфат және босаған бейорганикалық фосфат қысқаша Фн деп жазылады) пайда болады. Қайтадан АТФ пайда болу үшін АДФ пен фосфат тобы қосылу керек. Оған көп энергия жұмсалады, ол энергия фосфат тобының ыдырауынан және тыныс алудан алынады. Сонымен АТФ-тің пайда болуының бір жолы - ол АДФ-нің баска молекулалардан фосфат қосып алуы арқылы жүреді екен. Гликолиз әрекеті кезінде көптеген АТФ молекуласы түзіледі, мұнымен катар АТФ-тің негізгі бөлігі химио- осмос барысы кезінде пайда болады. АТФ молекуласының синтезделуінің осы жолын алпысыншы жылда- ры химио-осмос әрекеті деп атаған. Химио-осмос хлоропластарда фотосинтез кезінде және митохондрияларда жасуша тыныс алғанда жүреді. Ол екі кезеңнен тұрады. 1. Энергиянын жиналуы. 2. Жиналған энергияны АТФ синтезіне пайдалану. Химио -осмос кезінде пайдаланылатың энергия -ол электрлік заряды бар бөлшектер иондардың қатысуына байланысты болатын электро-химиялық энергия. Қарсы зарядталған бөлшектер бірін-бірі тартады. Егер осы 86 бөлшектердің қосылуына кедергі жасалса, электрхимиялық энергия жиналады. Иоңдардың арасындағы кедергілерді ашса, электрхимиялық энергия жұмыс істейді. Хлоропластар мен митохондрияларда кедергі- нің рөлін органоидтар ішіндегі жарғақшалар атқарады. Тасымал- даушы молекулалар электрондарды жарғақшаның сыртына жинақ- тайды да, олардың Н + ионымен қосылуына кедергі жасайды. Осыған қарамастан Н + мөлшері көбейген соң АДФ - аза ферментінің шұрықтары (поралары) арқылы өткен Н + ионының энергиясын пайдаланып АТФ синтезі үнемі жүріп отырады. Митохондриялар мен хлоропластардың негізгі қызметі-сутегі атомын Н + ионы мен электрондарға ыдырату арқылы Н + қоймасын толтыру. Ондай кызмет атқару үшін хлоропластар энергияны күн сәулесінен, ал митохондриялар қоректікзаттардан алады. жүктеу/скачать 1.59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|