Қостанай мемлекеттік педагогикалық институты Жаратылыстану-математика факультеті
Бесбүрышты Үшкөміртекті
жүктеу/скачать 1.59 Mb. Pdf көрінісі
|
| Бесбүрышты Үшкөміртекті
Қ ант қосылыс Хлоропластарда жүретін бұл реакцияларға көптеген біртекті молекулалар қатысатын болғаңдықтан, оның әр сатысында үшкөмір- текті молекулалардың тағдыры өзгеріп отырады. Олардың біреуі өзара қосылып, алтыкөміртекті қантқа, мысалы, глюкоза, крахмал, жасуныққа, т.б. айналады. Басқасы азоты бар топтармен қосылып, аминқышқылының синтезіне қатысады. Ал үшінші тобы бес үшкөміртекті молекуладан үш бескөміртекті қантқа айналатын реакцияларға қатысады. Бұл бескеміртекті қант қайтадан СО 2 -ні 88 қосып алып, өсімдіктер ұстаған көміртектерінің саның көбейтеді. Үшкөміртектердің соңгы өнімінің бір бөлігі жана бескөміртекті молекулаға үнемі айналып отыратындықтан, көміртегін орнықтыру үзілмейтін цикл болады. Оны С 3 -цикл немесе Кальвиннің циклі деп аталынады. Осы циклді ашқаны үшін 1961 ж. М. Кальвин Нобель сыйлығын алды. Алты көміртекті глюкозаның молекуласы пайда болу үшін цикл алты рет қайталанады; әр сатыда өсімдіктерде тұтылған көміртегінің әрқайсысы СО 2 -ден көміртегінің бір атомы қосылып тұрады. Көміртегін тұтқан кезде босап шығатын АДФ, Фн және НАДФ + фотосинтездік жарғақшаның бетіне қайтып келіп, оңда АТФ мен НАДФ • Н-ка айналады. Күн түсіл тұрған уақытта осы реакция хлоропластың бетінде үздіксіз жүреді. Ал пайда болған АТФ мен НАДФ • Н күн батқан сон тез жұмсалып бітеді де, көміртегін тұту реакциясы таңертеңге дейін тоқталады. Таң ата АТФ мен НАДФ • Н синтезі қайта басталып, көміртегін тұту жалғасады. Фотосинтездің қаранғы фазасыңда реакциясының бастапқы заты ретінде СО 2 алынады. Реакцияның нәтижесінде энергиясы мол органикалық заттар-моносахаридтер, дисахаридтер және полисахаридтер синтез- деледі. Реакция теңдеулері: 6СО 2 + 24Н → С 6 Н 2 О 6 + 6Н 2 О Дисахарид С 12 Н 22 О 11 Полисахарид (С 6 Н 10 О 5 ) n. Көмірсудың түзілуіне АТФ энергиясы жұмсалатындықтан қараңғы фаза деп аталады. жүктеу/скачать 1.59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|